Kabinet en brancheorganisaties in de zorg willen samen schijnzelfstandigheid uitbannen

Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport), minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), staatssecretaris Van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst) en 6 brancheorganisaties in de zorg hebben een samenwerkingsverklaring getekend om schijnzelfstandigheid in de zorg een halt toe te roepen.

Fiscaal kader ZZP Zorg

Zorgorganisaties hebben duidelijkheid nodig over hun rechten en plichten bij de inhuur van zzp’ers in de zorg, vinden de brancheorganisaties. Daarom werken ActiZ, Zorgthuisnl, VGN, de Nederlandse GGZ, NVZ en NFU aan een beheersingsmodel Zorg om schijnzelfstandigheid in de zorg aan te pakken. Onderdeel hiervan is een uit te werken fiscaal kader ZZP Zorg.

Dit beheersingsmodel moet voorkomen dat werknemers ontslag nemen om vervolgens in dezelfde rol terug te keren, maar dan met het etiket “zelfstandige”, zo zeggen de brancheorganisaties. “Zelfstandigheid moet blijken uit de feitelijke uitvoering van de werkzaamheden”.

Beheersingsmodel Zorg

Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport): “We hebben iedereen in de zorg nodig, ook zzp’ers. Maar te veel zzp’ers in de zorg zorgen voor discontinuïteit. Mede daarom wil ik mij samen met mijn collega’s inzetten op het tegengaan van schijnzelfstandigheid in de zorg. Het is belangrijk dat we met de brancheorganisaties deze stap zetten met de ontwikkeling van een beheersingsmodel.”

De betrokken departementen, de brancheorganisaties en de Belastingdienst blijven samenwerken om het beheersingsmodel Zorg verder te concretiseren. Door het delen van geanonimiseerde praktijkervaringen, kunnen ze het model verder verfijnen, zo schrijven de brancheorganisaties. Het model treedt naar verwachting vanaf 1 januari 2024 in werking.

Kabinetsmaatregelen tegen schijnzelfstandigheid

Dat het aantal zzp’ers in de zorg stijgt, is een doorn in het oog van veel zorgorganisaties en van het kabinet. Daarnaast heeft het kabinet eerder al diverse maatregelen aangekondigd om schijnzelfstandigheid te bestrijden en het aantal flexmedewerkers terug te dringen, niet alleen in de zorg, maar ook in andere sectoren. Een jaar geleden kondigde minister Van Gennip dit al aan in haar Hoofdlijnenbrief Arbeidsmarkt.

• Lees daarover ook: Met deze zes punten wil Kabinet flex terugdringen – en andere artikelen in het dossier #zzpdebat.

Gelijker speelveld

Een van de speerpunten van minister Van Gennip is het creëren van een gelijker speelveld tussen medewerkers in loondienst en zelfstandigen. Van Gennip: “We willen oneerlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden voorkomen, werkenden goed beschermen en ons solidaire sociale vangnet behouden. Daarom werken we in het kabinet aan een gelijker speelveld voor alle werkenden, het verduidelijken van het verschil tussen werknemers en zzp’ers en verbetering van de handhaving op schijnzelfstandigheid. Deze afspraak in de zorg past daar heel goed bij.”

Einde handhavingsmoratorium

Daarnaast heeft het kabinet besloten het toezicht en de handhaving op schijnzelfstandigheid te versterken en te verbeteren. Daartoe wordt het zogenoemde handhavingsmoratorium op de Wet DBA per 2025 opgeheven, en moet de Belastingdienst weer strengere controles uitvoeren op schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst moet daarbij prioriteit geven aan de handhaving in de sectoren zorg, kinderopvang en onderwijs, vindt de Tweede Kamer.

• Lees daarover: Tweede Kamer wil versnelde handhaving op schijnzelfstandigheid in zorg, kinderopvang en onderwijs 

Criteria schijnzelfstandigheid onduidelijk

Om de Belastingdienst in staat te stellen om te handhaven op schijnzelfstandigheid, is meer duidelijkheid over de spelregels nodig. Het kabinet werkt daarom aan verduidelijking van de regels om te bepalen wanneer een werkgever een zelfstandige mag inhuren. Naast het criterium ‘gezag’, een extra criterium dat kan wijzen op een arbeidsovereenkomst, namelijk of iemand ‘ingebed’ is. Daarnaast komen er contra-indicaties over het ondernemerschap van de werkende.

• Lees daarover: Nieuwe wetgeving, inhuur & de flexbranche. Een tussenstand.

Het Kabinet en de Belastingdienst juichen de samenwerking met deze brancheorganisaties toe. Staatssecretaris Van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst): “Nu het einde van het handhavingsmoratorium in zicht is, wordt er hard gewerkt aan wettelijke maatregelen om de balans tussen werknemers en zelfstandigen te herstellen. Het is goed dat de zorgbranche nu zelf de handen ineenslaat om hierin samen te werken met de Belastingdienst en de betrokken ministeries.