"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Belastingdienst weegt persoonlijk ondernemerschap zelden mee in oordeel over schijnzelfstandigheid. ‘Onjuiste toepassing’

De Belastingdienst weegt ‘extern ondernemerschap’ zelden mee bij de beoordeling of iemand als zzp’er mag werken. Hiermee lijkt de Belastingdienst al op basis van een advies van de advocaat-generaal en een conceptwetsvoorstel te werken. Volgens advocaat arbeidsrecht Joost van Ladesteijn is dat onterecht en ‘geen basis voor handhaving’.

De Hoge Raad bepaalde dat er negen criteria van belang zijn om te oordelen of iemand mag werken als zzp’er, maar in de praktijk kijkt de Belastingdienst vooral naar de eerste acht. Dat vertellen Edith de Bourgraaf en Reinalda van Oostendorp van de Belastingdienst in de podcast BusySeasonTalks. Of iemand zich over het algemeen als ondernemer gedraagt, is volgens het handhavingsteam van ondergeschikt belang.

Hiermee gaat de Belastingdienst in tegen de Deliveroo-uitspraak van de Hoge Raad. “Extern ondernemerschap is volgens de Hoge Raad in het Deliveroo-arrest ‘ook van belang’”, vertelt Joost van Ladesteijn, advocaat arbeidsrecht en partner bij Vertex Legal. “En dat blijkt ook uit andere rechterlijke uitspraken na het Deliveroo-arrest. Het is een volwaardig criterium.”

Geen holistische toets

Hij legt uit dat de Hoge Raad in het Deliveroo-arrest bevestigde dat rechters en Belastinginspecteurs ‘holistisch’ moeten toetsen. Ze moeten alle omstandigheden in onderling verband bezien. In plaats daarvan weegt de Belastingdienst zogenaamde ‘extern ondernemerschap’ pas mee als er geen uitsluitsel is op basis van de andere acht criteria.

Dat betekent dat de Belastingdienst de holistische toets onjuist toepast. Waarom doet de Belastingdienst dit? En mag dat zomaar?

Deliveroo-criteria

Of een overeenkomst moet worden aangemerkt als arbeidsovereenkomst of zzp-opdracht, hangt af van alle omstandigheden in onderling verband. In het Deliveroo-arrest gaf De Hoge Raad een (niet-uitputtende) lijst van omstandigheden, onderverdeeld in negen criteria. De Deliveroo-criteria zijn leidend voor rechters en belastinginspecteurs.

De criteria gaan over de aard van het werk, over hoe de werkende zich gedraagt binnen de opdracht en tot slot hoe de werkende zich buiten de opdracht gedraagt. Dat laatste punt heet ook wel ‘extern ondernemerschap’ of ‘persoonlijk ondernemerschap’. Heb je bijvoorbeeld een website, doe je aan acquisitie?

Discussie over het belang van persoonlijk ondernemerschap

“Criterium negen is een discutabel criterium”, zei De Bourgraaf in de podcast. Zij is waarnemend programmamanager Handhaving Arbeidsrelaties bij de Belastingdienstdienst. Ze verwijst naar het feit dat de Hoge Raad binnenkort opnieuw moet oordelen hoe zwaar dit criterium meeweegt in de beoordeling van arbeidsrelaties. Het gerechtshof Amsterdam heeft namelijk  prejudiciële vragen gesteld in een zaak tussen Uber en FNV over de status van de werkrelatie van de Uber-chauffeurs.

Advocaat-generaal (AG) Ruth de Bock heeft advies uitgebracht over deze zaak. Zij zegt: de betekenis van persoonlijke ondernemerscriteria is ‘beperkt’. Je gebruikt dit criterium pas als de eerste acht punten geen uitsluitsel geven over de vraag of een werkrelatie een arbeidsovereenkomst of een zzp-opdracht is.

Belastingdienst volgt nu al de AG

De Bourgraaf benadrukt dat lang niet iedereen het eens is met de interpretatie van de AG. Bovendien gaat het slechts om advies, het is uiteindelijk aan de Hoge Raad om uitspraak te doen. Toch werkt de Belastingdienst nu al volgens deze suggestie van de AG.

“Nu gebruiken we dit criterium (red. extern ondernemerschap) alleen in een gelijkspelsituatie, dus als we er met die andere acht criteria niet uitkomen”, zei De Bourgraaf. “Maar meestal is het op basis van die andere acht al duidelijk.”

Deze werkwijze sluit ook aan bij het concept-wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR), opgesteld voormalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) Karien van Gennip. Of dit voorstel wordt aangenomen, is nog maar de vraag. Tweede Kamerleden hebben een hoop kritiek op VBAR en de huidige minister van SZW heeft gezegd dat hij er ‘nog eens goed naar gaat kijken’.

Advies is geen basis voor handhaving

Arbeidsjurist Van Ladesteijn constateert dat de Belastingdienst bewust kiest de AG te volgen, in plaats van de rechterlijke uitspraken. “De Belastingdienst dient als handhaver bestaande wet- en regelgeving en jurisprudentie toe te passen. Dat lijkt zij op dit punt niet te doen”, zegt advocaat Van Ladesteijn. “Een advies van een AG of een wetsvoorstel is geen basis voor handhaving.”

De Hoge Raad schrijft uitdrukkelijk in het Deliveroo-arrest dat het ‘ook van belang kan zijn’ of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen. Ook uit de vele rechtszaken na dit arrest blijkt dat criterium negen even zwaar meeweegt als de andere omstandigheden.

De manier waarop de Belastingdienst nu oordeelt staat ook haaks op het eigen afwegingskader, de Toelichting beoordeling arbeidsrelatie. Daarin wordt persoonlijk ondernemerschap namelijk genoemd als volwaardig criterium.

Verkeerde toepassing, onjuiste oordelen

Van Ladesteijn uitte eerder al kritiek op het advies van de AG. In een interview beklemtoont hij dat de Belastingdienst en de rechter alle criteria ‘in onderling verband’ moeten bezien. “De Hoge Raad zegt in het Deliveroo-arrest dat gezichtspunt negen ‘ook van belang’ is. Dat betekent dan niet van ‘onderschikt belang’, zoals de AG schrijft in haar advies.”

De arbeidsrechtadvocaat zegt dat ‘deze rechtsopvatting zomaar onjuist kan zijn’. Van Ladesteijn: “Dat zou dan kunnen doorwerken naar de juistheid van enige beoordeling van enige overeenkomst en dus de uitkomsten van vooroverleggen, bedrijfsbezoeken en boekenonderzoeken.”

Update 13-02-2025:

Tweede Kamerlid Thierry Aartsen (VVD) stelt naar aanleiding van dit bericht Kamervragen aan de minister van SZW en de staatssecretaris van Financiën. Aartsen eist dat de werkwijze aangepast wordt. 

De ZiPredactie plaatst hier interviews en eigen artikelen. Daarnaast persberichten, aankondigingen of (met toestemming) overgenomen artikelen. (contact: info[AT]zipconomy.nl) Bekijk alle berichten van ZiPredactie

23 reacties op dit bericht

  1. De belastingregels geven de ruimte voor schijnzelfstandigen, dus wordt die ruimte benut. Het is gewoon te makkelijk om een bedrijf te starten. Er was ooit een middenstand diploma nodig om ondernemer te worden. Deze drempel was nog niet zo’n gek idee.

      • Dat verschil is niet zo groot als je denkt… Als zzp’er hoor je ook een deugdelijke administratie te hebben en de belastingregels te kennen. Ik schat dat zo’n 80% (als het niet meer is) de regels niet kent en bewust of onbewust fraude pleegt…

      • Peter van Eck heeft hier wel degelijk een punt. Deze drempel van een middenstands diploma zou de meeste schijn zelfstandigen wel tegen houden aan de voorkant. Dan hoef je de ondernemer niet te pesten met allerlei onmogelijk regeltjes en het scheelt heel wat onzekerheid en rechtszaken.

      • Dit is niet correct,
        Middenstand was een opleiding om handelskennis te vergaren en aan te tonen. Daarnaast moest je ook vakbekwaamheid aan kunnen tonen. In de automotive sector was dat een Patroons opleiding en examen. Heel vroeger een proeve van bekwaamheid. Nu mag iedereen nagenoeg alles doen. Dus ook onbekwame prutsers starten een autobedrijf

    • Wat is nu het probleem als twee partijen besluiten met elkaar samen te werken op zzp basis?
      Wat los je op door mensen te dwingen om een dienstverband aan te gaan?

  2. Aan de grondslag ligt dat men een non-deterministische vraag, deterministisch probeert te maken. Anders kan je handhaving/beoordeling niet schalen.

    Dus BD probeert een deelselectie te maken van relatief simpele ja/nee criteria en daar een weging aan toe te kennen. Waarbij criteria naar subjectief oordeel van de BD opeens uitgesloten worden.

    De politiek kleurt de lijnen niet in, dus de BD probeert het, net als dat organisaties hier evengoed een eigen interpretatie aan geven wat resulteert in een uitvoerbaar organisatiekader (bijv: geen eenmanszaken).

    Dit had niet zon dringend probleem geweest als de arbeidsrelatie geen kerstboom was geworden. Daardoor is correcte bepaling van groot belang geworden. Verder aangewakkerd door de trend dat werkers om die kerstboom minder en minder in huis willen halen.

  3. Als dit de manier van handhaven en beoordeling wordt, dan zullen ze toch eerst hun eigen huis moeten opruimen. En dan niet dmv het door Financiën betalen van de boetes, want dan mag Financiën dat ook voor mij doen.

    Ik denk dat hier zeer veel rechtzaken uit zullen volgen.

    • Het komt niet eens tot rechtzaken, omdat de opdrachtgevers op grote schaal al afhaken uit angst voor naheffingen en boetes. Dat spelen ze heel slim.

  4. Deze gang van zake bij de Belastingdienst verbaast me weer niks. In de ‘geheime’ interne handhavingshandleiding die is verkregen met een WOB verzoek, is duidelijk op te merken dat inspecteurs de opdracht krijgen ondernemerschap niet mee te rekenen.
    Wat me ook opvalt is dat de rechters vaak anders oordelen(b.v. ECLI:NL:RBROT:2024:13328) .
    Zie https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2024/06/26/bijlagen-bij-besluit-op-woo-verzoek-over-het-deliveroo-arrest

    • Iemand die alleen maar profiteert van belastinggeld is geen ondernemer en moet snel in loondienst.Echte ondernemers zijn de dupe van dit soort mensen want die kunnen ze goed gebruiken in deze tijd van personeelstekort.

      • Iemand die alleen maar profiteert van belastinggeld is ook geen zzp’er.

        [Echte ondernemers zijn de dupe van dit soort mensen want die kunnen ze goed gebruiken in deze tijd van personeelstekort.]

        Echte ondernemers kunnen ook zzp’ers inhuren. Als ze dat niet kunnen of willen moeten ze zelf maar in loondienst gaan…

  5. De overheid werkt langs een.liniaal systeem. Ga je voorbij die lijn dan gaat het mes heen en weer en val je buiten de parameters. Mooi systeem maar onmenselijk en on wenselijk zeker in de zzp wereld.

    • Wat ik wél een groot verschil vind als het om Pieter Omtzigt gaat is dat hij eind 2016/begin 2017 om zetels binnen te halen voor het CDA nog keihard liep te strijden voor de ZZP’ers.
      1 van zijn uitspraken destijds: “Ondernemers krijgen niet genoeg zekerheid van de Belastingdienst en dus huren ze geen ZZP’ers in. …. Ondertussen hebben tienduizenden ZZP’ers, en misschien nog wel meer, veel minder opdrachten of ze zitten zelfs helemaal zonder opdrachten. Zij en hun gezinnen betalen de rekening van dit falend beleid en worden met een forse inkomensdaling geconfronteerd.”

      Hij heeft zelfs een video opgenomen waarin hij aangeeft dat bekend was geworden dat 122.000 ZZP’ers werk verloren hadden door de nieuwe wet van Wiebes&Asscher en dat het een schande was en dit zo niet verder kon.
      8 jaar later levert hij de minister van sociale zaken & werkgelegenheid die absoluut niet voor rede vatbaar is en gewoon doordendert en levert hij de staatssecretaris voor fiscale zaken/Belastingdienst die zelf multimiljonair is geworden door uitzendmagnaat te zijn geweest die het ook wel een goed idee vind om die handhaving maar lekker rap te laten doordenderen. Die een award verdient voor het vaag beantwoorden van Kamervragen inzake de uitvoering van de handhaving door de Belastingdienst.
      Dan ben je wat mij betreft als Pieter Omtzigt zijnde niets anders als 1 grote teleurstelling.

  6. Er wordt nu gehandhaafd op basis van het Deliveroo arrest. Daar wordt in eerste instantie gekeken naar de arbeidsovereenkomst. Pas bij twijfel mag je kijken of er sprake is van een zelfstandige. De Raad van State heeft daarom geadviseerd om de concept wet aan te passen. Maar zolang de wet VBAR niet wordt aangenomen geldt de jurisprudentie van de Hoge Raad. Verder is de wet DBA nog steeds geldig en daarmee de modelovereenkomsten. Onlangs is de motie Oostenbrugge aangenomen, waardoor deze modelovereenkomsten geldig zijn tot 31 december 2029.

    Wat je er ook van vindt, de Belastingdienst moet de wet volgen. Het zou fijn zijn als de minister naar de Raad van State luistert en de concept wet aanpast en indient.

  7. Ik heb 120 eigen klanten op jaar basis,daarnaast nog een opdrachtgever voor c.a 8 weken op jaar basis.
    Nu valt deze weg omdat ik als schijnzelfstandige wordt aan gemerkt.
    Eigen gereedschap,bedrijfswagen en website.
    Ik vindt het ook ongelovelijk…..

  8. Zoals eerder vastgesteld: De Belastingdienst moet onder curatele…..de volgende vorm van “Toeslagenaffaire” wordt gecreëerd en uitgerold. Zonder enige terughoudendheid wordt de hardwerkende zzper op een vuile manier gepositioneerd en afgeschreven.
    Daarnaast wordt de Arbeidsmarkt onterecht en onrechtmatig op volledig onrechtmatige wijze ontwricht.
    De overheid moet nu per omgaande deze zaken stopzetten en komen met juiste en vooral moderne en passende wetgeving. Er is namelijk geen sluitende wetgeving op het gebied van de Arbeidsmarkt en daarom is de wetgever en dus ook de Belastingdienst onrechtmatig bezig.
    Wie gaat en durft er de Belastingdienst aan te pakken en te voorkomen dat er opnieuw rechtzaken tegen de overheid en Belastingdienst zullen volgen, waarbij de schande er weer vanaf zal druipen….

    • 1 ‘De Belastingdienst moet onder curatele….’.
      –> Wie zou dan bewindvoerder/curator moeten zijn?

      2 Geen sluitende wetgeving.
      Je kunt even goed stellen dat die er wel is: het begrip werknemerschap is in vier verschillende rechtsgebieden geregeld. Feit is dat er een groot grijs gebied is ontstaan door de zzp-aantallen, financiële belangen, emoties en de vele pogingen om werknemerschap te ontwijken/ontduiken/verhullen.

      3 … is de wetgever en dus ook de Belastingdienst onrechtmatig bezig’. Na het handhavingsmoratorium van 104 maanden verlangt wetgever vanaf 1 januari 2025 weer handhaving van de wetgeving. Door de uitvoeringsorganisatie Belastingdienst.

      Die gaat weer doen wat ze ook hoort te doen: handhaven. Die steen ligt nu in de vijver en maakt alle vijverbetrokkenen zich bewust van hun respectievelijk verantwoordelijkheden.

      Welke argumenten heeft u voor uw standpunten ‘onrechtmatig’?

      4 ‘arbeidsmarkt ontwricht’
      Komt dat niet vooral door de groei van het aantal mensen dat beweert zzp’er te zijn? Sinds 2001 worden er pogingen gedaan om dit grijze gebied te ordenen. Zijn – naast wetgever en uitvoeringsorganisatie – werkverschaffers en werkenden niet mede verantwoordelijk voor de huidige frictie?

      Als in een samenleving al jarenlang individu en gemeenschap geen compromis bereiken over het begrip ondernemerschap, dan gaat het vermoedelijk op enig moment ‘ stormen’. Je dan als slachtoffer gedragen veronderstelt ‘onschuld’ en ‘daderschap’. Vraag is dan of dat gedrag gedragen wordt door werkelijkheid of door bijvoorbeeld vooringenomenheid? En dat laatste is sinds de Kinderopvangtoeslagaffaire in Nederland ‘ not done’.

      5 Wat zou bij kunnen dragen aan een mogelijke oplossing?
      Stel voor om dit onderwerp vooral positief, realistisch en constructief te benaderen. Gelet op de omvang van de problematiek dienen we elkaar te helpen i.p.v. te beschuldigen.
      Als we elkaar respecteren en ‘emoties’ ransformeren in dienende ‘reacties’, kan dit een zeer leerzame maatschappelijke beweging opleveren in de richting van een oplossing.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *