Met zzp-pensioen gaan is ingrijpend: wees je bewust van deze valkuilen

De woonkamer

De woonkamer is de plek waar je na je pensioen een groot deel van je tijd zal doorbrengen en waar je, afhankelijk van je leefsituatie, nieuwe rollen en verantwoordelijkheden op elkaar moet afstemmen. Hoewel anno 2025 sprake is van allerlei leefvormen en woonvormen,  zijn het tweeverdienersmodel en het anderhalfverdienersmodel, waarbij de één in voltijd werkt en de ander in deeltijd, veruit het meest voorkomend. 

Met pensioen gaan, is één van de meest indringende veranderingen in een mensenleven en vraagt van mensen die met elkaar samenleven om een herziening van de rol – en taakafspraken die in het verleden zijn gemaakt of door de jaren heen stilaan zijn ontstaan. Ga dus bij elkaar zitten en praat over de invulling van de zee van tijd die zich aandient. Hoe gaan we onze nieuwe rollen en taken in de thuissituatie invullen? Wat wil jij en wat wil ik? Waar kan ik jou een groot plezier mee doen en waar komen we elkaar tegemoet?

Een grote valkuil in deze pensioenkamer is het verliezen van oprechte interesse in wat de ander drijft en wat de ander bezighoudt. Wanneer het werk naar de achtergrond verdwijnt en beide partners weinig gemeenschappelijke hobby’s hebben, kan dit er gaandeweg insluipen. De wensen en behoeften gaan uiteenlopen en voordat je het weet spendeer je meer tijd zonder elkaar dan met elkaar. In dat geval is het raadzaam om op zoek te gaan naar iets wat beiden interesseert en genoeg ervaringen oplevert om met elkaar te delen. 

Nalatenschap

Voor de mensen die grote moeite ondervinden om het werk achter zich te laten, wil ik nog een kleine overdenking meegeven: de belangrijkste vraag is niet  hoe je later herinnerd wilt worden, maar waar je herinnerd wilt worden. In je werkveld moet je met absoluut baanbrekende resultaten komen om na je pensionering lang mee te blijven tellen en voor de meeste mensen geldt dat je naam tamelijk snel in de vergetelheid geraakt. Maar waar je nalatenschap wel gewicht in de schaal legt, is thuis, bij je partner, kinderen, kleinkinderen, vrienden en kennissen. Dit selecte gezelschap zal jou blijven herinneren, wanneer je daar op een positieve manier aanleiding toe geeft. Kies er daarom voor om richting je pensionering wat meer afstand te nemen van je werk en wat meer aandacht te besteden aan de mensen die je dierbaar zijn. En mocht je tot de hoog-ambitieuzen in je werkveld behoren die liever lang en hard blijven doorwerken, zorg er dan in elk geval voor dat je minstens even betrokken bent bij je thuissituatie. Want dat is de enige plek waar je echt kunt werken aan een waardevolle nalatenschap.

Tot slot is het belangrijk om te beseffen dat veel conflicten in de woonkamer zouden kunnen worden voorkomen wanneer je van tevoren met elkaar praat over de naderende pensionering en de veranderingen die dat met zich meebrengt. Met name voor degenen die straks van het ene op het andere moment vanuit een drukke baan in een rustige thuissituatie belanden, kan de overgang veel te abrupt zijn. Je moet dat voorbereiden en het niet afdoen met een ‘dat zien we dan wel weer’. Dat doe je ook niet met je financiën, dus helemaal niet met je relatie.

De slaapkamer

In mijn boek bespreek ik alle activiteiten die geassocieerd worden met de slaapkamer en gaan we uitgebreid  in op het thema intimiteit. In deze serie korte blogs beperk ik mij tot een enkel thema en dat is in dit geval goed slapen met een gezond slaappatroon. 

Wanneer je met pensioen gaat kan de behoefte aan slaap afnemen omdat je overdag minder actief bent en tussendoor meer rust. Wat je ook ziet gebeuren is dat je ’s nachts meer wakker wordt, waardoor je minder diep slaapt. De kwaliteit van de slaap neemt daarmee  af waardoor het lichaam en de geest minder goed herstellen. Dit kan op den duur leiden tot chronische slaapproblemen wat zich uit in lichamelijke vermoeidheid en geestelijke sufheid.

Het is dus belangrijk om je hoeveelheid slaap en vooral je slaappatroon goed in de gaten te houden en waar mogelijk te verbeteren. Dat kan door een aantal algemene tips en inzichten op jezelf toe te passen. Natuurlijk zijn er verschillen tussen mensen. De één ligt van een kopje koffie in de avond een nacht lang wakker, de ander kan meerdere espresso’s drinken zonder een centje pijn. Los van die constatering kunnen een aantal tips je nachtrust in algemene zin aanzienlijk verbeteren. Ik geef je de top vijf. 

• Investeer in een goed bed en een lekkere slaapkamer

Je brengt ongeveer een derde van je leven in bed door, dus zorg dan ook voor een goed bed, een goed matras en een goed kussen. Maak je slaapkamer ook een lekkere plaats om te vertoeven. Je ziet er weliswaar weinig van met je ogen dicht, maar je voelt wel degelijk het verschil met een ongezellige slaapkamer.

• Help je lichaam om zelf het slaaphormoon melatonine aan te maken 

Vermijd fel licht of staren op het scherm van je telefoon voor het slapen gaan. Liever ook geen  al te moeilijke boeken in bed. Hou het licht en ontspannend. 

• Neem je zorgen vooral niet mee naar bed

Piekeren kan ervoor zorgen dat je moeilijk in slaap valt. Een goede maar wellicht wat vreemde  tip is om  overdag al een ‘piekerhalfuurtje’ te reserveren. Dan heb je deze zorgen al een keer overdacht en hoef je dat ’s nachts niet nogmaals te doen. Zorg er in ieder geval voor dat je niet gaat liggen malen terwijl je in je bed ligt. Sta dan liever op. 

• Ga elke dag op een vaste tijd slapen en sta op een vaste tijd weer op

Dit helpt om ’s avonds gemakkelijker op dezelfde tijd in slaap te vallen en je biologische ritme te verankeren. Handhaaf deze slaapcyclus: sta ook op tijd op wanneer je weinig hebt geslapen. En will je uitslapen? Probeer dan maximaal 2 uur later op te staan dan je normaal doet.

• Slaap niet meer dan nodig is om je de volgende dag uitgerust te voelen

Beperk de tijd die je in bed doorbrengt. Het helpt de slaap te verankeren en dieper te maken. Zo rond de 8 uur is voldoende. Langere bedtijden leiden tot verbrokkelende en lichte slaap.

De rouwkamer

Met pensioen gaan, opent deuren naar een nieuwe beloftevolle levensfase, maar sluit ook deuren naar een fase waarin je wellicht genoot van aanzien, respect, invloed en macht. Daarnaast krijg je in deze levensfase onherroepelijk te maken met verdriet rond het wegvallen van geliefden, vrienden en oude collega’s. De heftige emoties die dit oproept vraagt om een manier van rouwverwerking die het beste bij jou past. Er bestaat niet één typische reactie op verlies. Verdriet is net zo persoonlijk als ons leven. Dit besef kan je helpen wanneer jij iemand wilt  steunen in zijn rouwverwerking door eerst te vragen wat de ander nodig heeft en er niet van uit te gaan dat jouw eigen manier van rouwverwerking waarschijnlijk ook wel voor de ander zal gelden. 

Ik sluit af met een paar woorden over de rouwverwerking die voortkomt uit  het beëindigen van het werk. Zeker wanneer dit op een nare wijze plaatsvindt, kan dit  een intens rouwproces zijn. Ik heb het meegemaakt bij het begeleiden van cliënten die op een vervelende manier hun baan verloren of buiten hun schuld failliet waren gegaan. Veel kwamen binnen met een air van ‘met mij is niets aan de hand’, maar wanneer de gesprekken eenmaal op gang kwamen en de sfeer vertrouwelijker werd, merkte je pas hoe diep het verdriet zat. 

Ook dan zijn er grote verschillen tussen mensen. De één wil praten en delen, de ander wil empathie en begrip, een derde wil vooral snel een nieuwe baan , een vierde wil helemaal niets meer. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Inzicht in een rouwproces helpt, maar het verloop is vaak veel grilliger dan het model voorspelt. 

Tot zover de drie kamers in de emotionele en relationele vleugel van het Pensioenkasteel. Ik hoop dat je er een aantal tips uithaalt om het huiselijke leven in de derde levensfase zacht, warm en vriendelijk te maken. De volgende keer betreden we de mentaal / cognitieve vleugel van het Pensioenkasteel, waar we de studeerkamer, de hobbykamer en de kraamkamer bezoeken.

Lees meer:

• Het Pensioenkasteel: hoe ga je om met de materiële aspecten van je pensioen?

• Als zzp’er bewust op weg naar je pensioen