Aantal schijnzelfstandigen bij ministerie van Financiën toegenomen

Bij het ministerie van Financiën zijn steeds meer schijnzelfstandigen werkzaam. In totaal is het aantal opgelopen tot ruim duizend bij het ministerie als geheel (dus inclusief uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst). Dat blijkt uit een recent verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer. Dat is opmerkelijk, aangezien het ministerie vorig jaar nog een taskforce oprichtte om het percentage schijnzelfstandigen te verminderen. 

• Lees ook: Belastingdienst werkt volgens de Rekenkamer met ‘schijnzelfstandigen’

Uit een vergelijkbaar onderzoek van de Algemene Rekenkamer vorig jaar bleek dat er in totaal 600 gevallen van schijnzelfstandigheid waren bij de Belastingdienst en Toeslagen. De Belastingdienst vond in 2022 de inhuur van externen noodzakelijk om de continuïteit van de bedrijfsvoering niet in gevaar te brengen.

Speciale taskforce

Na het onderzoek van vorig jaar, richtte het ministerie van Financiën een speciale taskforce op om te beoordelen welke inhuurkrachten in werkelijkheid schijnzelfstandig zijn en om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Voor het onderzoek gebruikte de Algemene Rekenkamer de criteria van het ministerie zelf.

Bij de Belastingdienst wel een daling

Bij De Belastingdienst is echter een lichte daling te bespeuren. Veel dienstonderdelen van de Belastingdienst hebben het aantal schijnzelfstandigen fors teruggebracht, bij enkelen zijn helemaal geen schijnzelfstandigen meer werkzaam.

• Lees ook: Hervatting handhaving Wet DBA van 2025: hoe staat de Belastingdienst daarin?

Daartegenover staat wel dat de afdeling Informatievoorziening juist weer meer schijnzelfstandigen heeft ingehuurd, 240 in totaal. Ook het aantal accountants dat de Auditdienst Rijk heeft ingehuurd die feitelijk schijnzelfstandigen zijn, is hoog. Bij Toeslagen gaat het zelfs om een ruime verdubbeling. In verband met de afwikkeling van de Toeslagenaffaire wordt echter veel extern personeel ingehuurd.

Vruchteloze oplossingen

Na het vorige rapport, richtte het ministerie een taskforce op om schijnzelfstandigheid in het vizier te krijgen en op te lossen. Maar de acties om ingehuurde schijnzelfstandigen in dienst te laten treden, zijn echter vooralsnog vrijwel vruchteloos gebleken. Van alle schijnzelfstandigen die een bod kregen om in dienst te komen, heeft er slechts één dit aanbod geaccepteerd.

• Lees ook: Bijna 1 op de 9 zzp’ers wil weer terug in loondienst

De reden die de zzp’ers gaven om niet in dienst te komen, is vooral dat het zzp’erschap vooralsnog financieel interessanter is dan een dienstverband. De zekerheid van een dienstverband compenseert deze hoge verdiensten niet. De Algemene Rekenkamer maakt zich daarover zorgen en vraagt zich af of het functiegebouw van de Rijksoverheid het departement niet belemmert om een concurrerend loonaanbod te doen en of het Rijk personeel met specialistische kennis wel goed genoeg aan zich kan binden. 

Andere ministeries geen goed zicht op schijnzelfstandigheid

De Algemene Rekenkamer heeft niet de indruk dat andere ministeries goed zicht hebben op schijnzelfstandigheid, zoals het ministerie van Financiën dat wel heeft. Daarbij speelt het ministerie van Financiën geen ‘interdepartementale rol’ als het gaat om het zicht krijgen op de inhuur van schijnzelfstandigen. 

• Lees ook: Algemene Rekenkamer: Belastingdienst handhaaft Wet DBA niet. En kan dat ook nauwelijks

De Algemene Rekenkamer dringt aan op verscherpte regels om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Zolang de regels uitblijven en het Rijk zelf schijnzelfstandigen inhuurt, kan de Belastingdienst de handhaving van schijnzelfstandigheid niet geloofwaardig uitvoeren.

“We vinden het geen feestje waard als het handhavingsmoratorium in 2026 zijn 10-jarig jubileum beleeft. Ook langer uitstel belemmert de geloofwaardigheid van de Belastingdienst in de uitvoering. Wij vertrouwen erop dat de belastinginspecteur ook de schijnzelfstandigheid bij het Rijk zelf corrigeert.”

• Het hele onderzoeksrapport is te vinden op de website van de Algemene Rekenkamer