VVD, D66, CDA en SGP presenteren nieuwe zelfstandigenwet. ‘Gebaseerd op België’

Politieke partijen VVD, D66, CDA en SGP presenteren een nieuw wetsvoorstel om te bepalen wanneer iemand als zzp’er mag werken voor een zakelijke opdrachtgever. Deze wet is gebaseerd op de Belgische Arbeidsrelatiewet.

De nieuwe wet bestaat uit drie toetsen:

1Zelfstandigentoets: Is iemand echt een zelfstandige? Hierbij wordt er gekeken of iemand zich naar buiten toe gedraagt als zelfstandige: heeft iemand meerdere opdrachten? Investeert iemand in eigen bedrijfsmiddelen? Hiermee wordt de positie van een zelfstandige wettelijk erkend, afgebakend en verankerd, benadrukken de initiatiefnemers.

2Werkrelatietoets: zijn er belemmeringen om als zelfstandige te werken? Werkt iemand uit vrije wil als zelfstandige? Heeft iemand een grote mate van vrijheid over de uitvoering van het werk en vrijheid van werktijd of verlof? En is er sprake van hiërarchische controle?

3Sectoraal rechtsvermoeden: sommigen sectoren hebben een hoger risico op schijnzelfstandigheid. Denk bijvoorbeeld aan het tegengaan van arbeidsmigranten die werken in constructies als zzp’ers.

Daarnaast komt er een aparte commissie die kan helpen om het toetsingskader te beoordelen. Verder wordt het verplicht voor zzp’ers om een voorziening te treffen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid. Dat hoeft niet per se een verzekering te zijn, ook ‘substantieel’ eigen vermogen of beleggingen zijn toegestaan.

Download hier de hele concept Memorie van toelichting van het voorstel (een wetstekst is er nog niet).

Het verschil tussen Nederland en België: Sociale zekerheid

Eerder vertelde Thierry Aartsen (VVD) dat hij inspiratie opdeed in België voor deze nieuwe initiatiefwet. Hij was zeer gecharmeerd van de manier waarop onze Zuiderburen onderscheid maken tussen arbeidsrelaties.

Wat het lastig maakte om het Belgische systeem toe te passen in Nederland, is het grote verschil in onze sociale zekerheidsstelsels. Belgische zelfstandig ondernemers vallen onder het zogenaamde ‘sociaal statuut der zelfstandigen’. Zij betalen premies en krijgen in ruil daarvoor sociale bescherming, zoals pensioen, zorgverzekering en een arbeidsongeschiktheidsverzekering. In Nederland moeten zzp’ers deze zaken zelf regelen.

Eigen verantwoordelijkheid

Hoe willen de partijen dit oplossen? “We verwachten dat zzp’ers een voorziening treffen voor inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid en pensionering”, zegt Aartsen. “Dat stellen we echt als voorwaarde. Maar hoe ze dat regelen, dat mogen zzp’ers zelf bepalen. We geven zelfstandigen eigen verantwoordelijkheid en keuzevrijheid.”

Mede-initiatiefnemer Inge van Dijk (CDA): “Meer ruimte voor zelfstandige werkenden gaat gepaard met een grotere verantwoordelijkheid. Het is niet mogelijk om het een te regelen zonder het ander. Als je zorgt voor een gelijker speelveld tussen werknemers  en zzp’ers, weet je zeker dat de zzp’er echt kiest voor autonomie en vrijheid.”

Erkenning en bescherming

Aartsen benadrukt dat zelfstandigen behoefte hebben aan autonomie. “Zij willen zelf bepalen hoe zij hun werkende leven inrichten. Met deze wet geven we zzp’ers de erkenning die ze verdienen, een duidelijk wettelijk kader en goede sociale bescherming.”

Volgens de partijen gaan vrijheid om te werken als zelfstandige, rechtszekerheid voor opdrachtgevers en betere sociale bescherming hand in hand in dit wetsvoorstel. Van Dijk: “Met dit wetsvoorstel brengen we een duidelijkere positie voor zelfstandigen op de arbeidsmarkt in balans met de meerderheid van de mensen die bij een bedrijf in dienst willen werken. Dat is hoognodig om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en de jarenlange onduidelijkheid rondom de positie van zelfstandigen weg te nemen.” 

Onrust in de markt

Eind vorig jaar ontstond veel onrust rondom werken met zelfstandigen. De Belastingdienst is volop aan het handhaven op schijnzelfstandigheid zonder dat er nieuwe wetgeving is en dat maakt opdrachtgevers huiverig. Uit de marktcijfers blijkt dat het aantal opdrachten voor zzp’ers fors afneemt. Het aantal opdrachten voor zzp’ers en gedetacheerden is in februari 2025 gezakt tot het laagste niveau sinds de metingen in 2022 begonnen.

“Het is de hoogste tijd voor duidelijkheid”, zegt mede-initiatiefnemer André Flach (SGP): “Het is nu één groot grijs gebied. Wie is zzp’er en wie schijnzelfstandige? Zzp’ers lopen hierdoor zelfs opdrachten mis, terwijl zelfstandig ondernemers juist ruimte verdienen. Ons voorstel is een grote stap voorwaarts.”

Aanpassing van VBAR voldoet niet

Vorige week maakte minister Eddy van Hijum bekend dat hij het huidige wetsvoorstel Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR) wil aanpassen. Waarom dan nu een eigen, alternatieve wet?

“Het probleem is dat er in de basis van deze wet nog altijd wordt gekeken naar het begrip ‘inbedding van werkzaamheden’. Dat levert in de praktijk de meeste onduidelijkheid en onzekerheid op”, legt Aartsen uit. “Ook na de aanpassing zijn zzp-organisaties en arbeidsjuristen nog erg kritisch. Daarom komen we nu zelf met een wetsvoorstel wat meer uitgaat van de zelfstandige zelf. Die krijgt meer ruimte om te werken als zzp’er.”

Lees ook: ABU, Bovib, NBBU, RIM en VvDN hebben geen vertrouwen in aanpassing nieuwe zzp-wet: ‘Na het Uber-arrest is wet VBAR overbodig’

Brede samenwerking

“We zijn geen dag te vroeg”, zegt mede-initiatiefnemer Hans Vijlbrief (D66). “De onduidelijkheid voor zzp’ers sleept nu al tien jaar voort. Dat we dit met een brede samenwerking doen, onderstreept het belang om orde op zaken te stellen.”

Het wetsvoorstel gaat nu in zogenaamde ‘pre-consultatie’. De initiatiefnemers publiceren de concept-memorie van toelichting en willen bij de verdere uitwerking zoveel mogelijk inbreng vanuit het werkveld verwerken. Daarna willen zij de wet aanbieden aan de Raad van State en vervolgens aan het Parlement.

De timing van de publicatie van dit voorstel is geen toeval: vanmiddag vergadert de Tweede Kamer over zzp-beleid. Op ZiPconomy doen we uiteraard verslag van dit debat.