Handhaving en 2025: stilte na de storm?

De laatste weken van 2024 werd Zzp- en Inhurend Nederland overladen met nieuws over het handhavingsmoratorium dat per 1 januari is komen te vervallen. Kamervragen en moties met de roep om een ‘zachte landing, onvrede onder zzp-organisaties,’ het ministerie van Financiën die voor de afhandeling van de toeslagenaffaire gewoon doorgaat met het inhuren van schijnzelfstandigen, de publicatie van het handhavingsplan van de Belastingdienst (met een toelichting van staatssecretaris Van Oostenbruggen) en – tot slot – een flink interview met diezelfde staatssecretaris.

En dan zitten we ineens in 2025. Ongetwijfeld wacht een deel van de zzp’ers nog op een nieuwe opdracht (goede cijfers ontbreken nog). Ondertussen draait de wereld ook gewoon door.

Betekende die hectische maand december de rust van januari? Of is de rust van januari juist de aanloop naar heel veel onrust in de komende maanden? Die vraag stond centraal in de eerste ZiPtalk podcast van 2025. Daarin probeerden Hugo-Jan Ruts en Narada Bouwland een antwoord te vinden op die vraag, samen met Margreet Drijvers (de programmamanager ZZP-dienstverlening bij de ABU) en Boris Emmerig (partner bij Holla Legal & Tax).

De intermediairs liggen boven op de stap bij de Belastingdienst

Wat duidelijk is, is dat de intermediaire sector mag rekenen op bovengemiddelde belangstelling van de Belastingdienst. De nodige bureaus hebben al een uitnodiging ontvangen voor een eerste oriënterend gesprek in januari.

Dat de flexbranche extra aandacht krijgt, stond ook aangekondigd in het Handhavingsplan. In zijn interview met ZiPconomy legde staatssecretaris Van Oostenbruggen ook uit dat – omdat de intermediairs sector zich voorstaat op het hebben van kennis van de materie – extra aandacht ook logisch is.

• Staatssecretaris Van Oostenbruggen over handhaving en zzp: “We moeten nu echt een bocht door.”

Emmerig kan zich daar wel iets bij voorstellen. “Intermediairs kun je met een mooi Duits woord de ‘Dreh- und Angelpunkt’ van de arbeidsmarkt noemen. Zij nemen daar een belangrijke positie in.” Hij ziet ook wel een voordeel als je als bureau snel aan de beurt bent. “Als ik intermediair was, zou ik zo’n brief van de Belastingdienst eerder als een kans dan als een bedreiging zien. Het biedt de mogelijkheid om buiten de geharnaste kaders van een belastingcontrole in gesprek te gaan over wat wel en niet kan.”

Onmogelijke positie

Margreet Drijvers constateert wel dat bureaus momenteel wel in een spagaat zitten, onder druk van opdrachtgevers die toch door willen met zzp’ers ondanks dat die als schijnzelfstandigen gezien zouden moeten worden. “De leden van de ABU willen het graag goed doen, maar die worden wel in een onmogelijke positie geplaatst. Ze lopen tegen de verzoeken van de opdrachtgevers aan, de arbeidsmarktkrapte, maar ook de zzp’ers die zeggen: ja, ik ga het gewoon niet doen op detacheringsbasis of uitzendbasis.”

Dat het Ministerie van Financiën zelf door wil met schijnzelfstandigen bij de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen en daarmee bureaus feitelijk vraagt de wet te overtreden, is ook wat dat betreft geen prettig voorbeeld. 

• Het zzp-dossier en wetgeving in 2025: harde of zachte landing? Vier voorspellingen van vier experts.

Er ligt hier namelijk ook nog een extra risico voor deze intermediairs, legt Emmerig uit. “Als het fiscale nadeel voor de Staat meer dan 100.000 euro is, dan zijn er richtlijnen binnen de Belastingdienst die zeggen dat een inspecteur dit moet bespreken met een speciale boete-inspecteur en het Openbaar Ministerie. Dan kan strafrechtelijke vervolging aan de orde zijn.”

Een intermediair die flink wat zzp’ers aan het werk heeft en ten onrechte geen loonheffing heeft afgedragen, zit al snel boven die 100.000 euro. Dat geldt ook voor een aantal intermediairs betrokken bij het UHT. “Een klant van een intermediair mag niet verwachten dat een intermediair ook strafrechtelijke risico’s gaat lopen. Dat raakt echt aan de reputatie van de intermediair.”

Aan de slag

Verhalen over een zachte landing betekent in ieder geval niet dat intermediairs en opdrachtgevers rustig kunnen afwachten. Daarover zijn Emmerig en Drijvers het eens. Maar ze zijn het niet eens over het feit of de regels nu duidelijk zijn. “Er is best wel veel duidelijkheid in de jurisprudentie. Je moet het gewoon stap voor stap doen en niet in paniek raken”, aldus Emmerig. Drijvers blijft het merkwaardig vinden er handhaving plaatsvindt zonder een nieuwe wet die de criteria verduidelijkt. “Je kan de afweging nu eigenlijk niet maken zonder een externe adviseur, dat zou je niet moeten willen.” Dat de verschillende informatie websites van de overheid maar matig op elkaar zijn afgestemd, helpt daar niet bij.

Emmerig ziet nog wel een voordeel. “Het kwalificeren van arbeidsrelaties blijft een weging van alle omstandigheden, wat vaak niet zwart-wit is maar grijs. Maak die afweging en leg het vooral vast. Dan heb je een pleitbaar standpunt. In een mogelijk discussie met de Belastingdienst krijg je wellicht geen gelijk, maar met zo’n pleitbaar standpunt krijg je in ieder geval geen boete en kan er ook geen sprake zijn van een een strafrechtelijke vervolging waar ik het eerder over had”, legt Emmerig uit.

Luister de hele podcast hier terug en hoor daar ook wat Emmerig en Drijvers verwachten van de Hoge Raad, die binnenkort een uitspraak doet het gewicht die het criterium ‘extern ondernemerschap’ behoort te hebben (zie daarover ook onderstaand artikel)

• Lees ook: “Het extern ondernemerschap-criterium is ‘ook van belang’ en niet van ‘onderschikt belang’ ’’