Reacties op verplichte aov voor zzp’ers: ‘Deze wet is niet meer dan een melkkoe voor de overheid’

Het wetsvoorstel Basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (BAZ) roept nog veel twijfels op bij arbeidsmarktdeskundigen, brancheverenigingen en zelfstandigen. Dat blijkt uit een rondgang van ZiPconomy. Sommigen denken dat de maandelijkse premie voor de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen lager zou moeten zijn. Anderen zien liever een langere wachttijd en ruimere uitzonderingsmogelijkheden.

Wetsvoorstel voor verplichte aov voor zelfstandigen

Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) publiceerde deze week het wetsvoorstel Basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (BAZ). De verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) voor zelfstandigen kost straks maximaal 195 euro per maand. Wie langer dan een jaar ziek is en geen minimumloon kan verdienen, krijgt een uitkering. Die bedraagt 70% van de gemiddelde winst tot maximaal het minimumloon.

Wil je een eigen aov afsluiten? Dat kan. Als jouw eigen verzekering minimaal aan dezelfde voorwaarden voldoet als de verplichte aov, kun je je afmelden bij het UWV voor de verplichte verzekering. Jouw verzekeraar moet dan wel een ‘stabilieitsbijdrage’ betalen. 

Die bijdrage moet zorgen dat de opt-out niet ten koste gaat van de inkomsten van de publieke verzekering. Hoe hoog die bijdrage wordt, verschilt per verzekerde. Het kabinet en het Verbond van Verzekeraars maken daar een rekenformule voor.

Lees ook: Verplichte aov voor zelfstandigen: maximaal 195 euro per maand met een opt-out

Zzp’ers maken zich zorgen over de premie

Tot 23 juli kan iedereen via een zogenaamde internetconsultatie commentaar geven op het wetsvoorstel. Op moment van schrijven zijn er al bijna 300 reacties, vooral van zelfstandigen die zich zorgen maken over de financiële gevolgen. Een taxichauffeur schrijft: “Ik ben een kleine ondernemer en ik kan simpelweg niet elke maand 175 euro betalen.”

Een zzp’er uit Den Haag reageert: “Mijn partner heeft gewoon een vast inkomen, ik werk niet full-time als zzp’er en heb ook geen staatssteun nodig. Ook vanwege een erfenis en geld in huizen, vind ik 195 euro per maand aan kosten totaal onzinnig. Ik kan die kosten totaal niet doorrekenen naar mijn klanten.”

Aov-expert Cosmas Blaauw: ‘Verleng de wachttijd naar 2 jaar’ 

“In grote lijnen is de BAZ een doordacht wetsvoorstel, maar er is een groot probleem: de wachttijd van een jaar”, zegt Cosmas Blaauw, oprichter van de SharePeople Coöperatie. SharePeople is een online platform waarop ondernemers een aov kunnen combineren met onderlinge donaties.

Blaauw verwacht dat door die korte wachttijd straks te veel zelfstandigen een beroep zullen doen op een uitkering. Het UWV kan dat niet aan, denkt hij. “Er is bij de totstandkoming van dit wetsvoorstel te weinig rekening gehouden met de huidige problemen bij het UWV, de krapte op de arbeidsmarkt en het oplopende langdurig verzuim.”

De oplossing: een wachttijd van twee jaar. “Behandel zzp’ers net zoals werkgevers, maak ze dus zelf verantwoordelijk voor re-integratie in de eerste twee jaar van ziekte”, zegt Blaauw. Volgens hem zijn ziekten die langer dan een jaar duren uitzonderlijker en leiden vaker tot blijvende arbeidsongeschiktheid. “Bij een langere wachttijd kan de zzp’er veel beter inschatten of terugkeer naar eigen arbeid haalbaar is.”

Blaauw benadrukt dat zelfstandigen allerlei opties hebben om de eerste twee jaar ziekte op te vangen, bijvoorbeeld met een financiële buffer, aanvullende verzekeringen of schenkkringen. “De meeste schenkkringen geven toegang tot arbeidsgerelateerde zorg en inkomen. Met goede begeleiding en preventie brengen we het arbeidsongeschiktheidspercentage substantieel naar beneden en vergroten we de duurzame inzetbaarheid van onze zzp’ers.”

Arbeidsmarktexpert Wanschers: ‘Een melkkoe voor de overheid’

Volgens arbeidsmarktdeskundige Jet Wanschers is de nieuwe regeling slecht nieuws voor zelfstandig ondernemers. “Ik verwacht dat zelfstandigen bijna nooit in aanmerking komen voor een uitkering, maar zij zijn wel verplicht een hoge maandelijkse premie te betalen.”

Zzp’ers krijgen namelijk pas een uitkering als zij minder dan het minimumloon kunnen verdienen, legt ze uit. “Ik weet hoe claimbeoordelingen gaan bij het UWV”, zegt ze. “Er is altijd wel een functie te verzinnen waarbij je het minimumloon zou kunnen verdienen. Als je bijvoorbeeld nog in staat bent telefonische klantenservice te doen, dan kom je al niet in aanmerking. Deze regeling dekt dus alleen als je volledig arbeidsongeschikt raakt. En dan is die 195 euro wel een heel hoge premie.”

Gebruikmaken van de opt-out wordt heel moeilijk, denkt zij. “Broodfondsen kunnen niet meer want daarvan is de premie te laag en particuliere verzekeringen lopen bijna nooit tot AOW-leeftijd”, zegt Wanschers. “Deze wet is niet meer dan een melkkoe voor de overheid. De enige uitweg is van je eenmanszaak een BV maken. Dat is dus wat ik ga doen.”

Vereniging ZZP Nederland: ‘Premie kan lager’

De Vereniging ZZP Nederland vindt het goed dat de aov voor zelfstandigen anders is dan de WIA, de regeling voor ziekte en arbeidsongeschiktheid voor werknemers. “Gelukkig is iedereen het eens dat de situatie van werknemers en zelfstandigen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid niet vergelijkbaar is”, zegt Frank Alfrink, voorzitter van Vereniging ZZP Nederland.

Toch staan er nog zaken in de wet die niet helemaal passen bij de situatie van zelfstandig ondernemers, vertelt hij. “Volgens ons zou de premie een stuk lager kunnen”, zegt Alfrink. “Niet alleen worden de kosten van de no-risk polis voor kleine werkgevers en de zelfstandige en zwanger-regeling (ZEZ) opgenomen, maar is tevens het schadelastpercentage van de WIA-regeling als uitgangspunt genomen. De WIA is echter een hele andere regeling.” 

Inmiddels heeft Vereniging ZZP Nederland een enquête uitgezet onder haar leden. “Naar aanleiding van de uitslagen van de enquête zullen wij ook een reactie formuleren op het wetsvoorstel BAZ.”

VZN wil langere wachttijd: ‘Zzp’er kan zichzelf makkelijk zelf verzekeren voor één jaar’

De Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN) is al met al wel tevreden over het voorstel, vertelt voorzitter Cristel van de Ven. VZN sprak ‘uitvoerig’ met het ministerie over deze conceptwet, vertelt de voorzitter. “Het conceptwetsvoorstel sluit aan op de behoeften van de doelgroep, zoals het feit dat zij fluctuerende inkomsten hebben en behoefte aan sociale zekerheid op basisniveau,”, zegt ze. “De methode om te bepalen of iemand arbeidsongeschiktheid is, is uitlegbaar en uitvoerbaar voor zelfstandigen. Ook is er een opt-out mogelijkheid, waar 94% van de VZN-achterban om vroeg (red: in een enquête vorig jaar).”

Van de Ven mist nog wel een financiële onderbouwing van het premiepercentage. Ook wil VZN een langere wachttijd dan één jaar. “De meeste mensen zijn namelijk na twee jaar beter. Voor die eerste ziekteperiode kunnen zelfstandigen zich gemakkelijk passend zelf verzekeren, bijvoorbeeld via een schenkkring.”

Verbond van Verzekeraars: ‘Opt-out belangrijk voor draagvlak’

Ook het Verbond van Verzekeraars was nauw betrokken bij de onderhandelingen. De verzekeraars zijn blij met de opt-out. “Zelfstandigen krijgen toegang tot een verplichte basisverzekering tegen het arbeidsongeschiktheidsrisico, maar houden de mogelijkheid een verzekering te sluiten die aansluit bij hun specifieke behoeften”, zegt algemeen directeur Richard Weurding van het Verbond.

Volgens het verbond is op dit moment ongeveer een kwart van de ruim 1,2 miljoen zelfstandigen in Nederland particulier verzekerd tegen het arbeidsongeschiktheidsrisico. Weurding: “Voor draagvlak onder de doelgroep is het enorm belangrijk dat zij zich passend kunnen blijven verzekeren. Dat kan bijvoorbeeld zitten in de behoefte aan meer hulp bij preventie en re-integratie, een hoger verzekerd bedrag of een kortere wachttijd.”

• Lees ook: Met 1 jaar wachttijd wordt de BAZ onuitvoerbaar