Verdeelde reacties bij politiek en belangenbehartigers op aanpassing handhavingsplan

“Een stap in de goede richting”, “ongerust over de uitvoering”, “niets nieuws onder de zon”. Kamerleden en belangenbehartigers van zzp’ers en de flexbranche reageren verdeeld op de publicatie van het Handhavingsplan Arbeidsrelaties van de Belastingdienst en de toelichting daarvan door verantwoordelijk staatssecretaris Van Oostenbruggen.

Kabinet: zachte landing

Het kabinet heeft besloten dat in 2025 nog geen boetes worden uitgedeeld. Daarbij begint de Belastingdienst ‘in principe’ met een (meer verkennend) bedrijfsbezoek. Dan kan er een ‘waarschuwing’ volgen met instructies hoe het beter moet. Er wordt – tenzij er sprake is van kwaadwillendeheid of evidente schijnzelfstandigheid – niet gelijk gestart met een boekenonderzoek en eventuele naheffingen.

Verder blijven de modelovereenkomsten van kracht en zijn alle lopende, goedgekeurde modelovereenkomsten verlengd tot 1 januari 2030. Zo wil het kabinet invulling geven aan de wens van de Kamer tot een ‘zachte landing’, nu het handhavingsmoratorium voor de controle op schijnzelfstandigheid op 1 januari 2025 vervalt.

• Lees meer: Meer details bekend over aanpak Belastingdienst handhaving. In 2025 wel naheffing, maar geen boetes.

Politiek: goede stap, zorgen over uitvoering

Thierry Aartsen (VVD) vindt de aankondiging een “goede stap in de goede richting, maar ik durf niet te zeggen dat ik helemaal zonder zorgen ben. De toon is erg fijn, dat werken met zzp’ers mogelijk blijft en dat je ook kan kijken hoe je de opdracht goed beschrijft.” Aartsen is ook blij dat de optie van een waarschuwing zo nadrukkelijk benoemd wordt. “Ik hoop dat dat veel rust bij opdrachtgevers oplevert, ook omdat ze dan de kans krijgen om het aan te passen naar een arbeidscontract óf andere/betere beschrijving van de zzp-opdracht.”

Coalitiegenoot Mariska Rikkers (BBB) is een stuk minder enthousiast. “Ik ben absoluut niet gerustgesteld,” zo laat ze weten. “In de brief lijkt het mee te vallen, maar als je het stuk van de Belastingdienst leest, ben ik echt heel ongerust over de uitvoering.” Rikkers, voorheen belastingadviseur, wijst op de verschillen in toon tussen de brief van de staatssecretaris en de uitwerking in het plan, met name als het gaat om de mogelijkheid om eerst een gesprek te voeren plus waarschuwing voordat tot een boekenonderzoek wordt gestart.

D66 vindt het verstandig dat de staatssecretaris invulling geeft aan de VVD/SGP/D66-motie die oproept tot een zachte landing. Maar, zo laat de partij weten, “niet alle zorgen zijn hiermee als sneeuw voor de zon verdwenen. Wij roepen de staatssecretaris daarom op de effecten van het opheffen van het moratorium goed te blijven volgen. D66 zal dat in ieder geval ook doen.”

Mariette Patijn (GL/PvdA) wijst erop dat er al twee jaar geleden is aangekondigd dat er weer gehandhaafd zou gaan worden. “Veel opdrachtgevers hebben dat genegeerd en zijn pas na de zomer begonnen met nadenken hoe dit probleem op te lossen. Nu is er nog een beetje extra tijd. Dat is goed. Maar de beweging die nu op gang gekomen is, moet wel doorgaan. Het is echt belangrijk dat de beweging die nu op gang gekomen is doorgezet wordt. En ik hoop dan ook dat de staatssecretaris en de minister de lijn vasthouden en geen zwabberbeleid gaan voeren zoals er in de afgelopen jaren wel gevoerd is.”

ZZP-organisaties: niets nieuws onder de zon

Cristel van de Ven, voorzitter van VZN, vindt dat de aangenomen Kamermoties geen noemenswaardige aanpassingen hebben opgeleverd. Ze noemt het handhavingsplan ‘niets nieuws onder de zon’. “De belofte van geen boetes in 2025 weegt waarschijnlijk niet op tegen de inschatting en reactie van opdrachtgevers met betrekking tot het potentiële risico van naheffing. En dat laatste is juist waardoor opdrachtgevers nu zo (te) voorzichtig opereren en waardoor ook zelfstandig ondernemers nu hun werk zien verdampen. Het is een kleine pleister op een zelf toegebrachte wond die groter is en wordt dan de bedoeling is.”

“Dit is een doekje voor het bloeden,” zegt Peer Goudsmit. Hij is met het Comité ZZP een petitie gestart voor het opheffen van het handhavingsmoratorium. Hij is blij dat de politiek inziet dat er onder zzp’ers stress is. “Dat er geen boetes komen is fijn, maar de kans op een naheffing blijft.”

Voorzitter van de Vereniging ZZP Nederland Frank Alfrink ziet meer in de lijn om de handhaving te beperken voor opdrachten met een tarief onder de 35 euro.

Brancheorganisaties intermediairs: blij met optie voor waarschuwing

Verschillende brancheorganisaties van intermediairs van zzp’ers zijn gematigd positief. “Een goede eerste stap, maar er moet nog veel gebeuren,” vindt de NBBU.

De Bovib is blij dat de Belastingdienst aangeeft eerst te gaan waarschuwen voordat er pas naheffingen en correctieverplichtingen worden opgelegd, zo zegt directeur Bart Smals. “Het is van groot belang dat er in de praktijk ook daadwerkelijk gebruik gemaakt gaat worden van de waarschuwing, zodat er een dialoog kan plaatsvinden tussen de opdrachtgever en inspecteur. De brief van de staatssecretaris kan helpen om de rust op de arbeidsmarkt terug te laten keren en echte zzp’ers aan het werk te laten. We zullen af moeten wachten hoe de arbeidsmarkt zich na 1 januari 2025 verder gaat ontwikkelen. Er moet nog veel gebeuren, maar dit is een stap in de goede richting.”

“Het is een goede zaak dat er door de Belastingdienst bij de handhaving ruimte wordt gegeven aan maatwerk en er oog is voor de menselijke maat. Opdrachtgevers en zelfstandigen krijgen zo de ruimte om aanpassingen door te voeren,” aldus Margreet Drijvers van I-ZO. “We zijn ook positief over de risicogerichte handhaving bij gedwongen zelfstandigen, onderbetalingen en evidente schijnzelfstandigen. Daar hebben we immers steeds voor gepleit. Het is wel zuur om te lezen dat dit zo’n beetje automatisch wordt gerelateerd aan arbeidsbemiddelaars. Zeker als je je bedenkt dat juist de overheid als opdrachtgever aan de intermediairs vraagt om de wet te overtreden. Die vraag ondermijnt wat I-ZO betreft de geloofwaardigheid van de aanpak en zorgt voor een situatie die voor niemand wenselijk is.”