Raad van State oordeelt hard over wetsvoorstel aov-zzp: ‘onuitvoerbaar’

De Afdeling advisering van de Raad van State (RvS) concludeert dat het wetsvoorstel voor een basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ) niet tot nauwelijks uitvoerbaar is. Zeker niet zolang de problemen in de uitvoering van de WIA voor werknemers nog niet zijn opgelost. De RvS adviseert het wetsvoorstel niet in te dienen bij de Tweede Kamer. In plaats daarvan vindt de RvS het verstandiger om het verzekeren van zelfstandigen mee te nemen in een bredere herziening van de WIA.

Met de BAZ wil het kabinet komen tot een basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen: een apart stelsel naast de bestaande regeling voor werknemers. Voor zelfstandigen zou er een publieke basisverzekering komen, uitgevoerd door het UWV. Zelfstandigen kunnen echter ook kiezen voor een private verzekering via een opt-outregeling.

De Afdeling concludeert dat het wetsvoorstel niet of nauwelijks uitvoerbaar is, zeker zolang de problemen in de uitvoering van de WIA niet zijn opgelost. Daarom luidt het advies aan de regering om deze problematiek eerst op korte termijn aan te pakken door de WIA sterk te vereenvoudigen. 

• Lees ook: Wet BAZ: feiten en fabels rond de verplichte AOV voor zzp’ers

UWV kan wet er niet bij hebben

Volgens de Afdeling advisering van de Raad van State maakt de voorgestelde basisverzekering het stelsel van de sociale zekerheid complexer, zowel door het aparte stelsel als door de opt-outregeling. “Het is juist wenselijk dat dit stelsel wordt vereenvoudigd. Wet- en regelgeving die steeds complexer wordt, zorgt voor steeds grotere problemen bij burgers en bij uitvoeringsinstanties. Dit geldt in het bijzonder voor het UWV en de Belastingdienst, die de basisverzekering moeten gaan uitvoeren. Beide uitvoeringsorganisaties kampen momenteel al met grote beperkingen in de uitvoering.”

Het UWV kampt momenteel met grote achterstanden en heeft eerder al aangegeven voorlopig geen ruimte te zien om de BAZ uit te voeren.

Doelen worden slechts deels bereikt

Daarnaast vindt de RvS dat de gemaakte keuzes bij de vormgeving van de basisverzekering ervoor zorgen dat de doelen van inkomenszekerheid en een gelijker speelveld voor werkenden slechts gedeeltelijk worden bereikt. “Door de combinatie van een relatief lage uitkering en een wachttijd van twee jaar leidt de basisverzekering maar in beperkte mate tot een adequate inkomensvoorziening voor zelfstandigen. Ook blijven de verschillen tussen werkenden groot in hun bescherming tegen het risico op arbeidsongeschiktheid,” aldus het advies.

• Lees ook: Kabinet: wachttijd verplichte AOV zzp van één naar twee jaar

Terug naar tekentafel 

Daarmee concludeert de RvS dat het kabinet terug naar de tekentafel moet: “Vanwege het belang van een begrijpelijke en uitvoerbare verzekering die voor zelfstandigen voldoende meerwaarde heeft, adviseert de Afdeling om het voorstel opnieuw te bezien. Dit kan in samenhang met of volgend op de noodzakelijke herziening van de WIA. Een integrale benadering van aanpassingen aan de WIA en dit wetsvoorstel ligt hierbij in de rede.”

Het tijdig indienen van een wetsvoorstel die arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen regelt is overigens een van de mijlpalen in het Herstel en Veerkrachtplan. Als het Nederland niet lukt voor augustus 2026 een wet aangenomen te hebben, dat loopt het kabinet mogelijk een deel van 600 miljoen Europees geld mis.

• Lees ook: Het Herstel- en Veerkrachtplan, nieuwe zzp-wetgeving en € 600 miljoen Europees geld. Hoe zat het ook alweer?