De stille crisis onder zzp’ers: stress, onrust en aanhoudende onzekerheid

De dreiging van wegvallende opdrachten, het gevoel negatief geframed te worden door politiek en media, en het ontbreken van grip op hun eigen juridische status zorgen voor een groeiend gevoel van machteloosheid. Dit heeft niet alleen gevolgen voor henzelf, maar ook voor de bredere arbeidsmarkt.

Albert Allmers, oprichter en directeur van FinanceFactor, spreekt van een stille crisis die tot nu toe te weinig aandacht krijgt. “Er wordt veel gesproken over de juridische en politieke dimensies van het zzp-dossier. Maar niemand vraagt zich af wat die langdurige onzekerheid doet met het vertrouwen, de mentale weerbaarheid en de inzetbaarheid van zelfstandig professionals. Dat is een gevaarlijk blinde vlek. Er doen zich ernstige signalen voor dat steeds meer zelfstandig professionals in de knel komen.”

Ondernemen in de mist

Voor veel zelfstandig professionals voelt 2025 als een jaar vol mistbanken. De zzp-wetgeving zit muurvast. Het handhavingsmoratorium is opgeheven maar het handhavingsbeleid en de kaders die de Belastingdienst hanteert zijn niet duidelijk. Jurisprudentie geeft enige houvast maar een vaste hand zou van de wetgevers moeten komen. En juist de politiek schiet daar tekort. Het kabinet is gevallen en de partijen spreken elkaar tegen over hoe het verder moet. Het gevolg: er heerst angst bij bedrijven om zzp’ers in te huren. Die angst is veelal onterecht volgens Allmers.

“Voor opdrachtgevers is die onduidelijkheid reden om voorzichtig te worden. En die voorzichtigheid slaat nu door. Begrijp me goed: misbruik van de zzp-constructies moet aangepakt worden. Daar is iedereen het over eens. Maar nu vermijden veel opdrachtgevers ook inhuur van zzp’ers waar een dergelijke inhuur juist wel mag en geheel binnen de regels valt,” zegt Allmers. “Zelfstandig professionals merken de gevolgen van die terughoudendheid direct. Ze verliezen opdrachten of worden uitgesloten bij nieuwe aanbestedingen. En dat terwijl de behoefte aan hun expertise vaak onverminderd groot is. Zelf ken ik diverse top professionals die in korte tijd in grote problemen zijn geraakt. Ook in de diverse brancheverenigingen en denktanks waarin ik zitting heb, is het verhaal niet anders. Er heerst echt een crisissfeer in de zzp-markt.”

Het resultaat: een markt vol zelfstandig professionals die hun werk graag willen doen, maar steeds minder ruimte krijgen om dat te blijven doen zoals zij dat willen. Allmers: “Je voelt het bij mensen: een sluimerend gevoel van onmacht.”

Van framing tot financiële zorgen

De mentale druk op zelfstandig professionals kent meerdere lagen. Naast de praktische gevolgen van beleidsstilstand zoals opdrachtenverlies of onzekerheid over tarieven, speelt ook het maatschappelijk klimaat een rol. Zzp’ers voelen zich geregeld onterecht geframed als profiteurs of schijnzelfstandigen. In de media en politiek is er weinig aandacht voor de intrinsieke motivatie waarmee veel zelfstandig professionals hun werk doen: vakmanschap, autonomie en ondernemerschap.

Daarbovenop komen zorgen over financiële stabiliteit. In sommige sectoren zijn de marges klein. Als opdrachten tijdelijk wegvallen of tarieven onder druk staan, is het vangnet van de zelfstandig professional soms beperkt. Ook dat draagt bij aan het gevoel van mentale druk.

Nieuwe poll onderzoekt mentale druk bij zzp’ers

Om meer inzicht te krijgen in deze onderbelichte mentale kant van het zzp-bestaan lanceert FinanceFactor, in samenwerking met ZiPconomy, een enquête onder zelfstandig professionals. De centrale vraag: wat doet deze aanhoudende onzekerheid met het mentale welzijn van de zzp’er?

De poll bevat vragen over stress, motivatie, toekomstvertrouwen, opdrachtenverlies, framing en financiële zorgen. Respondenten wordt gevraagd welke factoren voor hen het meeste druk veroorzaken, of zij hun zelfstandigheid heroverwegen, en hoe zij de toekomst zien.

“Het gaat er niet om cijfers te produceren voor de bühne,” zegt Allmers. “Wij willen inzichtelijk maken wat er speelt achter de cijfers. Welke gevoelens leven er onder zelfstandig professionals nu zij speelbal zijn van de ruis rondom hen? Wat vraagt dit van beleidsmakers, opdrachtgevers en de sector als geheel? Alleen dan kan er iets veranderen.”

Wat staat er op het spel?

Volgens Allmers is het risico groot dat zelfstandig professionals op termijn uitvallen of afhaken. “Zij vormen een cruciaal onderdeel van de Nederlandse arbeidsmarkt. Als zij omvallen of uitstappen als zelfstandige, merken we dat allemaal. Niet alleen economisch, maar ook op het gebied van innovatie, flexibiliteit en kennisopbouw.”

Daarom is het volgens hem essentieel dat beleidsmakers breder kijken naar de gevolgen van bijvoorbeeld de opheffing van het handhavingsmoratorium, en de onrust die bestaat door de onduidelijkheid rondom nieuwe wetgeving en het beleid van de Belastingdienst. Moet er duidelijker gecommuniceerd worden vanuit de politiek wat wel kan? En dat de zelfstandig professional van grote waarde is en blijft voor de Nederlandse economie? “Vertrouwen en mentale ruimte zijn net zo belangrijk als een duidelijke wet. Dat wordt vaak vergeten. Juist met het oog op de verkiezingen willen we die kant van de medaille in beeld brengen.”

Oproep tot breder gesprek

De enquête gaat deze week van start en wordt uitgezet onder zelfstandig professionals in de financiële discipline, waaronder interim CFO’s en controllers. De uitkomsten worden gedeeld met media, brancheorganisaties en politieke partijen, zodat het mentale aspect van het zzp-dossier en de onduidelijkheid daaromtrent meer aandacht krijgt.

Allmers hoopt dat het onderzoek leidt tot een breder gesprek. “Het gaat niet om het afschaffen of aanprijzen van zelfstandig ondernemerschap. Het gaat erom dat we begrijpen wat deze groep nodig heeft om goed te blijven functioneren. Dat is in ieders belang. Nu en in de toekomst.”