Claire Martens (VVD) over een nieuwe zzp-wet : “Alles is beter dan de VBAR”

Om het geheugen nog even op te frissen:  het huidige kabinet werkt aan de Wet VBAR (Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden) die de regels rond het inhuren van zzp’ers moet verduidelijken. In april kwam de VVD, samen met D66, CDA en SGP, met een alternatief: de Zelfstandigenwet. Daarbij nam de partij dus ook afstand van de VBAR, terwijl VVD-minister van Sociale Zaken Mariëlle Paul deze juist indient.

Waar komt de kritiek uit de fractie op de VBAR vandaan?

Het gaat om het wereldbeeld: hoe zie je zzp’ers? Binnen de VVD zien we hen als de derde pijler in de arbeidsmarkt. Je hebt de werkgevers, werknemers en de zelfstandigen. Er is best wel een grote meerderheid in politiek Den Haag die zzp’ers lastig vinden. Ze zijn overtuigd dat dit maar een hele kleine groep zou moeten zijn.

Dus vinden we dat er een alternatief voor de VBAR moet komen en dat is de Zelfstandigenwet. Zo moet er meer ruimte zijn voor zzp’ers. In andere landen lukt dat ook. Bovenal, en daar krijgen wij de meeste mail over, een wet zonder criteria rond ‘inbedding’. We zien er zelfs memes over; ‘Ja shit, ik was op de kerstborrel, ben ik nu een werknemer?’ Inbedding is wel een van de variabelen waardoor je nooit zeker weet dat je niet de Belastingdienst op je dak krijgt.  Die onzekerheid, terwijl je netjes de belasting betaalt en je je houdt aan de wet en regelgeving, is funest. Dan is de Zelfstandigenwet een beter alternatief dan de VBAR.

• In het dossier Verkiezingen en formatie 2025 houden we u op de hoogte van zowel de verkiezingen als de aanstaande vorming van een nieuw kabinet. Bekijk het hele dossier hier.

Hoe gaat de zelfstandigenwet dan wel voor de gewenste duidelijkheid  en zekerheid zorgen?

Wij willen twee duidelijke toetsen gaan introduceren. De zelfstandigentoets, en de werkrelatietoets. Zo simpel mogelijk, gebaseerd op een aantal variabelen. Alles in de zelfstandigenwet is erop gericht om die duidelijkheid aan de voorkant te creëren. Om zo ook de optie weg te nemen dat bijvoorbeeld de Belastingdienst achteraf zegt: ‘het mag toch niet’ weg te nemen.

Ook bij de zelfstandigenwet wordt dus gekeken naar de werkrelatie

Ik denk dat het altijd strakker kan, laat ik daar duidelijk over zijn. Er zijn altijd sectoren en uitzonderingen. We blijven het finetunen, maar het is een doorlopend proces. Het element  inbedding is bij de zelfstandigenwet anders. Ik denk dat het zoveel meer rust en duidelijkheid geeft aan de voorkant.

In de zelfstandigenwet staan ook dingen waar wij anders over denken, zoals een verplichte pensioenopbouw. Maar om tot een meerderheid te komen moet je elkaar wel vinden, met het idee: ‘alles is beter dan de VBAR’.

In de zelfstandigenwet staat inderdaad de voorwaarde dat een zzp’er ‘voldoende dekkende voorziening dient te treffen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid’. Wanneer is dat voldoende?

Dit is een van de aspecten die wij in samenspraak met de mede-indieners hebben toegevoegd. Stel dat de VVD dit alleen had geschreven, dan zou de verplichte aov er misschien nog in hebben gestaan, maar de pensioenregeling hadden we, als liberalen, eerder aan individuen overgelaten.

De nieuwe Wtp (het nieuwe pensioenstelsel, red) maakt het al aantrekkelijker voor zzp’ers om geld opzij te zetten. Dat vinden we belangrijk. Aan de andere kant willen wij naar een vorm van derdenverklaring waarin je bij financiële experts een stempel kan halen dat jij kan aantonen dat je voldoende verdient om het voor jezelf te regelen. We willen ook niet dat je elk jaar opnieuw langs een loket moet om een stempeltje te halen. We zoeken dus naar een oplossing. Aan de ene kant is er behoefte aan zekerheid versus de vrijheid voor de zzp’er in hoe ze die voorziening treffen.

Arbeidsongeschiktheidsverzekering

En de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ) waar dit kabinet mee is gekomen?

Wij steunen de wet om tot een verplichte verzekering te komen voor zzp’ers. Dat is dan ook een invulling van de plicht voor een AOV-voorziening in de zelfstandigentoets. Maar wij vinden wel dat de opt-out behouden moet blijven.’

Terug nog even naar de schijnzelfstandigheid. In het verkiezingsprogramma valt te lezen dat de VVD een ‘effectieve aanpak van schijnzelfstandigheid’ wil hebben. Hoe ziet die effectieve aanpak er concreet uit?

Met onder meer het rechtsvermoeden van werknemerschap bij een laag tarief. Ik denk dat niets zo concreet is als een tarief van, op dit moment, 36 euro per uur. Als je daar onder zit kan je natuurlijk heel gericht gaan handhaven. Dus dat is een van de hardste criteria om schijnzelfstandigheid tegen te gaan.

Daarnaast, op het moment dat de zelfstandigenwet er doorheen is, weet je aan de voorkant al heel strak of er sprake is van daadwerkelijk zzp-schap. Alles dat dit stempel niet krijgt, geeft de Belastingdienst al voldoende reden om te handhaven.

Door de combinatie van die twee blijkt dat er slechts een kleine groep overblijft voor de Belastingdienst om op te handhaven. Met de VBAR wordt het bijna onmogelijk. Ik weet niet hoe ze willen gaan handhaven. Gaan ze dan foto’s van kerstfeesten terugkijken?

Piek, ziek en zzp

In gevallen van piek & ziek moet er dus ruimte blijven voor zzp’ers? In het verkiezingsprogramma konden we dit slechts terugvinden onder het ‘zorgkopje’, maar dit geldt dus voor meer sectoren?

Vooral vanuit de zorg hoor ik hier heel veel berichten over. In een gesprek met de Nederlandse huisartsen afgelopen week lieten ze zien wat er zou gebeuren als piek en ziek niet meer mogelijk zou zijn. Dan zouden weekend- en nachtdiensten bijna niet meer kunnen.

Maar geldt dat ook voor andere sectoren? Zoals kinderopvang, of het onderwijs?

Kijk, dit is wel het lastige van het hele vraagstuk. Als we zo door blijven beredeneren, zijn straks alle sectoren weer uitgezonderd. Maar je blijft te maken hebben met piek en ziek. En dat valt niet op te vangen met mensen met een arbeidsovereenkomst.

De inzet van zzp’ers bij piek & ziek blijft volgens de VVD dus gewoon mogelijk?

Ja, zeker. Maar we moeten er wel voor zorgen dat goed gebruikt wordt en niet dat het de mogelijkheid wordt dat mensen niet in loondienst hoeven te komen.

Afsluitend: waarom zouden zzp’ers op 29 oktober op de VVD moeten gaan stemmen?

Daar kan ik natuurlijk heel veel redenen voor opnoemen. Er zijn maar weinig partijen die echt willen dat werken loont. Concreet voor de zzp’ers denk ik dat wij zeggen: ‘die meer dan 1 miljoen Nederlanders die als zzp’er werken zijn zelfstandig ondernemers.’ Dat zijn mensen die gewoon hard werken, hun zaakjes op orde hebben en belasting betalen. We zien nu eigenlijk te vaak dat wij ervan uit gaan dat ze worden misbruikt of dat het geen vrije keuze is of dat we medelijden met ze zouden moeten hebben. Wij geloven in de vrije keuze.

• Bekijk hier ook de speciale verkiezingspagina ZZPkiest.nu, met onder meer een volledig overzicht van wat er in de partijprogramma’s staat over thema’s die zzp’ers raken.