“Arbeidsproductiviteit in de zakelijke dienstverlening in veertig jaar nauwelijks gestegen”

De sector zakelijke dienstverlening is in de afgelopen decennia steeds belangrijker geworden voor de Nederlandse economie. Het aandeel in het BBP is gestegen van 5,5% in 1969 naar 13,5% in 2016. Maar de sector doet dat – opvallend genoeg – zonder groei in de productiviteit. Dat concluderen ABNAMRO economen in sectorrapport.

Zakelijke dienstverlening: mensenwerk.

De Nederlandse productiviteit ligt 18 procent boven het gemiddelde van de Europese Unie en is in veel sectoren in de afgelopen 15 jaar flink toegenomen. Maar dus niet binnen de zakelijke dienstverlening.

“Als we kijken naar de ontwikkeling van arbeidsproductiviteit in de sector (zie grafiek rechts), dan zien we dat deze nauwelijks gestegen is in de afgelopen 14 jaar. Kijken we verder terug, dan zien we dat sinds eind jaren ’70 de toegevoegde waarde per gewerkt uur rond € 35 is blijven hangen (prijspeil 2010). Er is in deze sector dus al veertig jaar nauwelijks sprake van productiviteitsgroei” zo staat te lezen in het rapport.

Hoe kan het dat de zakelijke dienstverlening wel steeds belangrijker wordt, maar dat er per gewerkt uur nauwelijks meer verdiend wordt in vergeleken met vier decennia geleden? Het antwoord ligt volgens de economen van ABNAMRO gelegen in het simpele feit dat er veel meer gewerkt wordt in de zakelijke dienstverlening. “Het aandeel van de sector in de totale werkgelegenheid van Nederland is gegroeid van 9,3% in 1969 naar 20,8% vorig jaar.”

“De toename van het aandeel van zakelijke dienstverlening in de economie heeft zich gestaag voortgezet in de afgelopen decennia. De enige keren dat er een terugslag was, was op de momenten dat er een crisis was. Dat suggereert dat bepaalde dienstverlenende activiteiten een zeker luxe-element in zich dragen: ze zijn niet noodzakelijk en als de nood aan de man komt, worden ze overbodig.”

Maar hoe lang nog?

De sector groeit hard in mensen, maar niet dus niet in productiviteit. Dat komt volgens de bank omdat er veel vraag is naar ondersteunende diensten, maar dat deze nauwelijks te automatiseren zijn. “Waar in de industrie ingewikkelde productieprocessen nu door moderne robots worden gedaan, zijn dienstverlenende activiteiten moeilijk te vervangen. Face-to-face contacten, managementadvies, de verdediging door een advocaat, de kapper: het is mensenwerk.”

De economen van ABNAMRO zien wel een omslag, want blijft dat zo? “Als we de toekomstvoorspellingen mogen geloven, raakt de digitalisering nu de banen die tot voor kort niet te automatiseren waren. Zo kunnen administratieve beroepen voor een belangrijk deel geautomatiseerd worden. Een nieuwe technologie als blockchain zou ook wel eens veel menselijke input bij notariële activiteiten kunnen vervangen. Zelfs veel activiteiten in de advocatuur kunnen geautomatiseerd worden. Voorlopig zien we dergelijke ontwrichtende effecten nog niet in de zakelijke dienstverlening. De economie draait op volle toeren en de vraag naar diensten is zeer groot bij hoogconjunctuur. Mogelijk dat dit de achterliggende disruptieve ontwikkelingen verhult. De komende jaren brengen daarin duidelijkheid.”