Als zzp’er bewust op weg naar je pensioen

Voordat je verder leest heb ik een vraag voor je: wanneer je nadenkt over je pensioen, wat houd je dan het meeste bezig? Lezers onder de vijftig zullen hoogstwaarschijnlijk antwoorden ‘niets, het kan me niet boeien’. Wanneer je behoort tot deze groep hoop ik dat een goede financieel adviseur je aanraadt er wél mee bezig te gaan wanneer je later zonder zorgen een vergelijkbaar welvaartsniveau wilt behouden, schrijft Cees Harmsen.

Voor lezers die de zestig naderen zijn ‘geld en inkomsten’ het pensioenthema dat ze het meeste bezighoudt en dat geldt met name wanneer ze werkzaam zijn als zelfstandig ondernemer of professional. ‘Heb ik het financieel wel goed genoeg geregeld? Kan ik mij in grote lijnen de dingen blijven permitteren die ik graag wil? Wat als de inflatie nog verder oploopt en mijn spaargeld steeds meer verdampt? Hoe moet dat dan allemaal?’

Tal van mogelijkheden

Tijdens je werkzame leven zijn er tal van mogelijkheden om met gebruikmaking van fiscale voordelen een aanvullend pensioen op te bouwen via een pensioenfonds (de tweede pijler van het pensioenstelsel) ter aanvulling op de AOW (de eerste pijler van het pensioenstelsel). Er is echter maar een klein percentage zelfstandigen dat dit daadwerkelijk doet. Ongeveer 94% van de zelfstandigen bouwt geen aanvullend pensioen op, waarbij wel aangetekend moet worden dat 75% van deze groep behoort tot de lagere inkomensgroep met een besteedbaar maandinkomen van minder dan 2000 euro waardoor het lastig kan zijn om het benodigde geld vrij te maken. In die zin kan ik de geluiden voor een verplichte pensioenopbouw wel begrijpen, want zonder maatregelen dreigen tal van mensen later in de problemen te komen.

Een gebrek aan pensioeninkomsten beïnvloedt zonder meer hoe je je pensioentijd ervaart en kan je levensplezier flink verminderen. De beschikking over genoeg geld is daarom bij uitstek het belangrijkste criterium voor een goed pensioen. We willen echter niet alleen een goed pensioen, maar vooral een gezond en gelukkig pensioen, waarbij heel andere criteria de boventoon voeren. Een gezond en gelukkig pensioen vraagt om een plan dat een antwoord biedt op alle uitdagingen die zich aandienen in de derde levensfase, waartoe de pensioentijd behoort. Denk daarbij aan vragen als: hoe neem ik goed afscheid van mijn werk? Wat verandert er in de thuissituatie? Hoe geef ik vorm aan mijn nieuwe rol als gepensioneerde? Welke interesses en talenten wil ik verder uitbouwen? Hoe blijf ik fit en vitaal? Hoe blijf ik mentaal scherp en nieuwsgierig? Hoe blijf ik positief en optimistisch in het leven staan? Hoe accepteer ik de onvermijdelijke consequenties van het ouder worden? Hoe sta ik tegenover de grote levensvragen?

Jaarlijks gaan er in Nederland meer dan 100.000 mensen met pensioen en net als op financieel gebied het geval is, heeft 94% van deze groep nauwelijks een plan voor de jaren die gaan komen. Is dat, net als bij het financiële aspect, zorgwekkend? Ja, dat zou je wel mogen zeggen. In de eerste periode na je pensionering overheerst het gevoel van absolute vrijheid: je kunt eindelijk doen en laten wat je wilt. Maar dat gevoel verdwijnt vaak sneller dan je denkt, waarna sleur en verveling op de loer kunnen liggen. Talloze onderzoeken laten zien dat een goede voorbereiding op de pensioentijd juist dan een groot verschil maakt. Mensen met een goed pensioenplan zijn aanzienlijk gelukkiger in hun pensioenjaren en genieten vaak ook letterlijk meer levensjaren. Dat zijn toch feiten die tot serieus nadenken zouden moeten stemmen.

Hoe maak je een goed pensioenplan?

Hoe maak je nu een goed pensioenplan, dat alle belangrijke facetten van het leven omvat? Jarenlang heb ik jonge zelfstandigen en ondernemers begeleid bij het vormgeven van hun tweede levensfase, waarin werk en de balans tussen werk en privé centraal staan. Daarbij gebruikte ik een vierledig model waarin de mens wordt gezien als een wezen met materiële, intellectuele, emotionele en spirituele behoeften. Met enkele aanpassingen bleek dit model ook uitstekend geschikt om de uitdagingen van de derde levensfase in kaart te brengen. Zo ontstond gaandeweg de metafoor van het pensioenkasteel met twaalf kamers.

In mijn gelijknamige boek en in deze blogs voor ZIPconomy wil ik jullie graag meenemen op een korte rondleiding door dit kasteel, waarbij we per keer drie kamers bezoeken en de belangrijkste thema’s in deze kamers bespreken. Voor de volgende keer zijn dat de drie kamers in het materiele domein: de werkkamer, de eetkamer en de schatkamer.