ZiPtalk: de waarde van zelfstandig professionals

Uit onderzoek blijkt dat de zelfstandig professional (ZP’er) 4,4 miljard euro per jaar bijdraagt aan de Nederlandse economie. In de nieuwste aflevering van ZiPtalk vertellen onderzoeker Henry Bussink (SEO Economisch Onderzoek) en Sem Overduin (HeadFirst Group) over het onderzoek en de feiten en fabels over de zelfstandige professionals. 

“Hoe zou de situatie eruit zien wanneer deze mensen niet als ZP’er actief zouden zijn op de arbeidsmarkt?”, vroegen de onderzoekers zich af? Wat zouden zij doen? Waar zouden zij werken? 

De uitkomsten hiervan waren van grote betekenis, vertelt Bussink: “Wat bleek is dat een gedeelte in werknemerschap verder zou gaan, een ander deel zou als DGA in een BV constructie aan de slag blijven. Een andere groep zou ervoor kiezen om zich te laten detacheren. Maar ook zou een gedeelte van de ondervraagden vervroegd met pensioen gaan, of ze zouden ervoor kiezen om in het buitenland te gaan werken. Sommigen zouden minder of helemaal niet meer gaan werken.” 

• Lees ook: Zelfstandig professional draagt flink bij aan de maatschappij: 4,4 miljard euro per jaar

Op basis hiervan concludeerden de onderzoekers dat zo’n 10% van de 110.000 ZP’ers in Nederland niet meer werkzaam zou blijven op de Nederlandse arbeidsmarkt als zij niet meer als zzp’er zouden mogen werken. Bussink: “We schatten dat het aandeel van alle ZP’ers op de economie 4,4 miljard euro bedraagt. Als hier 10% van zou stoppen, zou de totale arbeidsproductie lager liggen en de Nederlandse economie kleiner zijn.” 

Niet alle zzp’ers

Dit onderzoek richtte zich niet op de gehele breedte van de ZZP-doelgroep, maar op hoogopgeleide, gespecialiseerde zzp’ers. Deze doelgroep werkt hoofdzakelijk voor grote opdrachtgevers in de zakelijke dienstverlening.

Overduin spreekt van een discussie over de solidariteit van deze groep en hun bijdrage aan het sociale zekerheidsstelsel. Zij dragen namelijk minder premies af. Wat betekent dit voor de houdbaarheid en de betaalbaarheid van dit stelsel? 

Er worden minder sociale premies geïnd, circa 1,3 miljard, maar daar tegenover staat een hogere belastingopbrengst, zo’n 1,6 miljard.

Overduin: “Dit onderzoek laat in dat debat mooi zien: er worden minder sociale premies geïnd, circa 1,3 miljard, maar daar tegenover staat een hogere belastingopbrengst, zo’n 1,6 miljard. Dat zijn interessante inzichten voor de politieke discussie hierover.”

Bussink sluit niet uit dat andere type zzp’ers ook onderzocht zullen worden.

“Het zzp-landschap is zeer heterogeen, waarbij allerlei verschillende dynamieken per groep een rol spelen. Het zal voor ons de uitdaging zijn om voor al deze groepen te onderzoeken wat hun alternatief op de arbeidsmarkt zou zijn als zij niet als zelfstandig ondernemer zouden werken. Ik denk dat de uiteindelijke informatie die we daarover ophalen, heel belangrijk zal zijn om in te schatten wat de maatschappelijke kosten en baten zullen zijn.”

• Lees ook: ‘Zelfstandig professionals van grote waarde voor maatschappij en economie’

De zelfstandige professional

Wat maakt het zelfstandige ondernemerschap zo aantrekkelijk voor deze doelgroep? Bussink: “Wat we heel duidelijk zien bij deze groep is een win-win situatie onder de zelfstandige professional. De zelfstandige professional kiest er heel bewust voor om als zelfstandige te werken en de opdrachtgevers kiezen er heel bewust voor om een zelfstandige in te schakelen.” Doordat de ZP’ers zich uitsluitend kunnen richten op hun expertise, zijn zij economisch veel productiever, legt Bussink uit. “Hierdoor wordt er over de hele breedte meer gewerkt en wordt er meer geproduceerd.”

Aftrekposten

Wat is het effect van het verlagen van de aftrekposten? Bussink: “Wat we nu zien is dat verhoudingsgewijs een ZP’er minder belasting betaalt dan een gemiddelde werknemer. Tegelijkertijd leidt de grotere arbeidsproductie van de ZP’er ertoe dat er meer belasting geheven wordt. Zouden die aftrekposten er niet zijn, dan zal de netto geheven belasting hoger zijn. Maar aan de andere kant is het mogelijk dat er hierdoor een gedragsverandering plaatsvindt, waardoor er minder ZP’ers zijn die zich aanbieden op de arbeidsmarkt en de geheven belasting uiteindelijk lager wordt.”

Motieven van opdrachtgevers

Doordat de ZP’ers zich als zelfstandige volledig kunnen richten op hun expertise, zijn zij interessant voor opdrachtgevers. De hogere kosten van het inhuren van een ZP’er vormen geen daarbij expliciet tegenargument. Bussink: “Je zou bijna het tegendeel kunnen beargumenteren. Het kostenmotief is niet het voornaamste motief voor opdrachtgevers om wel of geen ZP’er in te huren. Maar opdrachtgevers vinden deze prijs gerechtvaardigd, gegeven de expertise en de productiviteit van de ZP’er.”

Het kostenmotief is niet het voornaamste motief voor opdrachtgevers om wel of geen ZP’er in te huren.

Deze hogere productiviteit komt voort uit dat ondernemerschap. Bussink: “De ZP’er kan zich als zelfstandige herhaaldelijk en uitsluitend toespitsen op zijn of haar expertise, waar een normale medewerker tijdens hun dienstverband niet altijd kan richten op diens expertise. Daardoor zijn de ZP’ers vaak productiever.”

Wet VBAR

De boodschap van het onderzoek is dat deze productiviteit niet verloren moet gaan vanwege nieuwe wet- en regelgeving, met name de conceptwet VBAR. Is de verwachting dat het eerste deel van deze wet, de ‘ABC-wet’, en het rechtsvermoeden van werknemerschap, deze productiviteit in de weg zal zitten?

• Lees ook: ZiPtalk explainer: Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden

Overduin: “Het rechtsvermoeden van werknemerschap kan heel behulpzaam zijn. Dat is een vorm van maatwerk die met name de onderkant van de zelfstandigen op de arbeidsmarkt beschermt. Maar de ABC-wet is een voorbeeld van generieke maatregelen die gelden voor de gehele zzp-doelgroep. Deze wet zou hard ingrijpen in de deelname in het ZP’schap, waardoor deze mensen geen zelfstandig ondernemer worden en daardoor minder productief zijn. Dat zou dan leiden tot een welvaartsverlies. Ik hoop dat kamerleden zich daar bewust van zijn.”

Bekijk of beluister de hele aflevering van deze ZiPtalk op Youtube of op Spotify