"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Politieke partijen beginnen kleur te bekennen in arbeidsmarkt en zzp-debat.

Wat is de positie van de verschillende politieke blokken in het arbeidsmarkt- en zzp-debat? Dat wordt steeds relevanter, want de verkiezingen van maart volgend jaar komen dichterbij. Een analyse van de algemene beschouwingen.

De thema’s lijken op dit moment nog niet zo hoog op de agenda te staan. Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen had de Tweede Kamer bijvoorbeeld weinig aandacht voor de arbeidsmarkt en nog minder voor de positie van de zelfstandige. Tijdens de bespreking van de kabinetsplannen voor 2021 waren racisme, volkshuisvesting en de bestrijding van Covid-19 de centrale thema’s.

Het kabinetsplan voor de versobering van de zelfstandigenaftrek kreeg tijdens twee dagen debat bijvoorbeeld geen enkele aandacht.

Naar goed Haags gebruik was de verdere afbouw van de hoogte van de aftrek een week voor Prinsjesdag al gelekt. Dat leidde nauwelijks tot rumoer. Geen aanleiding dus voor het kabinet om nog iets aan het plan bij te stellen. Een signaal voor de politieke partijen dat andere thema’s blijkbaar beter scoren onder het grote publiek.

Alleen fractievoorzitter Farid Azarkan (DENK) probeerde het thema nog aan te kaarten. Hij vroeg Klaas Dijkhoff (VVD) waarom juist nu het belastingvoordeel voor zelfstandigen verder afgebouwd moet worden. Een maatregel die vooral zzp’ers met een laag inkomen treft.

Dijkhoff maakte het zich er makkelijk vanaf door erop te wijzen dat de korting de komende twee jaar gecompenseerd wordt door andere fiscale maatregelen. Hij heeft gelijk, materieel stelt deze maatregel niet veel voor. Het is pure symboolpolitiek. Maar het blijft onduidelijk welk punt het kabinet nu wil maken, omdat niemand – ook Azarkan niet – ernaar vraagt.

Toch wordt langzaamaan duidelijk hoe de politieke blokken staan in het zzp-debat. Een overzicht.

VVD

Klaas Dijkhoff (VVD) was tijdens het debat misschien nog het meest eerlijk over de zoektocht die de politiek maakt als het gaat om de zelfstandige. Er zijn kwetsbare zelfstandigen die in de verdrukking zitten. Er is een flinke groep zelfredzame echte ondernemers . Hij wil dat “die groepen uit elkaar gehaald worden en dat we daar eerlijk beleid op kunnen maken.” Maar hoe hij dat wil realiseren, dat zei hij niet.

De VVD was in 2016 de populairste partij onder zzp’ers. Maar de partij heeft dit kabinet bar weinig gedaan voor deze groep en niets gerepareerd van het Wet DBA-debacle dat VVD’er Wiebes vorig kabinet achterliet. In het regeerakkoord was een onderzoek afgesproken voor een aparte wettelijke status voor zelfstandigen. Daar hebben we niets meer van gehoord. Ook de zelfstandigenverklaring voor zzp’ers die meer dan 75 euro per uur verdienen, komt er niet meer. Maar er komen wel een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) en hogere belastinglasten voor zzp’ers.

PvdA/SP: macht

Rond het zzp- en arbeidsmarktdossier liggen de standpunten van de Partij van de Arbeid (PvdA), SP en 50Plus dicht bij elkaar. Die visie is niet verrassend.

“Het aantal zzp’ers is enorm gegroeid. Sommigen willen dat, maar heel veel ook niet,” beweerde Marijnissen van de SP (ten onrechte overigens, blijkt uit deze factcheck).

Vanuit het traditionele machtsdenken is voor deze partijen het vaste arbeidscontract het beste voor werkenden. Weg met flex. Niet omdat werkgevers goed voor werknemers zorgen, maar omdat de traditionele instituties als vakbonden en pensioenfondsen het beste, collectieve, tegenwicht kunnen bieden tegen de traditionele vijand:  de werkgevers.

CDA/CU : coöperatieve revolutie

In de bijdragen van Pieter Heerma (CDA) en Gert-Jan Segers (CU) werden de verschillen tussen de coalitie partijen duidelijk zichtbaar. Het sociaal-conservatisme versus het liberalisme.

Segers vindt dat individualisering op de arbeidsmarkt, een gevolg van het liberale denken,  is doorgeschoten. “De coronacrisis heeft nog scherper laten zien wat niet deugt. We zien dat zzp’ers als eerste geholpen moesten worden”, zegt hij.

Heerma: “De echte weg naar een eerlijke arbeidsmarkt volgt uit het rapport van de commissie Borstlap.” Volgens het CDA is het daarbij logisch om te beginnen met het terugdringen van flex.

De term wederkerigheid – een van de centrale woorden in het advies van de Commissie Borstlap – valt goed bij de Christen Democraten. Niet zo gek, want voorzitter Hans Borstlap is zelf lid van het CDA. Heerma voorziet een “coöperatieve revolutie” als antwoord op een al te grote individualisering.

PVV/Forum voor Democratie

Waar de PVV en Forum voor Democratie (FvD)  staan in het zzp-debat is lastig te bepalen. Zo is het ook de vraag of ze hier wel een blok vormen.

Wilders probeerde in de algemene beschouwingen  duidelijk te maken dat zijn positie in het arbeidsmarktdebat meer links is dan dat van PvdA en SP. Hij wil opkomen voor de traditionele arbeiders, al blijkt dat zelden uit het stemgedrag van de PVV. Het standpunt van Wilders ten aanzien van zzp’ers blijft onduidelijk. Hij heeft er niet over. Op de vraag van Asscher waarom de PVV altijd tegen moties stemt die inzet van zzp als maaltijdkoeriers onmogelijk moet maken, reageerde Wilders op zijn geheel eigen, ontwijkende, manier: “Ik wist niet eens dat ze bestonden.”

Voor Baudet is de term Zwarte Piet blijkbaar een stuk relevanter dan de term Zelfstandig Professional. Die laatste groep kreeg geen aandacht, terwijl Forum voor Democratie, zeker toen Henk Otten daar nog bij betrokken was, zich regelmatig profileerde als de ondernemerspartij.

Jammer want zo blijft het gissen waar Baudet nu staat. Hij heeft het zelf – in een andere context – over de doorgeschoten vrijheden van het liberalisme. Deelt hij dan ook de visie van Heerma en Seegers als het gaat om de doorgeschoten vrijheid en het individualisme op de arbeidsmarkt? En voelt hij ook wat voor een coöperatieve revolutie?

Onduidelijk is dus of Baudet aanschuift bij het ‘sociaal conservatieve’ blok van PvdA en CDA.

D66/GroenLinks

De term ‘sociaal conservatief’ brengt ons tot het laatste blok, dat zich graag als meer progressief en sociaal liberaal opstelt. D66 en GroenLinks dus. Bij de vorige verkiezingen konden ze samen op een derde van het totaal aantal stemmen van zzp’ers rekenen, waarmee ze respectievelijk de tweede en derde partij onder zzp’ers waren.

Toch liet ook Rob Jetten (D66) het onderwerp ‘arbeidsmarkt & zzp’ liggen tijdens de Algemene Beschouwingen. Hij vindt dat ‘wij en de hele westerse wereld zijn doorgeschoten in het neoliberalisme, dat gaat over “ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken”. Maar ik noem mezelf sociaalliberaal. Dat gaat uiteindelijk om het in de kracht zetten van het individu, het vrijmaken van het individu, zodat iedereen de kans heeft om wat van zijn leven te maken.’

Wat dat nu betekent voor het zzp-dossier, daar kwam hij niet toe. Met bewindslieden Wouter Koolmees en Hans Vijlbrief (beiden D66) op cruciale plekken in het kabinet is de positie van D66 ook wat kwetsbaar. Zij waren tenslotte verantwoordelijk voor het zzp-dossier en hebben tot op heden geen antwoord gegeven op de cruciale vraagstukken die daar spelen.

GroenLinks zit vaak dicht tegen de PvdA aan, maar wil zzp’ers vaak iets meer ruimte geven om hun eigen keuzes te maken. Maar ook Jesse Klaver was niet uitgesproken over zzp’ers. Hij had het wel over ‘de kwetsbare sector cultuur en media, waarin veel zzp’ers werken’. Dat is toch net iets anders dan het in het algemeen hebben over kwetsbare zzp’ers. Zo moet dus ook GroenLinks nog wat kleur bekennen. “Vrijheid van ondernemerschap en collectiviteit in het sociale stelsel moeten samen gaan,” zei Paul Smeulders eerder in een interview met ZiPconomy. We zullen moeten afwachten tot het verkiezingsprogramma van GroenLinks om te zien hoe ze dat concreet wil maken.

Overigens komt het kabinet later dit jaar met een uitgebreide reactie op de adviezen van de Commissie Borstlap. Dan zullen het kabinet en de verschillende politieke partijen meer moeten laten zien waar ze staan in dit deel van het arbeidsmarktdossier.

Hugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts

8 reacties op dit bericht

  1. Mooie opsomming….

    Maakt opnieuw duidelijk dat politieke visies (als die er al zijn) en de realiteit in de markt en de daarbij behorende keuzes van de burger….ongelofelijk ver uit elkaar liggen…..

    Niets nieuws overigens….

  2. Als ZZP’ers in de ogen van de overheid kennelijk niet bestaan (c.q. ze geen blik waardig gunnen), zullen we dan ook maar ophouden belastingen te betalen?

    • Een beetje slimme ZZP’er doet dat sowieso al niet. Wanneer den Haag zijn ronduit discriminerende maatregelen tov kleine zelfstandigen blijft uitspuwen dien je als ZZP’er simpelweg je eigen maatregelen te nemen.

  3. Bedankt voor het duidelijke overzicht.
    Opvallend dat alleen de VVD openlijk erkent dat er kwetsbare zelfstandigenzijn die in de verdrukking zitten. Er een flinke groep zelfredzame echte ondernemers is .”
    Uit elkaar halen van deze 2 groepen kan m.i. heel eenvoudig op grond van de belastingaangiften.

  4. Het is gewoon heel simpel daar hebben wij de belastingdienst toch voor? Er is gewoon een hele duidelijke regel namelijk als een bedrijf niet levensvatbaar is dan sluit de belastinginspecteur deze. Dus ben jij een zzper en heb jij een winst voor van rond de 12.000 – 15.000 euro (Of een ander bedrag) of minder per jaar ben je beter af als werknemer en moet de belastingdienst het bedrijf gewoon sluiten en ben je geen ondernemer meer want je verdient niet genoeg om te voorzien in je eigen levensonderhoud.

  5. Uit onderzoek van de Werkvereniging ontstaat het volgende beeld op de vraag wat de deelnemers de vorige verkiezingen gestemd hebben en wat ze de komende verkiezingen gaan stemmen:
    D66 daalt van 25% naar 10% = -15%
    GroenLinks daalt van 22% naar 14% = -8%
    VVD daalt van 15% naar 9% op de VVD = -6%
    39% van de deelnemers zegt niet meer te weten op welke partij te stemmen.
    Op de vraag in hoeverre die visie op de arbeidsmarkt van de partij meeweegt in hun partij keuze geeft 71% aan dat dit veel meeweegt. D66 lijkt het hardst gestraft te worden voor het kabinetsbeleid.
    88% van de deelnemers antwoord zich niet vertegenwoordigd te voelen door de polder (de vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers) en de politiek. 4% voelt zich wel vertegenwoordigd en 7% weet het niet.

    Dat is nog al een kloof ja! En het lijkt erop dat de partijen dit zelf totaal niet door hebben. Als Werkvereniging gaan wij zeker ons best doen om hier verandering in aan te brengen!

    • Hoi Roos. Wat een enorme kans ligt hier. Politieke partijen doen nu niets voor ZZP’ers. Omdat ze electoraal niet relevant zijn. Ondanks dat ze met een miljoen mensen zijn, verdelen zij hun stemmen. Dat maakt ons – vooralsnog – zwak. Men rekent er op dat we toch wel stemmen (thuisblijven is ook zo wat) en dat er toch geen alternatieven zijn, dus dan maar stemmen bij het ideologische thuishonk.

      Als je zzp’ers kan verenigen en hun stem meer kunt bundelen, dan komen politieke partijen ook in beweging. Hier ligt een politiek terrein braak dat ook vuile handen moet maken. Naming and shaming. Helaas voor D66 dat ideologisch gezien wel liberaal is maar geen potten kon breken voor de zzp’er.

      Alternatieven zijn er echter niet. Wiebes heeft heel veel kwaad bloed gezet en de VVD repareerde dit niet. De christelijke partijen en socialisten staan zelfs lijnrecht tegenover ons. Het gaat er om dat zij daar pijn van moeten gaan voelen. Dat ontbreekt nu omdat er geen alternatieven zijn en omdat ‘niet stemmen’ de gemiddelde zzp’er waarschijnlijk te ver gaat.

  6. Volgens mij is het verschil tussen een zzper die ondernemer is en een zzper die onderdrukt wordt in de markt heel makkelijk uit elkaar te halen. En dat heeft niks met winst te maken maar met een solide businessplan. Vroeger werd je bij de kvk ook afgeschoten als je business plan ongeveer zo klonk: “Ja ik heb een vriend en die heeft hulp nodig en dat ben ik.” Dan mocht je even opnieuw gaan nadenken en later weer terug komen. Of er werden je een paar cursussen aangeraden voordat je begon.

    Daarnaast weer inschrijfgeld voor kvk, werpt simpelzat een drempel op.

    Werkt na 3 jaar je businessplan niet? Dan is het tijd om in dienst te gaan. Maar dat vastleggen in de wet hoeft ook weer niet want 70procent gaat al op zn gat in de eerste 3 jaar. Tenminste, zo was het een aantal jaren geleden.

    Vooralsnog heb ik wel het idee dat politiek NL zich maar weinig beseft of zicht heeft op wat er gebeurt op de werkvloer.