600.000 zzp’ers met een VAR, zegt de Belastingdienst. Nee, 360.000 zegt het CBS.

“De  600.000 mensen die met een VAR werken gaan we een nette brief sturen. In een blauwe enveloppe. ” Dat beloofde Staatssecretaris Wiebes afgelopen zondag in het televisie programma WNL Op Zondag. Zo wil hij zelfstandigen informeren over de Wet DBA die de VAR gaat vervangen.

Zeshonderdduizend personen. Het leek me wat veel, maar goed. Een jaar geleden had Wiebes het tegen de Tweede Kamer nog over 500.000 afgegeven VAR´s (een zzp´ers kan meerdere VAR´s hebben).

Vervolgens kwam het Centraal Bureau voor de Statistiek toevallig (?) een dag later met het bericht:  “Een op de vijf zzp´ers heeft een VARwuo”.  Dat zijn 278 duizend mensen volgens het CBS (het CBS neemt hier de meest ruime definitie van het aantal zzp’ers). Cijfers uit 2014. Daar zit toch wel  een aardig verschil met het cijfer dat Wiebes noemt, want alleen door het groei van het aantal zzp’ers (50.000 nieuwe in 2015, waarvan dus gemiddeld 20% een VAR aanvraagt). Een zoektochtje naar de juiste cijfers.

Wat maakt het uit?

Wat maakt dat uit, zult u wellicht denken. Misschien. Maar als we het over nieuw beleid hebben, dan is het toch ook wel handig om te weten wie dat nu precies raakt.

“De Wet DBA is de doodsteek voor de 1 miljoen zzp’ers” hoorde ik een zzp-activist vorig jaar nog roepen. Niet helemaal. De Wet DBA is alleen voor die zzp’ers die een opdracht doen op het snijvlak zit van wat wel of niet een dienstverband is. Dat geldt dus bij lange na geen 1 miljoen zzp´ers. Er zijn  veel zzp’ers die bijvoorbeeld leven van het verkopen van producten. Of diensten leveren aan particulieren of simpelweg vooral veel en korte opdrachten doen voor veel verschillend opdrachtgevers. En wanneer je een lezing geeft hoef je echt niet met elke aanwezige in de zaal een aparte modelovereenkomst af te sluiten, zoals een Telegraafcolumnist onlangs suggereerde.

De Wet DBA heeft vooral impact op de zelfstandigen die nu met een VAR werken. En het liefst op slecht een deel van hen, als het aan Wiebes ligt. Hij vindt dat er nu veel te vaak om een VAR wordt gevraagd door opdrachtgevers, ook in situaties waarin er evident geen arbeidsrelatie is. Gelijk heeft hij. Toen ik ooit voor een seminar twee muzikanten, een fotograaf en een spreekstalmeester inhuurde voor paar uurtjes, kwamen ze allemaal met een VAR aan zetten. Hoezo? Nergens voor nodig en ook een modelovereenkomst is dan niet nodig Toch zal de wens Wiebes niet uitkomen, denk ik. Leg je meer risico neer bij de opdrachtgever, zoals bij de Wet DBA, dan zullen die opdrachtgevers zich eerder meer dan minder vastklampen aan contracten.

Terug naar de cijfers

Terug naar de cijfers en het verschil tussen het CBS en de Belastingdienst. Het CBS heeft het over 278 duizend mensen met een VARwuo. Nu zijn er nog drie VAR varianten. De VAR-row, de VAR-loon en de VARdga  (de laatste voor zzp’ers met een BV). Het CBS laat in het artikel zien dat er ook 42.000 zzp’ers zijn met een VAR-row. Hoeveel mensen er met een VAR-loon of VAR-dga zijn weet het CBS niet. Bij navraag stelt het CBS dat er “ruim 40.000 personen met een VAR die geen zzp’er zijn. Daaronder zitten meewerkend gezinsleden, dga’s en zelfstandigen met personeel.”  Opgeteld kom ik dus op 360.000 personen.

Geen exact getal over het aantal VARdga’s. De Kamer van Koophandel laat me weten dat er ruim 96.000 eenmans BV’s zijn. Daarvan zal ook lang niet iedereen een VAR hebben. Dat  bevestigt dus dat getal van het CBS. Zitten we nog met een verschil van 139.000 tussen het CBS en de Belastingdienst.

Volgens cijfers van de KvK zijn er ca 850 duizend fulltime zzp’ers, waarvan ca. 600 duizend zzp’ers diensten of diensten in combinatie met producten verkopen. Dat is dus de maximale groep die mogelijk een VAR zou kunnen aanvragen. Haal daar volgens de cijfers van de KvK de ca. 80 duizend zzp’ers uit de zorg uit want die werken al langer met een modelovereenkomst. Dan is de groep maximaal 520.000 groot. Daarvan heeft ook niet iedereen een VAR, omdat een aantal zzp’ers het niet nodig vindt om een VAR aan te vragen omdat ze veel (particuliere) klanten heeft en daarmee voldoende hun zelfstandigheid kan aantonen.

Foutje, of toch niet?

Het CBS vermoedt dat Wiebes zich vergist en dat hij het aantal afgegeven VAR’s verwisselt met het aantal mensen met een VAR. Wanneer je verschillende diensten verleent, hoor je namelijk ook verschillende VAR’s aan te vragen.

Zou kunnen. In antwoord op schriftelijke vragen bij de behandeling van de Wet DBA in de Tweede Kamer had Wiebes het over dat er  “ongeveer 500.000 VAR’s per jaar worden afgegeven”. Aantallen VAR dus, niet mensen.

Een foutje van Wiebes dus bij WNL. Kan gebeuren. Echter, een woordvoerder van de Staatssecretaris houdt voet bij stuk toen ik de analyse van het CBS voorlegde. “Nee, we delen deze analyse niet. We hebben ongeveer 600.000 VAR-houders. We kijken naar de houder. Niet naar hoeveel verklaringen iemand heeft of welke verklaring.”  Misschien toch eens aan PostNL navraag doen hoeveel blauwe enveloppe met de brief van Wiebes zij binnenkort gaan rond brengen.