Van Berkel (D66): ‘VBAR en Zelfstandigenwet voldoen beide niet voor alle zzp’ers’

Foto: Ingrid Michon-Derkzen (VVD) en Nathalie van Berkel (D66)

Beide politici deelden hun visie op de arbeidsmarkt tegenover een wederom overvolle zaal afgelopen maandag in Den Haag tijdens de 6^e editie van de ArbeidsmarktPoort, een initiatief van branchevereniging voor intermediairs en brokers Bovib, ONL voor Ondernemers en de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN).

Niet één regeling voor alle zzp’ers

Het kersverse Kamerlid Nathalie van Berkel licht haar kritiek op de zzp-wetgeving toe. “Er is niet één instrument om problemen voor alle zzp’ers op te lossen. Nog afgezien van (de problemen rondom) de uitvoerbaarheid”, stelt de ex-bestuurder bij het UWV. Een opmerkelijk uitspraak, want Van Berkels’ eigen D66 is mede-initiatiefnemer van de Zelfstandigenwet als alternatief voor de Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (Wet VBAR).

De D66’er stelt dat eenzelfde regeling voor alle zzp’ers niet gewenst is, ook omdat verplichtingen rond sociale zekerheid niet nodig zijn voor alle groepen. “Er is een specifieke groep in een kwetsbare positie die bescherming nodig heeft, maar er is ook een grote groep zelfstandigen die zich prima kan redden en hier bewust voor gekozen heeft. En voor de middengroep kun je je afvragen of die beschermd moeten worden door de overheid of dat hiervoor oplossingen vanuit de polder kunnen komen.”

Collega-Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen (VVD) deelt deze opvatting. “Het probleem in de politiek is dat casuïstiek wordt gegeneraliseerd. Als voorbeeld wordt een zzp’er genomen die tegen een laag tarief werkt en geen pensioen kan opbouwen. Dat wordt doorgetrokken naar alle zzp’ers. Dan schiet je met een kanon op een mug. Dat is ook wat bij de zzp-wetgeving fout is gegaan.”

Lees ook: Het Groot Arbeidsmarktdebat: ‘Zelfstandigenwet moet er komen, linksom of rechtsom’

Vooravond hervorming arbeidsmarkt

Als het aan Van Berkel ligt ‘staan we aan de vooravond van grote hervormingen’ van de arbeidsmarkt. “Met de beste bedoelingen – denk aan maatregelen voor bestaanszekerheid – is een wirwar van regels ontstaan die het voor iedereen, ook ondernemers, heel lastig hebben gemaakt. Daarin moeten we drastisch snoeien.” Wat de arbeidsmarkt nodig heeft? “Werk moet meer lonen en het moet gemakkelijker worden voor mensen om van werk naar werk te gaan.”

Michon-Derkzen herkent zich in dit liberale gedachtengoed. “Bij het thema bestaanszekerheid heeft het vorige kabinet de focus te veel gelegd op ondersteuning door de overheid. Het is beter om te kijken hoe iemand tot zijn 67^e gezond kan blijven leven en werken en zelf een goede boterham kan verdienen.”

Dat echte hervormingen niet gemakkelijk zijn, weet Van Berkel. “Partijen hebben al 20 jaar in hun programma’s staan dat er iets moet gebeuren aan de 2 jaar lang doorbetaling bij ziekte, maar vanuit de politiek blijft het vaak bij mooie woorden.” Zelf gaat ze graag het debat aan. “Het sociale zekerheidsstelsel is een fijnmazig netwerk, als je aan één draadje trekt komt er van alles achter vandaan. Politici willen dan zeker weten dat niemand er op achteruit gaat. Maar politiek is meer dan de eigen achterban tevreden houden. Het is hoog tijd dat we keuzes maken en investeren in de Nederlandse economie. Dat is de afgelopen jaren niet gebeurd.”

Innovatie niet tegenhouden

Picnic-oprichter Michiel Muller hekelt in zijn presentatie tijdens deze editie van ArbeidsmarktPoort de starheid in Nederland. Inmiddels is zijn online super een van de meest succesvolle scale-ups met een omzet van een miljard euro in Nederland, maar Picnic heeft wel al zes jaar lang juridische strijd gevoerd met de vakbonden. Muller heeft zelfs overwogen met Picnic uit Nederland te vertrekken. De grote vakbonden blijven proberen om via de rechter af te dwingen dat de 25.000 Picnic-medewerkers onder de supermarkt-cao moeten vallen. “Maar wij hebben helemaal geen winkel, geen caissières. Je kunt niets verzinnen wat bij ons hetzelfde is als bij een supermarkt en andersom. Wij zijn geen supermarkt, maar een e-commerce bedrijf.” Inmiddels heeft Picnic een eigen CAO (met vakbond De Unie) afgesloten. “Die is echt gemaakt voor een e-commerce bedrijf.”

Dat Picnic wordt tegengewerkt ziet Muller dan ook puur als het weren van innovatie. “Wij concurreren met het bestaande systeem, de fysieke supermarkten. Het CAO-recht wordt ingezet om ons uit de markt te drukken.” Hetzelfde verzet tegen vernieuwing ziet Muller ook in Den Haag. “Het zou al genoeg zijn als de politiek innovatie niet tegenhoudt, niet bestaande partijen en sectoren beschermen waardoor startups en nieuwe, kleine MKB-bedrijven geen kansen krijgen. Innovatie is noodzaak.”

Mullers’ advies aan de politiek: “Maak de vaste baan niet zo aantrekkelijk dat niemand meer wil switchen. Nu wordt iemand beloond om te blijven zitten waar hij zit, ook al heeft hij het niet naar zijn zin.” Flexibiliteit – lees vast minder vast, zoals Borstlap ooit bepleitte – is hard nodig, denkt Muller. “Het is raar dat de arbeidsmarkt niet bovenaan het (politieke) lijstje staat.”

Arbeidsmarkt hoger op politieke agenda

Michon-Derkzen (VVD) herkent het geluid dat de arbeidsmarkt als thema ontbreekt in de politieke discussie. “Dat mag wat mij betreft hoger op de agenda.” Van Berkel (D66) is nog stelliger: “De arbeidsmarkt is een ondergeschoven kindje, terwijl het de motor is van de economie. Het is niet alleen een kwestie van meer geld en meer mensen. We kunnen de problemen niet op dezelfde manier blijven oplossen. Het moet echt anders.”

Die conclusie zou je ook kunnen trekken na de presentatie tijdens deze middag van Maarten Camps, voorzitter van de Raad van Bestuur bij UWV. Camps vertelde de zaal welke inspanningen UWV levert om de 1,3 miljoen mensen die langs de kant staan weer sneller aan het werk te krijgen. Dat het UWV grote achterstanden heeft helpt daarbij niet. En de Wet DBA heeft daarbij zeker niet geholpen, legt Camps uit. “Wij hebben alle zzp’ers weggestuurd. Daardoor hebben we nog minder capaciteit en lopen de achterstanden verder op.” Veel zzp’ers werkten namelijk tot voor kort als verzekeringsarts voor het UWV. Hen is een baan in dienstbetrekking aangeboden, maar ondanks goede arbeidsvoorwaarden heeft slechts 20% daarvoor gekozen.

Ook Michon-Derkzen ziet dat de overheid zzp’ers vraagt in loondienst te komen werken. “Die trein loopt. Zzp’ers passen zich aan door in loondienst te gaan of laten zich detacheren. Maar de olifant in de kamer blijft de onduidelijkheid rondom zzp-wetgeving. In de formatie zal men een richting moeten kiezen, dat is belangrijk voor werkgevers en zzp’ers.”

Lees ook: Vooruitblik op de formatie: Wat betekenen de mogelijke coalities voor zzp-wetgeving?