Verplichte AOV voor zelfstandigen: een nieuwe toeslagenaffaire?

Niet veel zelfstandigen zitten te wachten op een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV). Zelfstandigen hebben weinig op met verplichtingen. Ze kiezen graag zelf hoe ze hun zaakjes regelen. Toch komt er een verplichte AOV voor zelfstandigen. Dat is een gevolg van de afspraken vanuit de Pensioenwet. Die ligt nu bij de Eerste Kamer. Met de verplichte AOV kan Nederland een beroep doen op een Europees Corona steunfonds. Dat kan ruim 4 ½ miljard opleveren.

• Lees ook: Kabinet presenteert ambities voor 2025: verplichte zzp-aov, nieuwe criteria en meer handhaving op schijnzelfstandigheid

AOV onuitvoerbaar

Tot nu toe werd gesproken over keuzemogelijkheden in de wet. Met zelfs een ‘opt-out’ voor zelfstandigen die liever vasthouden aan hun eigen AOV. “Dat lijkt allemaal illusie, als er iets moet komen dat haalbaar is”, zegt beroepsfederatie RADI AOV. RADI AOV staat voor Register Risico Adviseur Duurzame Inzetbaarheid Arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen. Het is een beroepsvereniging van adviseurs gespecialiseerd in arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen voor zelfstandigen.

“De uitvoering gaat een heel groot probleem worden. De Belastingdienst krijgt moeite met het innen van de premies. Het UWV zal gaan worstelen met uitvoeren van de regeling.”

Dit concludeerde de Beroepsfederatie naar aanleiding van een kennissessie over de verplichte AOV voor zelfstandigen. Specialisten vanuit de hele keten van arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen hebben daarin gediscussieerd met panelleden vanuit UWV, zelfstandigenorganisaties, politiek en ondernemers in private sociale zekerheid en crowdsurance oplossingen.

Hele AOV-stelsel op de schop

Eigenlijk moet het hele stelsel van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen op de schop, zegt RADI AOV. “Liever willen we een algemene basisvoorziening die geldt voor alle werkenden. Dat moet dan eerlijk en betaalbaar zijn voor heel werkend Nederland. Gebaseerd op Fair Pay (een eerlijke beloning voor je werk) en met een Level Playing Field (gelijke kansen en kosten voor zelfstandigen en werknemers). Dat zijn termen die steeds weer naar voren komen. Een betaalbare regeling voor alle werkenden in Nederland, met zo weinig mogelijk verschil tussen zelfstandigen en medewerkers in loondienst.”

Dat gaat de politiek niet redden voor de deadline van januari 2025, vreest de beroepsvereniging. Dan moet de wet in de Staatscourant gepubliceerd zijn, om een beroep te kunnen doen op de Europese miljarden.

• Lees ook: Van Gennip praat met zzp’ers over de AOV. “Houd rekening met onze verschillende situaties.”

Uitgeklede basisregeling

RADI AOV verwacht een uitgeklede basisregeling en hoopt dat die slechts een eerste stap zal zijn, op weg naar een nieuw stelsel. Vanwege de haalbaarheid en de beheersing van de kosten is de kans volgens de beroepsfederatie groot op een regeling met:

• • voor iedereen eenzelfde eigen risicoperiode, van twee jaar;

• een beperkte uitkering, van ten hoogste 70% van het minimumloon;
• het begrip gangbare arbeid als dekking;
• geen opt-out voor zelfstandigen die zelf een AOV hebben.

Blijven hangen op noodverband

De lange eigenrisicoperiode sluit goed aan op schenkkringen (zoals een broodfonds of crowdsurance). Maar twee jaar kan onoverbrugbaar blijken voor veel zelfstandigen. De lage uitkering is niet meer dan een basisvoorziening. Met gangbare arbeid zal de dekking nauwelijks iets bieden voor de lagere inkomens. Daarom kiezen veel zelfstandigen voor een eigen AOV. Maar zonder opt-out worden ze daarnaast gedwongen om te betalen voor de verplichte AOV.

De angst is groot dat we blijven hangen op een noodverband, met veel tekortkomingen, en dat we het stelsel van arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen niet structureel aanpakken.

• Lees ook: Dit gaat de verplichte AOV voor zelfstandigen kosten. En uitkeren.

Kennisdocument

RADI AOV gaat naar aanleiding van de kennissessie een kennisdocument vervaardigen. “Daarin worden de uitdagingen stuk voor stuk geschetst, met daarbij de hoognodige uitleg over die uitdagingen. Want feiten en fabels (de titel van de kennisbijeenkomst) lopen in dit vraagstuk almaar door elkaar heen.”