Roos Wouters 13 februari 2013 12 reacties Print Vast is te vast, flex is te flexibel. Tijd voor één social zekerheidstelsel?Ben je in dienst bij een werkgever, dan moet de werkgever een bijdrage aan jouw verzekeringen en voorzieningen leveren. Denk aan pensioen, scholing, werkloosheid, ziekte en arbeidsongeschiktheid. Ondanks het feit dat werkgevers deze voorzieningen collectief in kunnen kopen tegen een gereduceerd tarief, ervaren werkgevers deze verantwoordelijkheid vaak als een last. Als flexwerker draag je deze verantwoordelijkheid helemaal zelf. Daardoor zijn flexwerkers aantrekkelijke goedkope arbeidskrachten. Flexwerkers kunnen alleen niet van een collectiviteitsvoordeel profiteren. Hierdoor betalen ze ofwel het volle pond voor hun verzekeringen of ze zien er maar helemaal vanaf. Een goede reden, zou je zeggen, om een vaste baan te zoeken. Toch is ruim een kwart van de beroepsbevolking ‘flexwerker’ en hun aantal groeit gestaag. Werkgever en werknemers willen flexibiliteit én zekerheid Ook de sociale zekerheid van werknemers vertoont inmiddels gebreken. Vroeger werkten mensen hun leven lang in dezelfde branche. De meeste verzekeringen en voorzieningen zijn daardoor aan die werkgever of branche gekoppeld. Verander je nu van baan, dan kan het gebeuren dat je pensioen over verschillende pensioenfondsen wordt versnippert. Dat is niet alleen erg onoverzichtelijk, maar ook nog eens knap onvoordelig. Bovendien zorgt de toenemende mobiliteit van werknemers ervoor dat werkgevers twee keer nadenken voordat ze in de opleiding van hun personeel investeren. Het kan zomaar zo zijn dat dit personeelslid volgend jaar voor de concurrent werkt. Zowel werkgevers, werknemers als flexwerkers hebben tegenwoordig een groeiende behoefte aan flexibiliteit in combinatie met zekerheid. Dat vraagt om een andere inrichting van de arbeidsmarkt. Nu wordt de toegang tot collectieve verzekeringen en voorzieningen verschaft door de werkgever. Zou het niet logischer zijn als die verzekeringen en voorzieningen voor iedereen toegankelijk is die een bijdrage levert aan de arbeidsmarkt, of dat nu in vaste dienst is of flexibel. Waarom zou de werkgever de verantwoordelijkheid voor het beheren van de collectieve verzekeringen en voorzieningen moeten dragen? Waarom leggen we die verantwoordelijkheid niet gewoon bij de werkenden zelf? Collectieve voorzieningen individueel organiseren Ook nu worden sociale zekerheden vaak doorberekend in het brutoloon. Om er aanspraak op te kunnen maken is de werknemer afhankelijk van het vaste contract en/of het goede gedrag van de werkgever en kent de flexwerker een gebrek aan collectiviteitsvoordeel. Als elke werkende de eigen sociale verzekeringen en voorzieningen nu eens per gewerkt uur zou opbouwen in een werknemerscollectief, dan hoeft niemand meer aan te kloppen bij de werkgever en wordt het collectiviteitsvoordeel vergroot. Tegenwoordig heeft iedereen een unieke burgerservicenummer (BSN) waar al je gewerkte uren precies op bijgehouden worden. Koppel je de opbouw van je sociale verzekeringen en voorzieningen aan dit nummer dan is dat wel zo eerlijk, transparant en overzichtelijk. Zodoende wordt vast minder gebonden en flex minder vogelvrij. Vaste krachten kunnen mobieler worden zonder dat zij bang hoeven zijn om hun opgebouwde rechten te verliezen. Flex krachten krijgen toegang tot collectieve en dus betaalbare sociale zekerheden en ondertussen verlost het de werkgevers van hun zorg-last en vergroot het hun flexibiliteit. Meer flexibiliteit in combinatie met zekerheid. Misschien zijn er wel hele logische bezwaren tegen dit plan, misschien ook niet. Soms, als iets te logisch is om waar te zijn, is het gewoon waar. Ik hoor jullie reactie graag want de Stichting Het Nieuwe Werken Werkt gaat zich hiervoor inzetten met een clubje ‘vernieuwers in de polder’ Ik hoor graag van jullie. flexibiliteit, goed opdrachtgeverschap, netwerkeconomie Print Over de auteur Over Roos Wouters Roos Wouters (1974) is spreker, dagvoorzitter en aanjager bij de Werkvereniging, het belangenplatform voor Modern Werkenden. Daarnaast spreekt, adviseert en inspireert ze het bedrijfsleven en de overheid op het gebied van arbeid- en organisatievernieuwing. Vernieuwingen die leiden tot minder werkstress en betere prestaties van de organisatie en de medewerker, nu en in de toekomst. Bekijk alle berichten van Roos Wouters
Goed artikel Roos. Als kwalitatieve payrollorganisatie streven wij naar een optimale invulling van “professioneel werkgeverschap”, zonder dat het werkgverschap hiervoor bij onze opdrachtgevers moet liggen. Meer zekerheid voor flex is daarin zeker een belangrijk punt. Wij bieden de flexwerkers in beperkte mate wel al collectiviteit aan (bijvoorbeeld door afspraken die we hebben met een grote landelijke verzekeringsmaatschappij), maar dit kan zeker nog beter mits hiervoor ook mogelijkheden voor worden gecreëerd. Collectieve voorzieningen individueel organiseren is daarbij zeker een goed idee volgens mij.
Er liggen voor zzp’ers vaak zo veel hobbels en drempels om hun eigen sociale voorzieningen te regelen (nog los van feit dat het vaak erg duur is) dat ik de nodige zzp’ers ken die het er maar bij laten zitten. Daarmee dreigt op termijn een behoorlijk maatschappelijk probleem, zeker aangaande pensioen.
Goed punt om te starten bij het individu. En niet – zoals de gevestigde orde nu soms nog probeert – dit punt te organiseren vanuit bestaande (werkgevers)structuren. Belangrijk punt is wel dat de collectieve sociale voorzieningen gebaseerd zijn op een verplichte deelname. Gemiddelde zelfstandige wil autonomie, zelf keuzes maken. Dat is geen onoplosbaar probleem, maar wel een punt van aandacht. Individualisering & solidariteit.
Goed stuk met een verfrissende insteek. Het is alleen wel wat lastiger dan een simpele koppeling met gewerkte uren. De AO risico’s zijn bijvoorbeeld afhankelijk van de branche waarin je werkt terwijl bijvoorbeeld pensioenopbouw sterk afhankelijk is van persoonlijke wensen. De zelfstandige wil (zoals Hugo-Jan hierboven ook schrijft) zijn eigen keuzes maken en heeft over het algemeen een hekel aan verplichtingen. Verder zijn er voorzieningen zoals WW die sowieso niet van toepassing zijn op ondernemers. Dit alles maakt dat toekomstige voorzieningen sterk individueel configureerbaar zullen moeten zijn en het erg lastig wordt om een hoge mate van eenduidigheid en transparantie te bereiken, zeker als je de werknemer en de ondernemer wil samenvoegen in dergelijke regelingen. Toch ben ik wel voor sociale voorzieningen en/of verzekeringen die voor ZZP-ers gekoppeld zijn aan gewerkte uren en die collectief kunnen worden ingekocht en ik geloof ook wel dat dat de toegankelijkheid voor ZZP-ers tot dit soort voorzieningen sterk kan verbeteren. Ik betwijfel echter wel of een zelfde indivudualisering voor werknemers toepasbaar zou zijn.
Beste Ron en Hugo, Er wordt vaak gezegd dat ZZpers een hekel aan verplichtingen, zeker degene die in economisch goede tijden voor zichzelf zijn begonnen. Toch, als je beter naar de groep flexwerkers kijkt, welke groep zich de afgelopen jaren bij de Kamer van Koophandel en bij Payrollers hebben aangemeld, dan zijn dit vooral jongeren, vrouwen, allochtonen en laagopgeleiden. Hier zitten natuurlijk genoeg mensen bij die de ‘vrijheid’ opzoeken maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat deze groepen vaak ook het meeste moeite hebben om een ‘vast’ contract te bemachtigen en zich daarmee eerder ‘vogelvrij’ voelen en maar wat graag gebruik zouden willen maken van een verplicht collectief sociaal zekerheidsstelsel.
Roos. Als ik de meningen van ZP’ers (op een niet wetenschappelijk onderzochte manier) die ik ooit gesproken heb over hun eigen verzekeringen, dat kom ik op ene aantal punten: – autonomie: dus zelf keuzes willen maken (dat is net iets anders dan geen verplichtingen willen hebben) – energie steken in dingen die leuk zijn: verzekeringen is saai/lastig dus ‘vergeet je’ – pensioenverzekeraar zijn dieven: de commericiele partijen bieden lang niet altijd transparante producten en de sector heeft aan geloofwaardigheid natuurlijk fors ingeboet met alle kosten voor koopsompolissen en andere particuliere pensioenproducten. Een alternatief (zoals je voorstelt) moet voor hen dus dus eenvoudig zijn, makkelijk in/uitstappen, mee kunnen veren met omzet en optioneel. Je andere punt. Zeker, er is een groeiende groep zzp’ers die dat niet geheel uit vrij wil doet, of geen andere mogelijkheid ziet om op de arbeidsmarkt te komen (payrollers is weer andere categorie, die zijn in loondienst van de payroller). Werner Liebregts komt in zijn onderzoek op (afhankelijk van definitie) op maximaal ongeveer 25% van alle zelfstandigen (zie http://www.zipconomy.nl/2012/10/onderzoek-kwart-zzpers-is-dat-uit-noodzaak-maakt-lagere-omzet/ ) Zeker voor die groep is het belangrijk dat vangnet beter wordt. Dilemma daarbij is wel of daarmee het solidariteitsprincipe dan onder het sociaal stelsel ligt wel stevig genoeg is als de ‘gedwongen’ zzp’ers wel mee doen en de niet-gedwongen zzp’ers niet…
Roos, Hugo-Jan, De ondernemer moet wat mij betreft zelf verantwoordelijk blijven én de volledige vrijheid voor zijn keuzes op het gebied van zaken als AO- ziektekosten- en pensioenverzekeringen. De toegankelijkheid tot dit soort voorzieningen moet wel beter voor kleine ondernemers, ik denk dat we het daar allemaal wel over eens zijn. Ik heb persoonlijk erg veel moeite met een begrip als “gedwongen ZZP”. Iemand die zijn baan kwijtraakt in Nederland komt terecht in een sociaal vangnet. Of dat vangnet goed is of niet kun je over discussiëren maar dat vangnet is er wel. Iemand die vanuit dat vangnet zichzelf als ondernemer inschrijft en op zoek gaat naar opdrachten kiest mijns inziens bewust voor de uitdagingen, verplichtingen én de risico’s die het ondernemerschap met zich brengt. Vanaf dat moment is iemand ondernemer en niet meer werkloos, of hij/zij nou een opdracht heeft of niet! Als je eigenlijk op zoek bent naar een vast contract maar de ZZP-keuze maakt omdat je niets kunt vinden dan kies je dus ook voor afbraak van de sociale voorzieningen waar je vanuit werkloosheid op terug zou kunnen vallen. In de WW blijven, of voor een uitzender / payroller opdrachten uitvoeren is voor deze groep eigenlijk verstandiger omdat je dan in loondienst constructies blijft en de sociale voorzieningen (tot op zekere hoogte) in stand blijven. Nu ik dit schrijf bedenk ik me dat hier misschien wel een rol is weggelegd voor instanties als de KvK. De voorlichting rondom “ZZP-er worden” is erg mager en de drempel is misschien wel te laag. Aan ZZP-ers worden geen inschrijvings- of vestigingseisen gesteld oftewel: zonder enige vaardigheden of kennis kun je aan de slag. Ik dwaal af van het onderwerp maar het voorkomen van “gedwongen ZZP” is denk ik zinvoller dan allerlei sociale voorzieningen voor deze groep in het leven te roepen. Groet, Ron
Dat er iets moet veranderen is zeker. Wat dat iets is vind ik moeilijk te bepalen, maar ik denk dat Roos veel punten opnoemt. Bij het lezen van het artikel betrapte ik mezelf op een aantal knikjes. Ik denk dat dezelfde discussie ook in België gevoerd zou kunnen – zo niet moeten – worden. Waar men in België dan wel voor moet oppassen (ik weet niet in welke mate voor Nederland geldt) is schijnzelfstandigheid. Een verkapte vorm van ondernemerschap zijn de payroll organisaties voor professionals. Zij bieden flexibiliteit gecombineerd met zekerheid en dat valt in België binnen het wettelijke kader. Met het oog op binden en boeien van personeel vind ik het een interessante ontwikkeling. Nu is er allang geen sprake meer van een carrière voor het leven bij één bedrijf en met deze maatregel wordt er langs beide kanten een beetje gesnoept. Freelancers kunnen meer worden gebonden. Werknemers krijgen meer vrijheid. Dat vind ik geen slechte ontwikkeling. Ik bekijk ook even of ik dit kan aankaarten in het e-book dat ik wil gaan schrijven: http://www.zipconomy.nl/2013/01/het-binden-en-boeien-van-interim-managers-hoe-werkt-dat/ Nog ideeën zijn zeker welkom!
[…] Vast is te vast, flex is te flexibel. Zowel werkgevers, werknemers als flexwerkers hebben tegenwoordig een groeiende behoefte aan […]
Er zijn twee sociale zekerheidsarrangementen problematisch voor zzp’ers: arbeidsongeschiktheid en pensioen. Ziek zijn zzp’ers nooit en werkloosheid bestaat voor zzp’ers niet. Individueel verzekeren voor arbeidsongeschiktheid is per definitie duur, zeker als lid van een groep die nog steeds wordt beschouwd als een ‘nieuw risico’. Voor grote groepen zzp’ers is het waarschijnlijk aan trekkelijk om aan te sluiten bij de bestaande werknemersverzekerering voor arbeidsongeschiktheid, als ‘opt-in’. Daarbij moet je dan goed nadenken over welk inkomensniveau je verzekerd wilt hebben en op basis waarvan je premie gaat betalen. Het ligt niet voor de hand op dat op uurbasis te doen, omdat uren van zelfstandigen niet ‘centraal’ worden geregistreerd. Het zal neerkomen op een premie die verband houdt met (het voortschrijdend gemiddelde van) de omzet. Daarmee wordt ook een inkomensniveau verzekerd dat past bij de gedraaide omzetten. Ook voor pensioenen kan ik me voorstellen dat aansluiting bij een bestaand collectief voor veel zzp’ers interessant kan zijn. Ben me zeer bewust van alle narigheid bij de pensioenfondsen, maar individueel sparen is ook niet alles, vraag dat maar aan mensen die aandelen SNS hadden. Dus ook hier een opt-in. Wanneer je het breder bekijkt dan alleen voor zzp’ers, is er behoefte aan pensioenopbouw die ‘gewoon’ doorloopt wanneer je van baan/sector/werkkring/opdrachtgever verandert. Dat zouden pensioenfondsen mi onderling best kunnen regelen. Als niet, dan een ‘Flexpensioenfonds’ voor de ‘nieuwe mobielen’ op de arbeidsmarkt. Tot slot ben ik van mening dat de uitspraak ‘Vast is te vast’ onzin is. De vaste baan is een buitengewoon flexibele arbeidsrelatie.
En natuurlijk moet Carthago ook eindelijk eens een keer verwoest worden. Daar hadden ze had potdomme 2000 jaar geleden al over.
