Kabinet: arbeidsongeschiktheidsstelsel voor werknemers verbeteren. Geen stelsel voor alle werkenden

Het kabinet wil het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel ‘verbeteren en vereenvoudigen’. Het kabinet kiest daarbij niet voor de variant ‘Basis voor werkenden’ waarbij er één gelijke regeling voor alle werkenden zou moeten komen, dus inclusief zelfstandigen. Dat schrijft het kabinet in een brief aan de Tweede Kamer.

De ‘verbetervariant’ is een van de opties uit een Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (Octas). Op dat spoor gaat het kabinet nu verder. De Commissie Borstlap adviseerde eerder toe te werken naar een contractneutraal stelsel. Zowel zzp-organisaties als belangenbehartigers in de flexbranche pleiten daar voor.

WIA onuitvoerbaar

Minister Eddy van Hijum: “Ik wil een sociale zekerheid die werkt voor mensen. Dat is nu te vaak niet het geval. Er is de afgelopen jaren een stelsel gebouwd dat alleen voor experts te begrijpen is, maar voor zowel de uitvoerders als de mensen die ervan afhankelijk zijn ondoorgrondelijk is. Dat moet anders en beter. Het stelsel moet een stuk eenvoudiger. Maar vereenvoudigen is niet makkelijk, er zijn geen simpele oplossingen. Maar we moeten hier werk van maken, zodat mensen zich gehoord voelen, uitvoerders hun werk kunnen doen en het stelsel menselijker wordt.”

De minister sluit zich aan bij het oordeel van de Algemene Rekenkamer dat de huidige wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) onuitvoerbaar is geworden. Onlangs bleek er ook sprake te zijn van ernstige fouten bij het toekennen van deze uitkering.

BAZ blijft complex

Naast dit verbeterplan voor de huidige regelingen voor werknemers werkt het kabinet aan een Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid voor Zelfstandigen (BAZ). De plannen daarvoor liggen al klaar. Echter blijft de uitvoering complex: zowel de Belastingdienst als het UWV, vinden de wet “niet uitvoerbaar”. Het is nog onduidelijk welke oplossing het kabinet ziet voor deze uitvoeringsproblemen. Vooralsnog is het wel duidelijk geworden dat zelfstandigen voor 2030 niets zullen hebben aan de BAZ.

• Lees meer over de BAZ in dit ZiPconomy dossier

Gelijk stelsel? Wellicht in de toekomst

Eén gelijk stelsel voor alle werkenden – dus los van de contractvorm – kan volgens Minister Van Hijum “inspiratie (bieden) om op langere termijn nader invulling te geven aan een toekomstbestendig stelsel.”

De minister schrijft dat het “interessant (is) verder uit te werken in hoeverre het mogelijk is om arbeidsongeschiktheidsregelingen voor verschillende groepen werkenden in meer of mindere mate te harmoniseren. Dat betekent zowel harmonisatie van regelingen voor werknemers en zelfstandigen, als binnen de groep werknemers (vast en flex) waar ruimte lijkt voor meer gelijke mate van bescherming en begeleiding.”

Hij wijst er daarom wel dat er aandacht moet zijn voor een “voldoende dekkende verzekering enerzijds en het voorkomen van toenemende complexiteit anderzijds. Het gelijktrekken van verzekeringen tussen zelfstandigen en werknemers kan in de praktijk bijvoorbeeld leiden tot een lage basisverzekering met (al dan niet verplichte) aanvullende verzekering voor werknemers. Dat kan leiden tot meer complexiteit voor werknemers. Daarom moeten we goed nadenken over de beste vormen van harmonisatie.”

Oftewel: een contractneutraal stelsel ziet Van Hijum als iets voor de toekomst. Hij wil eerst het bestaande stelsel voor werknemers verbeteren en komt voor een nieuw stelsel voor zelfstandigen.

• Op dinsdag 18 februari 2025 zal de Tweede Kamer verder overleggen over het besluit.