Flex maakt plaats voor zelfstandigen in zorg en welzijn

Het aantal zelfstandigen in de zorg is in 2022 met 22.000 toegenomen, waarmee het totaal nu op 178.000 ligt. In de sector groeide het aantal zelfstandigen met 14 procent, tegenover 7 procent van de werkzame beroepsbevolking als geheel, een verdubbeling dus. Dat blijkt uit recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van de Enquête beroepsbevolking (EBB).

Toename zelfstandigen

De groei van het aantal zelfstandigen in zorg en welzijn is geen nieuw fenomeen. Tussen 2016 en 2020 steeg het aantal zelfstandigen jaarlijks. Toch blijft het aandeel zelfstandigen in de sector nog steeds lager dan in de totale werkzame beroepsbevolking, met respectievelijk 11 en 16 procent. In totaal werkten er in 2022 1,6 miljoen mensen in deze sector; ruim 15 procent van alle werkenden in Nederland.

Branches met een relatief groot aandeel zelfstandigen waren in 2022 de huisartsen en gezondheidscentra (38 procent), de overige zorg en welzijn (29 procent) en sociaal werk (16 procent). Binnen ‘overige zorg en welzijn’ werken in absolute zin de meeste zelfstandigen (68.000) in onder andere praktijken van tandartsen, tandheelkundig specialisten, verloskundigen en fysiotherapeuten.

Flex maakt plaats voor zzp

Deze toename van zelfstandigen ging gepaard met een afname van het aantal flexwerknemers, van 412.000 in 2021 naar 406.000 in 2022. In de geestelijke gezondheidszorg en de gehandicaptenzorg nam het aantal flexibele arbeidsrelaties af, en ging die afname gepaard met een toename in het aantal zelfstandigen.

Meer autonomie

Een ander onderzoek van het CBS, als onderdeel van het Zelfstandigenonderzoek voor het onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (AZW), onthult de drijfveren achter de keuze voor zelfstandig ondernemerschap in de zorgsector.

Voor zowel mannen (46 procent) als vrouwen (40 procent) is de mogelijkheid om zelf te bepalen hoeveel en wanneer ze werken de belangrijkste motivatie om als zzp’er aan de slag te gaan. Onder vrouwen werd het beter kunnen combineren van werk en privé hierna het meest genoemd (29 procent), onder mannen was dat meer kunnen verdienen (25 procent).

Binnen branches zoals huisartsen en gezondheidscentra (66 procent), en de verpleging, verzorging en thuiszorg (57 procent), wordt het zelf willen bepalen hoeveel en wanneer je werkt het vaakst genoemd als belangrijkste reden om te starten als zzp’er. Alleen in de kinderopvang was het beter kunnen combineren van werk en privé de meest genoemde reden.

Voorheen in loondienst

Het grootste deel van de zzp’ers in de zorg en welzijn (94) had eerder een baan als werknemer. Desondanks gaf iets meer dan 9 procent van de zzp’ers aan liever als werknemer te werken. De voornaamste redenen die zij hiervoor noemen, zijn de zoektocht naar meer financiële zekerheid en sociale zekerheid.