Kanaries in de kolenmijn? ‘AI doet aantal banen jonge werknemers verdwijnen’

Veel werkgevers en werknemers zijn er wat blij mee: AI-tools als ChatGPT maken het leven op de werkvloer een stuk aangenamer én leuker. Er wordt inmiddels volop mee geëxperimenteerd. Ook binnen de inhuur en recruitment doen algoritmes opgeld. Generatieve AI is steeds minder weg te denken. 

Maar er is niet alleen maar sprake van een jubelstemming. Er is – naast de voordelen van productiviteitsgroei en effectiever kunnen werken – ook maatschappelijke bezorgdheid over het wijdverspreid verdwijnen van banen. Werknemers zouden wel eens vervangen kunnen worden door kunstmatige intelligentie. Op zich geen onnatuurlijk verschijnsel: waar nieuwe technologie door de eeuwen heen een opmars maakte, verdwenen of transformeerden traditionele banen. 

AI-gevoelige beroepen

De vrees is niet helemaal ongegrond, toont nieuw wetenschappelijk onderzoek aan. In bepaalde sectoren zorgt Artificial Intelligence (AI) namelijk voor een flinke daling van instapbanen voor jonge mensen, blijkt uit bevindingen van Stanford University. Het gaat vooral om instromende werknemers tussen de 22 tot 25 jaar – werkzaam in zogenaamde “AI-gevoelige beroepen” – die in toenemende mate moeilijkheden en uitdagingen ervaren op de arbeidsmarkt. Het gaat hierbij om sectoren met een “grote blootstelling aan generatieve AI” – waar ChatGPT, CoPilot en Grok voorbeelden van zijn. 

Het gaat hierbij om bijvoorbeeld om software-ontwikkelaars en klantenservice-banen. Sinds de grootschalige implementatie van genAI binnen dit soort sectoren, daalde het aantal banen met 13 procent, aldus het onderzoek. Voor de ervarener en oudere werknemers binnen dezelfde sectoren en voor bijvoorbeeld 22 tot 25-jarigen in andere werkterreinen als de zorg, zijn de effecten een stuk minder zichtbaar. ‘De werkgelegenheid blijft stabiel en groeit zelfs nog wat door.’ Een van de belangrijkste conclusies: in beroepen waar AI vooral taken automatiseert, daalt de werkgelegenheid voor jonge werknemers. In beroepen waar AI vooral een aanvulling is, gebeurt die daling niet. 

• Lees ook: Maak je gebruik van AI bij inhuur of recruitment? Zo bereid je je voor op de EU AI Act

Kanaries in de kolenmijn

Wetenschappers van de Amerikaanse universiteit – gevestigd in het hart van Silicon Valley – bekeken grote administratieve datasets van payroll-leverancier ADP met maandelijkse, individuele gegevens van miljoenen werknemers, in de periode tussen januari 2021 en juli 2025. 

Het is een van de eerste keren dat de nadelen van AI voor met name een deel van de starters op de arbeidsmarkt zo wetenschappelijk zwart op wit staan. De geaffecteerde groep jonge werknemers zouden wel eens ‘de kanarie in de kolenmijn’ kunnen zijn, werpen de onderzoekers op: de eerste directe signalen die wijzen op een fundamentele verandering (en op ‘gevaar’ – als is dat maar net vanuit welke optiek je een en ander bekijkt). Opvallend is wel dat de brede implementatie van genAI in de eerdergenoemde sectoren vooralsnog geen invloed heeft op de hoogte van de lonen: die blijven grotendeels stabiel op hetzelfde niveau. 

• Lees ook dit artikel van Wim Davidse: Impact van AI in het eerste halfjaar van 2025 al zichtbaar in de arbeidsmarktcijfers?