Mariëtte Patijn (PvdA/Groenlinks): ‘Arbeidsmarktvernieuwing zit niet in verandering van het juridisch kader’

De vaste baan als uitgangspunt, geen inzet van zzp’ers voor regulier werk, een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering en pensioen voor zelfstandigen. Nee, dat is niet 30 jaar terug in de tijd, maar een broodnodig herstel. Dat vindt Mariëtte Patijn. Zij is voormalig vicevoorzitter van vakbond FNV en momenteel projectleider bij de Arbeidsinspectie en nummer 6 op de kandidatenlijst van PvdA/GroenLinks.

Patijn vindt het ‘bizar’ dat nog maar 56% van de werkenden momenteel eenvast contract heeft. Als mensen kortstondig en zonder zekerheden werken voor organisaties, gaat dat volgens haar ten koste van de productiviteit. En het is slecht voor de solidariteit als werkenden geen deel uitmaken van het sociaal stelsel. Ze wijst op de gevaren van beginnen als zzp’er en niets regelen voor je pensioen. “Ja, dan verdien je misschien een tientje per uur meer. Maar achter dat tientje zit heel stelsel van voorzieningen.”

Zij waarschuwt dat als het aantal zzp’ers blijft groeien, straks een groter deel van de bevolking geen sociale verzekeringen heeft en afhankelijk wordt van voorzieningen zoals de bijstand.

‘Schandalig dat VNO steun voor zzp-wet intrekt’

Patijn en haar partij omarmen een flink deel van  het Middellange Termijn Advies (MLT) van de SER, wat de basis vormt voor de plannen van minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Een van die plannen is een nieuwe zzp-wet, de wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden (VBAR).

Ze noemt het ‘echt schandalig’ dat werkgeversorganisaties VNO-NCW, AWVN, MKB-Nederland en LTO hun steun hebben ingetrokken voor het conceptvoorstel voor de VBAR. De werkgevers zijn daarbij erg kritisch. “Ik begrijp niet waar ze het lef vandaan halen om die toon aan te slaan”, zegt Patijn. “Ze waren betrokken bij elke stap van het maken van het voorstel. Bij een broos akkoord telt iedere steen waarmee het gebouwd is. Als je er één uit trekt, dan dondert het hele huis in elkaar. Zo zijn we straks weer tien jaar verder voordat er iets gedaan wordt aan de problemen op de arbeidsmarkt.”

Dit levert alleen maar onzekerheid op, zegt Patijn. “Onzekerheid voor zelfstandigen die willen weten hoe ze het goed moeten doen, voor werkenden die het moeten hebben van allemaal kul-contracten. De overheid, werkgevers en werknemers mogen dat niet laten gebeuren.”

Daarom staat Patijn er ook op dat de handhaving op schijnzelfstandigheid wordt opgepakt, nieuwe wet of niet.

Middenstandsdiploma

In de wet VBAR zit ‘veel wat wij willen’, maar PvdA/GroenLinks is nog niet helemaal tevreden. De partijcombinatie wil liever een strengere scheiding tussen werknemers en zzp’ers. “Iemand is in principe werknemer met recht op sociale zekerheid, tenzij wordt aangetoond dat iemand werkt als zelfstandig ondernemer”, zo staat in het partijprogramma. PvdA/GroenLinks wil niet dat zzp’ers even invallen, tijdelijk een werknemer vervangen of helpen drukke periodes op te vangen.

Verder belooft Patijn dat er genoeg ruimte blijft voor de zelfstandig ondernemer, mits dat een echte specialist is. Zij ziet wel iets in de herinvoering van een nieuw soort middenstandsdiploma om onderscheid te maken tussen zelfstandig professionals en bijvoorbeeld freelancers die via platformen in de horeca of supermarkt werken. “Want dat is eigenlijk gewoon zwartwerk.”

Scholing, investering en flexpools

Gaat dit ten koste van de flexibiliteit en wendbaarheid van organisaties? Dat hoeft niet, zegt Patijn. “Wendbaar houden van mensen begint bij scholing en investeren”, zegt ze. “Organisaties hebben daarnaast genoeg mogelijkheden om bijvoorbeeld interne flexpools te organiseren.”

Werkgevers moeten daarnaast beter inspelen op de veranderende wensen van werkenden, vindt Patijn. “Zij hebben meer behoefte aan flexibiliteit en autonomie, maar de afgelopen drie jaar zijn er alleen maar regels en controles bijgekomen. Bovendien zijn veel werkzaamheden opgesplitst, waardoor mensen betrokken zijn bij slechts een klein deel van het werk.”

Meer autonomie en wendbaarheid vergen innovatief werkgeverschap, geen nieuwe wetgeving. Patijn: “We hoeven het juridisch kader daar niet voor te veranderen, het ontslagrecht is al genoeg aangepast.”

• Lees meer over de plannen van PvdA/GroenLinks op ZZPkiest.nu