"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

‘Optimistic bias’ bij bezorgde zzp’er verhindert vorming vangnet

Zzp’ers hebben tijdens de coronacrisis de schrik van hun leven gekregen. Het stoppen van opdrachten, de uitval van vraag en de inkomensval is voor 51 procent een serieuze zorg geweest. Niettemin heeft slechts een derde van de zzp’ers ‘iets’ geregeld om een terugval in inkomen op te vangen. De overheid kan deze groeiende groep relatief eenvoudig in staat stellen een betaalbare voorziening te treffen, zo betoogt Maudie Derks.

Cijfers van het CBS geven een duidelijk – en tevens wat wrang – beeld van de zzp’er in Nederland. De uitkomsten van de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) laten zien welke voorzieningen de zelfstandige in Nederland heeft getroffen voor het geval deze arbeidsongeschikt raakt. In ronde cijfers gezegd: ongeveer een derde van de zelfstandigen heeft een externe dekking geregeld, via een verzekering, via het UWV of door een ‘crowdsurance’ oplossing. Een derde heeft helemaal geen voorziening en rekent erop dat alles op z’n pootjes terechtkomt bij ziek zijn of wanneer de opdrachtenstroom opdroogt. En nog eens een derde rekent op de waarde van zijn bedrijf, de overwaarde van zijn huis of heeft spaargeld/beleggingen.

Daar zit een bijzondere spagaat. Uit alle onderzoeken blijkt dat zelfstandigen zich wel degelijk zorgen maken over de ‘wat als’ vraag.

Ik zie dat ook aan de uitkomsten van de zelftest die bezoekers doen aan de site van ons ‘Tulpenfonds’, een inkomensverzekering voor zzp’ers. Ruim 7.000 respondenten (peildatum maart 2022) laten zien dat de zorgen er wel degelijk zijn. Wat zegt 51 procent op de vraag ‘Hoe wil je inkomensverlies door ziekte of uitval het liefst opvangen?’: ‘Ik wil geen risico lopen en wil inkomenszekerheid hebben mocht ik uitvallen. Ik wil zeker weten dat ik dan een vast bedrag per maand krijg zodat ik bijvoorbeeld mijn hypotheek kan blijven betalen.’

Veel zzp’ers hebben schijnzekerheid

Dat relatief weinig zzp’ers de daad bij het woord voegen, is al jaren een probleem. Eerdere onderzoeken tonen aan dat de hoge kosten de grootste drempel vormen. Wat opvalt aan het Zelfstandigenonderzoek van het CBS, is de schijnzekerheid die veel zzp’ers hebben. Een derde rekent op de waarde van zijn bedrijf, de overwaarde van zijn huis of heeft spaargeld/beleggingen. Het verwondert mij zeer dat er zo’n groot percentage is dat de waarde van zijn bedrijf of zijn huis opgeeft. Als zelfstandige bén je je bedrijf. Dus wanneer je arbeidsongeschikt raakt blijft er van die waarde van het bedrijf weinig over.

Als zelfstandige bén je je bedrijf. Dus wanneer je arbeidsongeschikt raakt blijft er van die waarde van het bedrijf weinig over.

Anderen rekenen erop dat de overwaarde van hun huis ze uit de problemen kan helpen. Ik kan mij moeilijk voorstellen dat het, wanneer je arbeidsongeschikt raakt, een fijn moment is om de overwaarde van je huis te gelde te maken om zo de moeilijke tijd financieel door te komen.

Geen dekking voor inkomensverlies

Het is veelzeggend én tegelijk pijnlijk om vast te stellen dat zzp’ers deze redenen aanvoeren om het daadwerkelijk regelen van een dekking voor zich uit te schuiven. Een perfect voorbeeld van ‘status quo bias’: je houdt de dingen graag zoals ze zijn. Vervolgens combineer je dit met de ‘optimistic bias’: dat overkomt mij toch niet. Zo ontstaat een giftige cocktail die het welzijn van de groeiende groep zelfstandigen in Nederland bedreigt: bijna 70% van de zelfstandigen in ons land heeft geen dekking voor inkomensverlies bij ziekte geregeld. We kijken daarvan weg in Nederland en het wordt tijd dat we alsnog in actie komen.

En de oplossing is zo simpel: stel het regelen van zo’n dekking verplicht. Wacht niet op de volgende uitvoeringstoets van het Pensioenakkoord door UWV waar opnieuw uit zal blijken dat deze niet in staat is de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen nu uit te voeren. Stel de private markt op korte termijn verantwoordelijk voor het aanbieden van een goede dekking, inclusief acceptatieplicht. Dat die plicht realistisch en haalbaar is, bewijst onder meer Temper. Dit platform voor zelfstandigen in de horeca organiseert zo’n collectieve dekking voor arbeidsongeschiktheid, mét een ‘welkom’ voor iedereen.

Van valkuil naar vangnet

En nee, wanneer je iedereen moet accepteren (dus ook die stukadoor van 56) leidt dit niet tot torenhoge schades. Dat bewijst bijvoorbeeld de Tulpenfonds crowdsurance oplossing waarin iedereen wordt geaccepteerd, onafhankelijk van leeftijd of beroep, voor een gemiddelde maandelijkse bijdrage per zelfstandige van €30. Dus hoezo onbetaalbaar?

Kortom: Den Haag zou een verzekering verplicht moeten stellen. Ik ben ervan overtuigd dat heel zelfstandig Nederland ergens een oplossing kan vinden, individueel of collectief. Het UWV hoeft geen uitvoeringscapaciteit te reserveren. Een inkomensverzekering voor iedereen is snel realiseerbaar – 1 januari 2023 als verplichtstellingsdatum is haalbaar.

De verplichtstelling zou de zzp’ers in Nederland verlossen van een groot risico. Als we stoppen met wegkijken van het probleem maken we van een valkuil een vangnet!

Lees ook:

Maudie Derks is directeur van Acture, de grootste private uitvoerder van sociale zekerheid in Nederland en oprichter van het Tulpenfonds. Acture is een verzameling innovatieve bedrijven die werkt vanuit de missie dat het hebben van werk de beste inkomenszekerheid biedt. We ontwikkelen onze eigen verzekeringsproducten om voor iedereen een vangnet te kunnen bieden, bij uitval door ziekte of arbeidsongeschiktheid. Met professionele begeleiding vanaf dag één, zodat je weer zo snel mogelijk in staat bent om je werk te hervatten. Bekijk alle berichten van Maudie Derks

3 reacties op dit bericht

  1. Top stuk Maud. Schudt Den Haag maar wakker !
    Met dergelijke bedragen zou iedere ZZP-vertegenwoordigende organisatie in samenwerking met de grote(re) inhuurders (Overheid is de grootste) een dergelijk initiatief moeten stimuleren en dan dwingt de markt vanzelf een maatschappelijk zeer verantwoorde besteding af. En koppel een dergelijk (completer) verzekerpakket (uitval inkomsten, aansprakelijkheid, pensioensopbouw) meteen aan het einde van de twijfel of er wel of geen sprake is van zelfstandigheid. Maak er gerust een inkomensafhankelijk bedrag tot 600 euro per maand van, want dat zou iedere ZP-er moeten kunnen dragen met de “overheidssubsidies” voor zelfstandigen en een bewuster financieel beleid.

  2. @Karl, leg die “overheidssubsidies” eens uit?
    Ik ben bang dat ik iets gemist heb de afgelopen jaren. Leer dat graag.

  3. Misschien bedoelt hij de fiscale stimulansen zoals de zelfstandigenaftrek? Over de eerste bijna 30K betaalt een zzp’er immers niet of nauwelijks belasting. Stop die ‘subsidie’ dus in een voorziening / stroppenpot / verzekering voor het geval dat het inkomen wegvalt. In plaats van dat deze gewoon op gaat.