Koffie en worstenbroodjes: verdeeldheid over twee zzp-wetsvoorstellen in de Tweede Kamer

Het voorstel van VVD, D66, CDA en SGP voor een nieuwe zelfstandigenwet leidt tot een hoop discussie in de Tweede Kamer. De initiatiefnemers zochten donderdag tijdens het debat over zzp-beleid van de Kamercommissie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) steun bij PVV en Nieuw-Sociaal Contract (NSC), maar die reageerden aanvankelijk vooral verbaasd over het initiatief.

Zowel NSC-Kamerlid Ilse Saris als PVV-Kamerlid Maikel Boon wezen VVD-Kamerlid Thierry Aartsen op afspraken in het hoofdlijnenakkoord. Daarin staat dat het kabinet doorgaat met de VBAR. “Ik schrik er van hoe makkelijk de heer Aartsen over afspraken uit het hoofdlijnenakkoord stapt”, zei Boon. 

De vier initiatiefnemers hebben steun van NSC of de PVV nodig voor een Kamermeerderheid. GroenLinks-PvdA leek het idee op voorhand al af te wijzen. 

• Lees ook: VVD, D66, CDA en SGP presenteren nieuwe zelfstandigenwet. ‘Gebaseerd op België’

Aangepaste VBAR ter discussie

Ondertussen werkt SZW-minister Eddy van Hijum door aan het wetsvoorstel Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties (VBAR). Vorige week liet hij weten dat hij dit voorstel zal aanpassen zodat het beter aansluit bij de recente uitspraak van de Hoge Raad in de zaak Uber. Ondernemerschap van de persoon krijgt een prominentere rol.

Experts en brancheorganisaties zijn niet enthousiast over de VBAR, ook niet met aanpassingen. De Kamer is verdeeld. NSC, PVV en Groenlinks-PvdA willen door met het plan van de minister. Maar VVD, D66, CDA en SGP willen aan de slag met hun eigen voorstel.

Mariska Rikkers-Oosterkamp van BBB ziet VBAR zelfs als een groter probleem dan een oplossing en vindt dat het kabinet ‘met hagel op een mug schiet’. “Ook na de aanpassing, lost VBAR nog steeds de onduidelijkheid niet op.”

Wetsvoorstel VVD, D66, CDA en SGP

De ochtend voor het debat kwamen VVD, D66, CDA en SGP met een aanzet voor nieuw wetsvoorstel om te bepalen wanneer iemand als zzp’er mag werken voor een zakelijke opdrachtgever. Deze wet is gebaseerd op de Belgische Arbeidsrelatiewet en bestaat uit drie toetsen:

1. Zelfstandigentoets: Is iemand echt een zelfstandig ondernemer? Hierbij wordt er gekeken of iemand zich naar buiten toe gedraagt als zzp’er.
2. Werkrelatietoets: zijn er belemmeringen om als zelfstandige te werken? Werkt iemand uit vrije wil als zzp’er? Hoe zit het met autonomie? Is er sprake van hiërarchische controle?
3. Sectoraal rechtsvermoeden: speciale aandacht voor sectoren met een hoger risico op schijnzelfstandigheid.

Verder wordt het verplicht voor zzp’ers om een voorziening te treffen voor pensioen en arbeidsongeschiktheid. Dat hoeft niet per se een verzekering te zijn, ook beleggingen of eigen vermogen zijn toegestaan.

‘In lijn met het regeerakkoord’

Het idee kwam van Thierry Aartsen (VVD). “In ons voorstel gaan vrijheid en duidelijkheid hand in hand met een gelijk speelveld op gebied van sociale zekerheid”, zei hij tijdens het debat. “Het plan is daarmee volledig in lijn met het regeerakkoord.”

Doğukan Ergin (DENK) werd enthousiast over het voorstel, maar vroeg zich af of de VVD bereid is om vertraging op te lopen om dit voor elkaar te krijgen. “Gaat u uw wetgeving doorzetten, ook als dat betekent dat 600 miljoen of een deel daarvan terug moet naar Brussel? Of zet u dit koste wat het kost door?”

Ergin wees op het Europese Herstel- en Veerkrachtplan (HVP). Daarin staat dat Nederland vóór 1 januari 2026 met maatregelen moet komen tegen schijnzelfstandigheid om aanspraak te maken op 600 miljoen euro subsidie.

Koffie en worstenbroodjes

Saris (NSC) was nog niet overtuigd van het idee van VVD, D66, CDA en SGP. “Maar ik sta open voor betere ideeën”, zei ze later in het debat. Aartsen nodigde haar uit voor ‘koffie en een worstenbroodje’ om er verder over te praten.

Ook minister Van Hijum en staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Fiscaliteit en Belastingdienst) namen die uitnodiging aan. “We waarderen het voorstel oprecht”, zei Van Hijum. “De staatssecretaris en ik drinken graag koffie met worstenbroodjes om hier verder over te praten. Nederland moet zich houden aan afspraken met Brussel, maar er is ruimte voor aanpassingen als die goed worden onderbouwd.”

Toch blijft hij vooralsnog verder werken aan VBAR. “Ik vraag me af of deze andere aanpak sneller tot duidelijkheid leidt”, zei hij. “Dit voorstel is gebaseerd op de Belgische Arbeidsrelatiewet. Ik begrijp de charme daarvan, maar realiseer je ook dat ze ook België nog steeds worstelen met schijnzelfstandigheid. Dit laat zien hoe lastig het vraagstuk is.”

Op zoek naar steun

Terwijl VVD, D66, CDA en SGP nog zoeken naar steun van een meerderheid in de Tweede Kamer, moet minister Van Hijum rekening houden met de Eerste Kamer. Dat kan een probleem worden, want de vier initiatiefnemers van de zelfstandigenwet hebben daar een meerderheid samen met de VBAR-kritische BBB.