"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Zelfstandigenaftrek

Een overzicht – uit 2016 (!)  – van visies en meningen rond eventueel hervormen van de zelfstandigenaftrek en andere fiscale voorzieningen voor zelfstandigen. 

De fiscale verschillen tussen zelfstandigen en werknemers moet kleiner. Daar zijn veel beleidsadviseurs het wel over eens. Met name bij inkomens/omzetten onder modaal heeft het feit dat zelfstandigen dan geen belasting hoeven te betalen een ‘ontwrichtende werking’ en werken de fiscale voorzieningen als ‘perverse prikkels’, om wat uitspraken van die beleidsadviseurs te parafraseren.


Actueel: 

In het regeerakkoord Rutte III (2017) werd al aangekondigd dat de zelfstandigenaftrek op termijn alleen nog tegen het basis belastingtarief kan worden afgetrokken. Lees hier

In augustus 2019 lekte plannen van uit om het bedrag van de zelfstandigenaftrek in 10 jaar tijd af te bouwen van een aftrekpost van € 7.280 naar € 5.000. Lees hier.

In het regeerakkoord Rutte IV (2021) is afgesproken dat de zelfstandigen verder en versnelt wordt afgebouwd: zie hier.


Zelfstandigen en hun vertegenwoordigers kijken daar natuurlijk heel anders naar. Ze zijn fel tegen elke vorm van hervorming. Voor hen zijn de aftrekposten een noodzakelijke compensatie voor het ondernemersrisico dat ze lopen en is het nodig om bijvoorbeeld verzekeringen te kunnen afsluiten .

Het valt niet te ontkennen dat een flinke groep zelfstandigen niet zonder de fiscale voordelen kan. Wat overigens zowel als argument gebruikt wordt voor de voorstanders van hervorming (‘gesubsidieerd ondernemerschap’) als tegenstanders (‘hervorming is doodsteek goedwillende ondernemers’)

Kortom: de zelfstandigenaftrek (en andere fiscale voorzieningen voor zzp’ers) zijn een van de heetste en ingewikkeldste hangijzers van alle zzp-dossiers. Een overzicht en achtergronden.

Fiscale faciliteiten

Zelfstandig ondernemers die werken vanuit een eenmanszaak of een VOF (en dat doen de meeste zzp’ers) hebben recht op de zelfstandigenaftrek. Een vast bedrag (2016: 7.280). waarover ze geen belasting hoeven te betalen. Althans indien ze meer dan 1.225 uur per jaar aan hun onderneming besteden.

Ze hebben ook recht op de MBK vrijstelling. Startende zzp’ers kunnen dan ook nog een startersaftrek krijgen. En zo zijn er wel meer fiscale voorzieningen voor zelfstandigen.

De zelfstandigenaftrek is ooit als tijdelijke maatregel ingesteld om de inkomens van kleine zelfstandigen (denk aan winkeliers) te ondersteunen.  “De inkomsten uit belastingen en premies voor de volksverzekeringen worden gedrukt doordat met de groei van het aantal zzp’ers, het gebruik van faciliteiten voor ondernemers meegroeit” zo scheef een ambtelijke werkgroep in het IBO-zzp rapport.  Ze maakt ook deze grafiek, die ook zichtbaar maakt dat met name de fiscale gevolgen van de MKB vrijstelling flink gegroeid zijn.

Hervorming?

De zelfstandigenaftrek is typisch zo’n regeling die niemand nu zou uitvinden, als hij er niet was. Althans dat vinden bijna alle politieke partijen als je ze het op de man/vrouw af vraagt.

Een hervorming is dan weer lastig. Om te beginnen electoraal gezien. Daarom wordt het weinig hardop over gepraat, maar toch laten de CPB doorrekeningen van de partijprogramma zien dat een aantal partijen forse plannen heeft

Maar de uitvoering levert dilemma’s op.  Als je bijvoorbeeld het fiscale verschil tussen zzp’ers met lage tarieven en werknemers wilt verkleinen, dan raak je mogelijk juist de zelfstandigen die aftrek hard nodig hebben.

Toch zal het onderwerp van de fiscale voorzieningen zeer waarschijnlijk terug komen op de onderhandelingstafel van de formatie. In relatie tot een breder belastingherziening en/of in relatie tot andere herzieningen rond zzp’ers (bijv. door koppeling aan pensioenopbouw).

Dat de zelfstandigenaftrek nu alleen gaat naar (bijna) fulltime zzp’ers is –gezien het groeiend aantal parttime zelfstandigen – volgens sommigen niet meer van deze tijd.

Argumenten voorstanders aanpassing/hervorming zelfstandigenaftrek

  • Zelfstandigenaftrek in de huidige vorm (vast bedrag) zorgt voor grote fiscale verschillen tussen zzp’ers en werknemers, met name aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Zzp’ers zijn veel goedkoper vanwege de aftrek; het voordeel verdwijnt in de zakken van de opdrachtgever.
  • De zelfstandigenaftrek houdt ongezonde, ongewenste situaties (lage tarieven, lage omzetten) kunstmatig in de hand.
  • Je moet ondernemerschap niet ‘subsidiëren’ met dergelijke fiscale voorzieningen
  • De kosten van deze regelingen zijn simpelweg veel te hoog.
  • Het verschil tussen een zelfstandige en werknemer moet gaan om kwaliteit, niet om kosten. Daarom een gelijk fiscaal speelveld voor beide groepen.
  • Ons fiscaal stelstel is veel te complex geworden. Alle aftrekposten weg (dus ook voor zzp’ers) en lagere belastingen.

Argumenten tegenstanders aanpassing/hervorming zelfstandigenaftrek

  • Zelfstandig ondernemers hebben kosten die werknemers niet hebben (bijv opbouw pensioen, sociale verzekeringen), dus hebben ze een dergelijke regeling ook nodig.
  • Veel zelfstandigen met lage omzetten kunnen om allerlei redenen niet overstappen naar een vaste baan. Zonder zelfstandigenaftrek komen zijn direct in de bijstand terecht.
  • Ondernemerschap is goed voor Nederland, dat verdient een fiscale beloning
  • Hervorming is simpelweg te ingewikkeld. Verklein fiscaal verschil tussen zzp’ers en werknemers door lasten op werknemers te verlagen.

Standpunten politieke partijen (uit programma’s 2017)

 (volgorde lijstnummers verkiezingen 2017) 

1 VVD
  • Zelfstandigenaftrek behouden, maar overweegt koppeling aan te brengen (oormerken) van behoud zelfstandigenaftrek met AOV, met name voor starters met beperkte omzet.
2 PvdA
  • De PvdA vervangt de arbeidskorting en zelfstandigenaftrek door een werknemers- en zelfstandigenvoordeel. Het maximale bedrag in het werknemersvoordeel wordt verhoogd met 1365 euro. De omzetting voor zelfstandigen is volgens CPB neutraal.
3 PVV
  • niet bekend
4 SP
  • Kleinschaligheidsaftrek verhogen
  • Alleen volledige zelfstandigenaftrek bij voldoende inleg pensioenvoorziening
  • Verhogen vennootschapsbelasting met 5%
5 CDA
  • Alleen volledige zelfstandigenaftrek bij voldoende inleg pensioenvoorziening.
  • Beperking MKB vrijstelling tot de eerste belastingschijf
6 D66
  • Zelfstandigenaftrek behouden.
  • Fiscaal verschil verkleinen door ‘werknemersaftrek’
7 CU
  • Verkleinen fiscaal verschillen zelfstandigen en werknemers
  • Beperking MKB vrijstelling tot de eerste belastingschijf
8 GL
  • Afschaffing MKB vrijstelling voor zelfstandigen (in ruil voor gratis AOV)
9 SGP
  • Zelfstandigenaftrek verlagen met 2000 euro.
  • Afbouwen van max fiscale voordelen na vijf jaar ondernemerschap.
  • Het tarief van de mkb-winstvrijstelling wordt door de SGP verlaagd van 14% naar 12%.
  • Afschaffen van de Fiscale Oudedagsreserve (FOR) voor IB-ondernemers af.
10 PvdD
  • Winstbox ipv urencriterium (geen vast bedrag maar %, dus ook voor parttime)
11 50 Plus
14 DENK
  • Verhoging van de mkb winstvrijstelling en verruiming van de kleineondernemersregeling.
16 Forum
  • Afschaffen zelfstandigenaftrek en andere regelingen. Gelijke fiscale behandeling werkenden.
  • Vereenvoudigen fiscale regelgeving zzp’ers door een belastingvrije voet van €20.000 (geen zelfstandigenaftrek meer, gelijke fiscale behandeling werkenden)

Bron: Partijprogramma’s, verdiepende interviews redactie zzpkiest.nl en doorrekening CPB