De patentenoorlog en het oude werken

Er is een oorlog aan de gang. Er zijn er wel meer aan de gang, maar één die ook direct invloed heeft op het normale, nieuwe of oude werken. Deze oorlog wordt uitgevochten in de rechtzaal: de patentoorlog in smartphone en tabladland.

Zo ongeveer iedereen klaagt inmiddels elkaar aan. Apple vindt dat iedereen de iPhone en iPad heeft gekopieerd en dat ze patenten hebben, maar ook ontwerprechten. Het faillisement van Nortel (een groot Canadees netwerkbedrijf) heeft aangegeven hoe zot de wereld van patenten is geworden: 4,5 miljard dollar betaalde o.a. Apple en Microsoft (samen) voor deze patenten om Google buiten spel te zetten.

Ondertussen hebben Nokia en Apple hun onderlinge rechtszaken (beide klaagde elkaar aan) geschikt, maar liggen Samsung en Apple nog flink in de clinch, krijgt Microsoft enkele dollars per Android toestel (met software dus van Google) dat wordt verkocht en zitten er nog een heleboel dingen die heel erg vreemd zijn.

Afgelopen week hoorde ik een uitstekende column van Frans Nauta (Lector Innovatie) op BNR over de patenten. Hij stelde de juiste vraag: waarom zijn patenten ooit in het leven geroepen en voldoen ze nog aan dat nut.

De reden voor patenten

Kort samengevat zijn patenten ooit bedacht om te zorgen dat research lonend is. Je krijgt een bepaalde tijd het recht om iets exclusief te kunnen uitbaten, zodat iemand die enkel je product kopieert niet kan profiteren van jouw investering. Op zich een heel goed model.

Helaas zijn patenten ver doorgeslagen. De grenzen wat onder een patent kan vallen zijn zo ver opgerekt dat het niet alleen maar een technologie is, maar ook een idee. Zelfs bij een technologie is het natuurlijk de vraag: wat is technologie. Er was een bedrijf dat een patent had op ‘hyperlinks’. Dat hebben ze ooit ten gelde willen maken, wat zeg maar het hele internet dus ten val had kunnen brengen. Een rechter is slim genoeg geweest om dat niet toe te staan (we spreken hier begin van dit millennium).

Vanuit dit uitgangspunt van patenten (bescherming van de investering in research) is het natuurlijk heel erg vreemd dat universiteiten en publieke instellingen ook patenten kunnen aanvragen. Dit is zelfs dom te noemen. Immers is de reden dat niemand anders in innovatie en ontwikkeling zou investeren niet gerechtvaardigd voor universiteiten en publieke onderzoeksinstellingen, die hebben immers overheidsfunding. Dit is wat mij betreft altijd al een weeffout geweest, die kennis zou gewoon direct open op de markt gezet moeten worden.

Het misbruik van patenten

Tegenwoordig zijn er niet alleen bedrijven die iets hebben uitgevonden en daar patent op hebben, patenten zijn verhandelbaar. Dus er zijn patenttrollen gekomen die patenten opkopen en enkel daarmee proberen geld te verdienen. Bijvoorbeeld door bedrijven aan te klagen. Niet bepaald stimulerend voor innovatie lijkt me.

Investeringen

Een ander probleem dat zich steeds vaker voordoet is dat business angels en venture capitalists niet meer durven te investeren in startende bedrijven omdat het niet zeker is dat de gebruikte technologie niet ergens in de miljarden patenten al is gepatenteerd. Ook niet echt innovatie bevorderend.

Open innovatie

Daarnaast zijn we inmiddels, tenminste, het voorop lopende deel van de maatschappij dat geen oogkleppen op heeft, dat open innovatie altijd beter loont voor de maatschappij. Niet altijd zal iedereen ervan profiteren, fair is fair, maar het totaal is altijd groter dan bij gesloten innovatie.

Dus…

Nu verwachten jullie waarschijnlijk van me dat ik zeg: afschaffen die patenten. Echter ligt het genuanceerder. Ik ben er inmiddels van overtuigd dat ze minimaal net zoveel schade doen als goed. De duizenden kinderen die elke dag in Afrika sterven vanwege de patenten van de grote farmabedrijven alleen al zouden het waard zijn de hele patentwereld af te schaffen, maar we weten ook dat de investeringen in research op dat moment sterk afnemen. Of dat heel problematisch is, is natuurlijk een tweede. Immers weten we ook dat de miljarden in research vanuit ‘big farma’ bijna geen effect hebben op het aantal nieuwe medicijnen in vergelijking met de relatief kleine investeringen van de start ups.

Toch ligt het gecompliceerd. Je kan niet zomaar een systeem dat tijden goed gewerkt heeft overboord zetten, zeker aangezien je daarmee ook miljarden op het spel zet en veel banen verloren zullen gaan, hoeveel daarvan ook op andere plekken terugkomen.

Ik zou in ieder geval beginnen met een verbod op patenten vanuit publieke instellingen. Interessant is namelijk dat zaken die reeds publiek zijn niet meer gepatenteerd kunnen worden. Als de onderzoeksinstellingen dus alles publiek maken is er geen risico meer dat bepaalde technologieën die in het algemeen zeer nuttig zijn door bedrijven worden vastgelegd. Dit is overigens al gebeurt met het menselijk DNA profiel (want ook daar leek men patent op vast te kunnen leggen, denk eens na hoe vreemd dat is, het ontrafelen van DNA…)

Daarna zal je stap voor stap naar een beter model moeten, want één ding geeft de huidige patentoorlog in smartphone land wel aan… het huidige systeem… is zo rot als het maar zijn kan.