Stemmersonderzoek ZZPkiest.NU: wat viel op?

De stemhokken zijn gesloten en de stemmen zijn geteld, ook die van de zelfstandige interim-professionals. In de aanloop naar de verkiezingen nodigde ZZPkiest.NU, de stemwijzer van ZiPmedia, invullers uit om mee te doen aan een stemmersonderzoek. Wat vertellen de resultaten van dit onderzoek ons over het stemgedrag van de deelnemende zp’ers?

Allereerst bleek duidelijk uit de resultaten dat de VVD populair is onder de zelfstandige professionals. In 2017 stemde 27,1% van de zelfstandige professionals op de liberalen. Dit jaar was de partij met 33,4% van de stemmen nóg populairder. Volt – de partij met radicale ideeën rond verandering van het fiscaal en sociaal stelsel maar zonder duidelijk zzp-standpunt, mag zich de runner-up partij noemen, met 11,9%. Direct daarna komen NSC (11,1%) en de PvdA/GL (10,8%). D66, in 2017 nog nummer twee met 22,8%, komt nu op nummer 4 met 9,5%. Ook het CDA valt fors terug en komt niet boven de 1% uit (2017: 5,1%). PVV, landelijk koploper, haalt 6% van de zp-stemmen binnen (2017: 6,8%).

Daarmee wijken deze cijfers flink af van de algemene uitslag, wat veel te maken zal hebben met de specifieke kenmerken van de doelgroep van de peiling.

Maar wat viel er nog meer op?

Relatie met zzp-standpunten

We vroegen aan de deelnemers van het onderzoek om met een cijfer op een schaal van 1 tot 10 aan te geven hoe belangrijk de zzp-standpunten van partijen voor hen zijn in de afweging om voor een partij te kiezen.

Gemiddeld gaven de deelnemers het cijfer 6,2. BBB en VVD stemmers zaten daar met respectievelijk 7,3 en 7,1 duidelijk boven het gemiddelde. Het zal ook een verklaring zijn voor de winst van de VVD onder zelfstandig professionals.

De stemmers van linkse partijen stemden in ieder geval niet op die partij vanwege haar zzp-standpunten: met 3,7 scoren zij het laagst.

Dit sluit aan bij wat Kim Trotz, medeoprichtster van The Freelance Qommunity, stelde in de verkiezingsspecial van ZiPtalk: veel stemmers van linkse partijen stemmen bewust op deze partijen om bijvoorbeeld hun klimaatstandpunten.

Verplichte AOV voor zelfstandigen

In het onderzoek vroegen we deelnemers ook naar hun mening over de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, die ter discussie staat in de politiek. Dat leverde interessante inzichten op.

Een verplichte aov voor zzp’ers zien weinig respondenten zitten. Een publieke collectieve aov voor alle werkenden zien mensen aan de linkerkant wel meer zitten. De resultaten van de optie ‘laat het aan de vrije markt over’ zijn ook niet zo verrassend: vooral rechtse stemmers geven hier de voorkeur aan.

Wat interessanter is, is de ‘gulden middenweg’: AOV-zzp uitgevoerd door de overheid, maar met opt-out regeling. Voor 41% van de zp’ers is dat de beste optie. De andere varianten (zie tabel) krijgen minder steun. Een verplichte verzekering voor alle werkenden is vooral populair onder partijen aan de linkerkant van het politieke spectrum.  PVV- en BBB-stemmers zijn in meerderheid voor het standpunt dat de overheid zich helemaal niet moet bemoeien met dit onderwerp.

Wet DBA en schijnzelfstandigheid

Ook is er in de enquête gepeild hoe zelfstandige professionals denken over de oplossingen van partijen voor schijnzelfstandigheid. Een marginaal deel is fan van het beoogde voorstel van GL-PvdA. Zij stelden voor dat werk dat in loondienst gedaan kan worden, niet meer door zzp’ers gedaan mag worden.

De overgrote meerderheid – links en rechts – is fan van de manier waarop VVD’er Daan de Kort naar het probleem keek: “Onderzoek niet of een zzp’er werknemer is, maar of hij ondernemer is”. Gemiddeld scoorde het plan ‘Leg duidelijk ondernemerscriteria vast in de wet, wie voldoet krijgt vrijheid’ met 77,1% het hoogst van alle oplossingen.

Rechtsvermoeden werknemerschap bij laag tarief

Een ander plan in de Wet DBA is om het rechtsvermoeden van werknemerschap bij een laag tarief in te stellen. Dit zou betekenen dat een zzp’er die voor een laag tarief werkt voor een opdrachtgever naar de rechter kan stappen om werknemerschap af te dwingen. Dit zou vooral kwetsbare mensen beschermen die in een gedwongen ondernemerschap zijn beland.

Van de respondenten die zegt op een linkse partij te stemmen, vindt 86,3% dit een goed idee. Ook  bij de stemmers op de progressief-liberale partijen D66 en Volt vond 85,2% dit een goede oplossing. Onder de zelfstandige professionals die op de PVV stemden, is slechts 55,3% voorstander van dit plan, maar dat is nog steeds een meerderheid.

Over ZZPkiest.NU

ZZPkiest.NU en het stemmersonderzoek is een initiatief van ZiPconomy en Qommunity en werd mogelijk gemaakt door Flextender. Aan het onderzoek hebben 1.534 zelfstandig professionals meegedaan. Dit is de groep zzp’ers ‘eigen arbeid’ die diensten levert aan organisaties. Ze zijn veelal hoger opgeleid. Analyse van de achtergrondvragen aan deze respondenten maakt duidelijk dat de resultaten als representatief gezien kunnen worden voor de gehele groep. De groep zzp’ers die producten verkopen en de groep zzp’ers die diensten leveren aan particulieren (samen de helft van de 1,2 miljoen zzp’ers) zijn niet in deze resultaten opgenomen (vanwege een te lage respons uit die groepen).

• Lees meer over de partijstandpunten en de verkiezingsuitslagen in ons dossier #Verkiezingen 2023