Verreweg meeste inhuuropdrachten overheid niet via een marktplaats

Eind april 2015 schreef ik samen met Gerd Heijmans van Tenderplace een artikel onder de kop ‘Aantal opdrachten op inhuurmarktplaatsen overheid in 2014 verdubbeld‘. Dat sloeg op de periode 2014-begin 2015. Toen waren er 101 verschillende inhuur-marktplaatsen. We zijn inmiddels anderhalf jaar verder. Hoog tijd voor een update dus.

Aantal marktplaatsen stabiel

Allereerst valt op dat het aantal marktplaatsen nauwelijks is gestegen in het afgelopen jaar. Er zijn er een paar gestopt en er zijn een paar bijgekomen. Onlangs begon het Ministerie van Veiligheid en Justitie met een nieuw Dynamisch Aankoopsysteem (DAS, zoals de marktplaatsen tegenwoordig officieel heten) voor de inhuur van ICT’ers. Deze DAS is nummer 106.

Wel zien we dat steeds meer grote overheidsorganisaties met een DAS werken (UWV, RWS, NS, Politie, Gemeenten Amsterdam en Utrecht, diverse Ministeries. Recent kondigde de gemeente Rotterdam aan dat ze beginnen met een marktconsultatie voor o.a. een DAS).

Voor een volledig overzicht van alle DAS’en zie hier of log in op www.tenderplace.nl voor een uitgebreider overzicht.

Het DAS

Wellicht dat de aangescherpte regelgeving in de vernieuwde Aanbestedingswet een rol bij speelt bij het uitblijven van verdere groei van het aantal DAS’en. De eisen die de wetgever stelt aan de organisatie rondom een DAS zijn op papier verzwaard ten gunste van leveranciers. Zo moet er meer transparantie, objectiviteit komen en moeten de aan de leveranciers gestelde eisen proportioneel zijn. En er mogen ook geen kosten in rekening worden gebracht bij leveranciers voor het gebruik van een DAS.

Wat er in de praktijk allemaal terecht komt van deze onlangs ingevoerde regels, moeten we nog wel afwachten. De nieuwe regels zijn vaak niet concreet uitgewerkt, zodat het in de praktijk weer wachten wordt op de interpretatie van de overheid of de Commissie van Aanbestedingsexperts (CvAe) en daarna op eventuele uitspraken van rechters. Hier komt bij dat aanbestedende diensten in de afgelopen jaren (te)veel vrijheid hebben gehad bij het beheren van hun marktplaats, zodat ik vrees dat het een tijd duurt voordat de overheid voldoende denkt aan de belangen van de leveranciers en de zzp’ers. Daarom heb ik 1,5 jaar geleden het Comité van Marktplaatsgebruikers opgericht dat zich samen met ABU en VNO NCW inzet om de belangen van leveranciers (bureaus en zzp’ers) te behartigen specifiek voor deze manier van aanbesteden.

Cijfers

Maar nu naar de cijfers: deze heeft Gerd Heijmans van Tenderplace verzameld en geanalyseerd per maand, per type opdrachtgever,  per provincie en per vakgebied: Over heel 2014 hebben we 2.911 opdrachten geteld. In 2015 zijn er 3.220 opdrachten gepubliceerd op marktplaatsen van de (semi-)overheid. Een stijging van 10%.

Het aantal gepubliceerde opdrachten over 2016 tot en met mei bedroeg 1.611 opdrachten. Over  dezelfde periode in voorgaande jaren waren er aanzienlijk minder opdrachten:

Aantal opdrachten zelfde periode voorgaande jaren:

• Jaar 2015 Periode Januari t/m Mei, 1450 opdrachten
• Jaar 2014 Periode Januari t/m Mei, 1032 opdrachten
• Jaar 2013 Periode Januari t/m Mei,   630 opdrachten

Ten opzichte van 2015 is er in 2016 tot eind mei een stijging te zien van 11%.

Verdeeld over alle provincies levert dit het volgende plaatje op:

De meeste opdrachten op alle DAS’en vinden we dus in de Randstad.

De gemeenten namen iets meer dan de helft van alle aanvragen op een DAS voor hun rekening in 2015:

2015 verdeeld per vakgebied:

Marktplaatsopdrachten klein deel totale inhuur

Al met al is een stijgend aantal van 3.220 opdrachten in 2015 nog steeds een klein aandeel in de gehele inhuur bij de overheid.

Uit de losse pols 3 onderbouwingen voor deze stelling:

A         Stel 1 opdracht heeft een gemiddelde looptijd van 9 maanden, 23 dagen per maand, 32 uur per week tegen een tarief van € 70 gemiddeld. Dan kost 1 opdracht bijna € 88.000,- voor de opdrachtgever (BTW en vakantie/ziektes niet meegenomen). Bij 3.220 marktplaats-opdrachten in 2015 is dit een omzet van slechts € 283 miljoen, waarvan de 400 gemeenten in Nederland samen verantwoordelijk zijn voor 52% hiervan.

De totale flexmarkt in Nederland bedroeg in 2011 al ruim 32 miljard Euro  (Bron: Professioneel inhuren van flexibele arbeid 2013). Dit is inclusief alle vormen van flexwerk, dus uitzendwerk, payrolling, detachering en zzp’ers. Maar het segment zzp groeit het snelst en nam in 2011 al bijna de helft van de omvang van de flexibele schil voor haar rekening.

B         De gemeente Amsterdam, die ook een DAS heeft voor alle afdelingen, huurde over 2014 alleen al bijna € 280 mio in voor alle soorten flexwerk samen (Bron: Rekenkamer Amsterdam oktober 2015).

C         Volgens de Personeelsmonitor van het A+O-fonds Gemeenten over 2015 hebben gemeenten 15% van de loonsom voor hun personeelsbestand besteed aan externe inhuur. Maar in dit aantal zijn ook detacheringen, uitzendkrachten en payrollers meegenomen. Van deze 15% gaat liefst 76% naar ondersteuning van de bedrijfsvoering door uitzendkrachten, slechts 12% gaat naar ‘beleidsgevoelige’ inhuur en de overige 11% naar ‘beleidsondersteunende’ inhuur (bijv ICT en Juridisch). Deze 2 soorten inhuur zien we het meeste op een marktplaats/DAS.

Dus er wordt door de (semi-)overheid nog steeds maar heel weinig inhuur georganiseerd via een marktplaats/DAS. Het merendeel van de inhuur-opdrachten van de overheid gaat niet via een DAS. Hoe dan wel?

Ander manier van inhuur

Via mantelcontracten met preferred suppliers of via eigen onderhandse procedures. Of via directe inhuur van een zzp’er. Soms wordt de DAS gebruikt als laatste inhuurmiddel, als voorliggende voorzieningen zoals interne of regionale mobiliteit, preferred suppliers geen passende kandidaat hebben opgeleverd.

Een nieuwe weg om de inhuur bij de overheid te organiseren dient zich ook aan. De eerste Managed Service Provider (Solvus van USG) bij een overheidsorganisatie (gemeente Emmen) is vorig jaar gestart. Het hierboven al genoemde Rotterdam heeft ook aangekondigd op zoek te zijn naar een MSP. Met een MSP wordt een bedrijf ingehuurd om de hele inhuurketen uit te besteden namens de opdrachtgever van de inhuur-strategie tot aan de inhuuradministratie. Daarvan verwacht ik bij de overheid nog een flinke groei, ook door de onzekerheid die de wet DBA heeft gecreëerd voor opdrachtgevers. En juist overheidsopdrachtgevers zijn kwetsbaar in de media en bij de burger, als blijkt dat ze hun inhuurzaken niet goed hebben geregeld. De neiging om het dan uit te besteden aan een hierin gespecialiseerde externe partij lijkt logisch. Een DAS kan onderdeel zijn van de inhuurketen die een MSP organiseert, maar het kan natuurlijk ook zonder DAS. In dit eerdere artikel over de marktplaats van de gemeente Den Bosch viel dit ook al te lezen.

Ik blijf alle ontwikkelingen kritisch op de voet volgen, niet alleen de cijfermatige maar ook de beleidsmatige rondom alle Dynamische Aankoopsystemen (DAS) die momenteel overal worden ingericht.

Mark Bassie & Gerd Heijmans (Tenderplace)