Minder zelfstandigen in de Europese Unie, hoogopgeleiden vaker zelfstandige

Sinds 2010 is het aantal zelfstandigen in de Europese Unie gedaald met 1,7%. Dat blijkt uit data van Eurofound. Maar de verschillen zijn per sector en per regio groot.

Er zijn sinds 2010 steeds minder zelfstandigen in de Europese Unie actief: een daling van 1,7%. Vooral onder mannen is het percentage fors lager: een daling van maar liefst 2,5%. Dat blijkt uit cijfers van Eurofound, een agentschap van de EU voor verbetering van arbeidsomstandigheden.

1. Aandeel zelfstandigen onder werkenden

De grote terugloop in het aantal zelfstandigen in de Europese Unie komt volgens Eurofound vooral door de vergrijzing. Het percentage zelfstandigen in de leeftijdscategorie 60 tot 64 en 65+ daalden repectievelijk met 10,1% en 15,5% (zie afbeelding 2).

2. Verandering in zelfstandig ondernemerschap per leeftijdsgroep

Verschil per regio

Ook valt op dat de toe- of afname van het aantal zelfstandigen per regio verschilt. Zo kent Oost-Europa een grote terugloop in het aantal zelfstandigen, met als koploper Roemenië (10,8% daling, zie afbeelding 3). Opmerkelijk is dat alle drie de Baltische Staten een toename kennen. Ook West-Europese landen als Nederland en Frankrijk kennen een toename van het aantal zelfstandigen.

3. Aandeel zelfstandigen in werkzame beroepsbevolking

Afhankelijk van type economie

De verklaring waarom bepaalde landen een sterke afname kennen en andere landen een toename schuilt in de aard van het type economie. Van oudsher zijn met name veel mensen in de agrarische sector werkzaam als zelfstandigen.

Uit de cijfers van Eurofound blijkt dat de agrarische sector een daling van maar liefst 26% in het aantal zelfstandigen kende tussen 2010 en 2022. Ten opzichte van het aantal medewerkers in deze sector, is dit een daling van 2,6%. Veel mensen die voorheen als dagloners op het land werkten, zijn nu in dienst getreden. Met name mensen uit Oost-Europa werken in deze sector.

4. Geïndexeerde ontwikkelingen in zelfstandigen, per sector

Daarentegen kennen economieën met een sterk dienstverlenend karakter een opwaartse trend. Zo kent de financiële sector een toename in het aantal zelfstandigen het opzichte van het aantal werknemers. Hier steeg dit percentage met 2,1%. Deze sectoren zijn vooral prominent in sterk ontwikkelende landen, zoals Nederland en Frankrijk.

5. Aandeel zelfstandigen in werkzame beroepsbevolking

Grootste toename in publieke sector

De grootste toename was in de publieke sector, zoals de zorg, het onderwijs en de ambtenarij. Hier nam het aantal zelfstandigen ten opzichte van 2010 toe met maar liefst 50%. Desondanks is de vertegenwoordiging van het aantal zelfstandigen ten opzichte van het aantal medewerkers in dienst in deze sector alsnog laag (zie afbeelding 5).

6. Percentage zelfstandigen en verandering in absolute aantallen, per beroep

De grootste groep mensen die als zelfstandigen zijn begonnen, zijn professionals. Tussen 2010 en 2022 kent deze groep de grootste stijging: een stijging van maar liefst 14,5%. Daarnaast zijn ook veel technici voor zichzelf begonnen: een toename van 11,3%.

Hoger opleidingsniveau

Uit de data over het opleidingsniveau van de zelfstandigen blijkt dat de aantrekkingskracht van het zelfstandige werken vooral lonkt voor hoog opgeleide Europeanen. Waar in 2010 nog slechts 27,3% van de zelfstandigen hoogopgeleid was, was in 2022 dit percentage 38%. Een tegengestelde ontwikkeling is te herkennen onder laag geschoolde zelfstandigen.

7. Niveaus van formeel onderwijs van zelfstandigen

“Dit is een cruciale trend,” schrijft Eurofound, “aangezien het opleidingsniveau verhogen en ervoor zorgen dat werknemers gedurende hun hele leven over relevante competenties en vaardigheden beschikken, van cruciaal belang zijn voor de EU om haar doel te bereiken, namelijk het wegnemen van kwetsbaarheden op de arbeidsmarkt en het duurzamer maken van werk in tijden van crisis.”

Lees het hele rapport