Tussen Nederlandse structuur en Belgische souplesse: op weg naar een toekomstbestendig freelancersysteem

In tijden van grote veranderingen is vooruitkijken lastig. De afgelopen jaren zag ik de onzekerheid voor ondernemers flink toenemen. We leven in een tijd van kortere marktcycli, rappe digitale transformatie en een krappe arbeidsmarkt. Als general manager bij freelanceplatform Malt houdt me dit dagelijks bezig. Een ding is zeker: voor onszelf en onze klanten is flexibiliteit essentieel.

Van functies naar skills

Ik spreek vele HR-verantwoordelijken en zij vertellen mij dat ze hun focus verleggen. Ze zijn minder vaak op zoek naar profielen (functies), maar naar specifieke kennis en kunde (skills) om hun organisatie vooruit te helpen. Soms vinden ze die in werknemers, soms vragen ze zelfstandigen om expertise te delen.

Het paradoxale is dat juist nu bedrijven meer flexibiliteit nodig hebben, de wetgeving dit belemmert. De huidige Wet DBA in Nederland is daar een voorbeeld van. Sinds de handhaving is opgestart, merken wij dat bedrijven huiverig zijn om freelancers in te huren. Ze missen duidelijkheid: wanneer ben ik compliant, wanneer loop ik risico? Dat remt de wil om met freelancers te blijven werken.

• Lees meer over de wetgeving: Minister van SZW publiceert aangepaste zzp-wet. ‘Duidelijker, maar inhoudelijk niet anders dan huidige rechtspraak’

België: soepel systeem om snel te schakelen

Ik ben bij Malt verantwoordelijk voor zowel de Nederlandse, als de Belgische markt. Ik zie grote verschillen. In België merk ik meer souplesse in de arbeidswetgeving. De regering lijkt samenwerking met freelancers te accepteren als een realiteit, zonder rigide mandaat. Die soepelheid biedt ruimte voor snelle schakeling bij veranderingen in de markt.

Die Belgische grijze zone is interessant, omdat het organisaties helpt om wendbaar te blijven. Tegelijk moeten we oppassen: de context is anders en wat in België werkt, is niet zomaar één-op-één naar Nederland te vertalen. Om dit te begrijpen, moet je de Belgische freelancewetgeving zien in de bredere context: in België maken freelancers deel uit van het sociale zekerheidsstelsel. Dat werkt anders dan in Nederland.

Gebrek aan definities en cijfers

De Belgische freelancewetgeving is ook niet perfect. In Nederland is de definitie van ‘zzp’er’ veel duidelijker. Er zijn cijfers en statistieken over het aantal zelfstandigen. Instanties zoals de Kamer van Koophandel en het Centraal Bureau voor de Statistiek weten hoeveel zzp’ers er zijn en kunnen hun wensen, behoeftes en werkomstandigheden onderzoeken. Er zijn cijfers, kaders, definities. In België zijn die nagenoeg afwezig.

Ik krijg vaak de vraag hoeveel freelancers er zijn in België, maar een officieel cijfer is er niet. Dat maakt het moeilijk om beleid te maken. Zo is er onlangs een nieuwe wet gekomen voor flexvormen, zoals werken in een verzekeringsfonds. Maar de term ‘freelancer’ wordt daarin niet genoemd, terwijl dit ook gevolgen heeft voor zelfstandigen.

Flexibiliteit en herkenning

Daarom zeg ik: we kunnen van elkaar leren. Ik geloof dat we toe moeten naar een model waarin we het beste van beide landen combineren: de flexibiliteit die België biedt, de duidelijke erkenning van freelancers zoals in Nederland. Bedrijven moeten snel kunnen schakelen, zeker in een veranderende arbeidsmarkt. Maar dat kan alleen als het statuut van freelancers helder en beschermd is.

Bij Malt proberen we dagelijks de brug te bouwen terwijl we lopen. De wetgeving verandert, interpretaties verschuiven, maar onze missie blijft: bedrijven helpen flexibel te werken, volgens de wet. Idealiter worden freelancers niet als noodoplossing ingezet, maar als volwaardige, flexibele aanvulling op het vaste team.

• Lees ook: Van noodoplossing naar strategische inzet: freelancers zijn onmisbaar in superteams

Wetgeving is imperfect en daardoor is miskwalificatie van arbeidsrelaties een risico, maar met de juiste expertise is continuïteit mogelijk. Daarom roep ik opdrachtgevers op: neem niet overhaast afscheid van freelancers. De impact kan dramatisch zijn, zowel voor de mensen als voor jouw bedrijf in onzekere tijden.