Dit gaat de verplichte AOV voor zelfstandigen kosten. En uitkeren.

Zoals bekend werkt het kabinet aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Eerder deze week stuurde Minister Van Gennip een brief naar de Tweede Kamer waarin een aantal duidelijke keuzes staan over de invulling van dit plan. Lees daarover ook: Zo gaat de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen eruitzien.

De formulering van die brief was op onderdelen niet helemaal helder. Maar met wat nadere toelichting vanuit het ministerie wordt het beeld duidelijker. Dus daarom nog even op een rij wat zo’n verplichte AOV moet gaan kosten aan premies. En wat dan de uitkering gaat worden.

De hoogte van de premie:

• De premie bedraagt naar schatting 7,5% tot 8% van het ‘laatst verdiende’ ondernemersinkomen (grof gezegd: omzet min kosten). Dit deel van de uitvoering ligt dan waarschijnlijk bij de Belastingdienst.
• Je betaalt premie over het inkomen tot 143% van het minimumloon (het minimumloon is nu: 1.934 euro per maand). Je betaalt dus premie over het inkomen tot 33.187 euro. Daarboven betaal je geen dus premie meer.
• De maximale premie per maand wordt dan iets meer dan 200 euro per maand (1,43 * 1.934 euro * 7,5% premie = 207.42 euro). Verdien je minder, dan betaal je ook minder.
• De premies zijn fiscaal aftrekbaar (overigens is de uitkering dan weer bruto).

De hoogte van de uitkering: 

• De uitkering bedraagt 70% van het laatst verdiende inkomen. Er geldt wel een maximum, namelijk 100% van het minimumloon. Dat krijgt je als je minimaal 1,43 keer het minimumloon verdiende en dus ook de maximale premie betaald hebt (70% van 1,43 * minimumloon = 1.934 euro).
• Wie minder verdiende en dus ook minder premie betaald heeft, krijgt ook een lagere uitkering. Wie bijvoorbeeld 120% van het het wettelijk minimumloon verdiende, betaalt 174 euro premie (1,20 * 1.934 euro * 7,5% premie = 174). Maar krijgt ook een lagere uitkering (120% * 70% = 84% * minimumloon = 1.624 euro).
• Hoe lager het inkomen, hoe lager de premie, maar dus ook hoe lager de uitkering.
• Vooralsnog is in de huidige plannen nog geen sprake van een ondergrens, maar ik vermoed dat daar in de verdere uitwerking nog wel over nagedacht gaat worden. Al dan niet na politieke druk.
• Bij de WAZ (de Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen) die er was tussen 1998 en 2004, was er sprake van een ‘uitkeringsmiddeling’ (= niet naar het laatst verdiende inkomen kijken maar naar gemiddelde van afgelopen jaren). Ook dat zit nu nog niet in de plannen, maar mogelijk nog wel in de definitieve uitwerking.
• Je krijgt de uitkering na een wachttijd van een jaar. Dat betekent dat zelfstandigen een jaar ziekte zelf moeten overbruggen voordat ze een uitkering krijgen. Natuurlijk kan iemand zich via een private partij verzekeren voor dat wachtjaar. Een aantal zzp-organisaties pleit om de wachttijd op te rekken naar twee jaar (dezelfde periode als de doorbetalingsplicht van werknemers). Dan zal de premie ook lager zijn (inschatting: 6%).
• Niet onbelangrijk: wanneer krijg je nu een uitkering? Daar is nog niets over bekend en dat moet nog worden uitgewerkt.

Verder nog relevant om te weten: 

• Het wordt geen commerciële verzekering, maar een publieke verzekering. Beoogd uitvoerder is het UWV.
• Er is een acceptieplicht, iedereen kan zich laten verzekeren. De uitkering zal (nemen we aan) ook doorlopen tot het pensioen (in tegenstellen tot een deel van de commerciële producten).
• De verzekering wordt verplicht voor alle  ‘ib-ondernemers’, met of zonder personeel. Dat ben je bijvoorbeeld als je werkt met een eenmanszaak.
• Heb je een BV, dat geldt de verplichting niet.
• De verplichting geldt ook niet voor ‘resultaatgenieters’ (wanneer iemand geen ondernemer is, maar wel inkomsten heeft, bijvoorbeeld naast een baan).
• Het kabinet onderzoekt nog of een opt-out mogelijk is. Dat betekent dat een zelfstandige de keuze krijgt om in plaats van deze verzekering een private verzekering af te sluiten. Die moet minstens dezelfde dekking en premie hebben als de publieke verzekering. De minister wil daarbij dat deze privaatverzekerden via een ‘stabiliteitsbijdrage’ meebetalen aan het collectief.

Wetvoorstel uitwerken

De bovenstaande punten zijn belangrijke uitgangspunten van het kabinet. Een en ander wordt nu nog uitwerkt in een wetsvoorstel en dan zullen verdere details bekend worden. Bij die uitwerking wordt gesproken met belangenbehartigers en uitvoerders. Ook de Tweede Kamer gaat ongetwijfeld nog kritisch kijken naar die uitwerking.

Draagvlak

Onder zzp-organisaties is wisselend gereageerd. VZN ziet vooral liever een wachttijd van twee in plaats van een jaar, waardoor ook de premie lager kan worden. De Werkvereniging is principieel tegen. Die organisatie pleit al lang voor een algemene basisregeling voor alle werkenden. Een stelstel dat ook de Commissie Borstlap heeft voorgesteld. Een petitie van de Werkvereniging die tegen deze regeling is al meer dan 20 duizend keer getekend.

Het SEO deed in 2020 onderzoek naar het draagvlak bij zelfstandig ondernemers. Uit dat onderzoek blijkt dat bij een premiehoogte van 8% en een uitkering op minimumloonniveau (het huidige voorstel) 4 op de 10 zelfstandigen voorstander is van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. Een langere wachttijd (zoals VZN bepleit) en keuze vrijheid verhoogt het draagvlak, zo lieten de onderzoekers zin in dit artikel.