Het Herstel- en Veerkrachtplan, nieuwe zzp-wetgeving en € 600 miljoen Europees geld. Hoe zat het ook alweer?

“Het wetsvoorstel Vbar is onderdeel van het Nederlandse HVP (Herstel- en Veerkrachtplan, red.) (…) Dit betekent dat de Wet Vbar op zijn laatst op 31 augustus 2026 gepubliceerd moet zijn in het Staatsblad om een korting (oplopend tot € 600 miljoen) te vermijden. Spoedige parlementaire behandeling is daarom van groot belang.”

Dat standpunt herhaalde minister Paul (SZW) nog maar eens in een brief aan de Tweede Kamer. Maar wat was ook alweer dat HVP? Wat heeft Nederland daarin nu precies beloofd om in aanmerking te komen voor geld van de Europese Commissie?

Aanleiding HVP

In de nadagen van de coronapandemie was het beeld dat Europa stevige investeringen nodig had om de economie weer een impuls te geven. De Europese Commissie had daar meer dan 700 miljard euro voor beschikbaar. Om in aanmerking te komen voor een deel van dat geld kon elk land eigen plannen indienen, die moesten bijdragen aan structurele en duurzame verbetering van de economie. Immers: de wereld na covid zou nooit meer hetzelfde zijn.

Het totaal aan plannen van een land staat omschreven in een Herstel- en Veerkrachtplan. Een HVP werd ingediend en beoordeeld door de Europese Commissie (EC). Na goedkeuring door de EC kan het land aan de slag. Bij het behalen van de doelstellingen en deadlines uit het HVP kan een land een betalingsverzoek indienen om alvast een deel van de aan het HVP gekoppelde gelden (Herstel- en Veerkrachtfaciliteit) te ontvangen. De laatste deadline is 31 augustus 2026.

Het Nederlandse HVP

Het door de Nederlandse regering en door de Tweede Kamer goedgekeurde HVP is een document van 410 pagina’s. Het bestaat uit 21 hervormingsplannen en 28 investeringen. Bij het uitvoeren van al die plannen binnen de gestelde deadline kan Nederland aanspraak maken op maximaal 5,4 miljard euro. Een deel daarvan heeft Nederland ondertussen al ontvangen. Een eerste betaalverzoek van 1,3 miljard is in mei 2024 ingediend en goedgekeurd.

Het Nederlandse plan bestaat uit zes prioriteiten: het bevorderen van de groene transitie, het versnellen van de digitale transformatie, het verbeteren en verduurzamen van de woningmarkt, het versterken van de gezondheidssector, het aanpakken van agressieve belastingplanning en witwassen en het versterken van de arbeidsmarkt, pensioenen en toekomstgericht onderwijs.

Die zes prioriteiten zijn opgeknipt in 21 hervormingsplannen en 28 investeringen. “Met deze hervormingen en investeringen richten we ons niet alleen op het directe herstel na de pandemie, maar bereiden we ons ook voor op de uitdagingen van morgen. Zo draagt het plan bij aan een veerkrachtig, groen en digitaal Nederland”, schreef het kabinet in de toelichting op het HVP.

Nauwelijks nieuwe plannen

Wie echter door de lijst van maatregelen binnen deze – en andere – prioriteiten loopt, zal één ding opvallen: het totaal aan 49 plannen en investeringsvoorstellen bestaat voor een zeer groot deel uit voorstellen en investeringen die Nederland toch al van plan was uit te voeren. Een pragmatische manier om 5,4 miljard euro aan Europees geld binnen te halen.

Concreet: het versterken van de arbeidsmarkt

Een van de zes genoemde prioriteiten uit het HVP gaat over het versterken van de arbeidsmarkt. Het kabinet schreef daar destijds over: “Constaterende dat de economie, en daarmee ook de aard van ons werk, verandert door de uitwerking van de coronapandemie, digitalisering en globalisering, heeft het kabinet besloten een aantal grote hervormingen in de arbeidsmarkt door te voeren.”

Het gaat daarbij om zaken als verbetering van het pensioenstelsel, het versterken van bestaanszekerheid en het bevorderen van kansengelijkheid. De voorstellen daarin zijn ook grotendeels bestaand beleid, zoals bijvoorbeeld de plannen voor het nieuwe pensioenstelsel. Dat geldt ook voor het rijtje plannen die te maken hebben met zzp. Bij het realiseren van die plannen kan Nederland aanspraak maken op 600 miljoen euro.

In het HVP staan deze punten, en ook die waren op het moment van indienen al onderdeel van staand beleid:

1. Verlaging van de zelfstandigenaftrek
2. Arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen (AOV ZZP)
3. Aanpak schijnzelfstandigheid

De afbouw van de zelfstandigenaftrek was al in gang gezet; die doelstelling is dus ook gehaald. Met betrekking tot de AOV: het wetsvoorstel voor de BAZ (basisverzekering zelfstandigen) ligt bij de Tweede Kamer.

Blijft over: de aanpak van schijnzelfstandigheid.

HVP-acties voor de aanpak van schijnzelfstandigheid

Voor de aanpak van schijnzelfstandigheid zijn drie mijlpalen benoemd. De letterlijke tekst:
i. Het ministerie van Financiën en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid delen vóór december 2022 een plan met de Tweede Kamer voor verbetering en intensivering van de publiekrechtelijke handhaving.
ii. Afschaffing van het handhavingsmoratorium uiterlijk in Q2 2026.
iii. Uiterlijk in Q2 2026 is wetgeving die de beoordeling van arbeidsrelaties faciliteert en daarmee bijdraagt aan het tegengaan van schijnzelfstandigheid, gepubliceerd in het Staatsblad en in werking getreden.

Ook hier geldt: dit waren geen nieuwe plannen of ideeën; alle drie waren al beleidsvoornemens. De punten i en ii zijn netjes op tijd gehaald. Blijft over punt iii.

De toelichting daarop: “Er wordt gewerkt aan wet- en regelgeving die de onduidelijkheid rondom de beoordeling van arbeidsrelaties vermindert en het grijze gebied verkleint. Dergelijke regelgeving kan, via een rechtsvermoeden, ook werkenden in een meer kwetsbare positie ondersteunen in het gemakkelijker opeisen van hun rechtspositie. Als mijlpaal voor het verduidelijken van wet- en regelgeving rondom de beoordeling van arbeidsrelaties wordt opgenomen dat uiterlijk in Q2 2026 wetgeving wordt ingediend bij de Tweede Kamer die dit ten doel heeft.”

Huidig beleid en de HVP-gelden

Terug naar de Kamerbrief en de oproep tot spoedige behandeling van de Vbar.

Twee dingen daarover:
In het HVP staat dus niet letterlijk dat de Vbar af moet zijn. Wel dat wetgeving af moet zijn. Dat kan dus ook een ander wetsvoorstel zijn of een sterk aangepast voorstel. Of mogelijk alleen het R-deel (rechtsvermoeden) van de wet. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat een heel ander voorstel (zoals bijvoorbeeld de Zelfstandigenwet) nooit op tijd klaar zal zijn om de deadline te halen.

Mocht de deadline van publicatie van een wet(swijziging) op 31 augustus 2026 niet gehaald worden, dan haalt Nederland een deel van de mijlpalen met betrekking tot de arbeidsmarkthervormingen niet. Maar een deel ook wel. Nederland loopt dan niet 600 miljoen mis, maar een deel daarvan.

En tot slot: ik lees in commentaren regelmatig dat het HVP door de Europese Commissie opgelegde hervormingsplannen zijn. Dat is dus niet zo. Het was ons eigen lijstje van punten, punten die bovendien niet meer of minder waren dan al bestaand beleid.