Hoe blijf je ook na je pensioen fysiek en geestelijk fit?

In mijn vorige blog heb ik jullie rondgeleid door de drie kasteelkamers  waarin de emotionele en relationele aspecten van het pensioen centraal staan. Dat zijn de woonkamer, waarin het thema ‘communicatie’ essentieel is, de slaapkamer, waarin het thema ‘gezonde nachtrust’ centraal staat, en de rouwkamer, waarin het vooral draait om ‘acceptatie van onvermijdelijk verlies’.

We vervolgen onze rondgang door Het Pensioenkasteel met een bezoek aan drie kasteelkamers  waarin de mentaal/ cognitieve aspecten centraal staan. Dat zijn de studeerkamer, de hobbykamer en fitnesskamer.

De studeerkamer

Komt de wijsheid met de jaren, zoals het gezegde ons wil doen geloven? Feit is dat we allemaal een piek in onze loopbaan bereiken, deze ligt meestal op twintig jaar na het begin van het werk, waarna het professionele, mentale en fysieke verval langzaam inzet. We denken vaak dat we door onze hersenen te trainen nog jarenlang op hetzelfde niveau actief kunnen blijven, maar dat is helaas een illusie. Waar het namelijk allemaal om draait, is het functioneren van de prefrontale cortex. Dit deel van de hersenen is verantwoordelijk voor het werkgeheugen en wat we met een mooi woord de executieve functies noemen: analyseren, plannen, organiseren, besluiten nemen. Dit deel van de hersenen gaat vanaf de middelbare leeftijd minder goed functioneren, waardoor het lastiger wordt om complexe informatie tot je te nemen en je trager wordt in het nemen van beslissingen.

Maar er is ook goed nieuws: we krijgen er wel wat voor terug. We worden, naarmate we  ouder worden, vaak beter in het combineren van concepten en ideeën en ook beter in het communiceren en presenteren van deze ideeën. Deze vorm van ‘breed denken’, die je ook wijsheid zou kunnen noemen, helpt je om problemen in perspectief te plaatsen en goed gebruik te maken van bestaande routines. Voorwaarde is wel dat je je brein blijft voeden met nieuwe informatie en inzichten en je veel tijd doorbrengt in een stimulerende leeromgeving. 

Wanneer je met pensioen gaat wordt feitelijke studeerkamerkennis minder belangrijk en hoef je geen erkenning meer voor de slimheid en schranderheid uit je jongere jaren. Die tijd ligt achter je. Maar voor je ligt een pad dat uitnodigt om je wijsheid en ervaring  te delen met andere mensen en hen te helpen bij hun verdere ontwikkeling.  Dat is een groot goed!

De hobbykamer

De hobbykamer grenst letterlijk aan de studeerkamer en is de plek waar je in je derde levensfase jezelf op velerlei vlakken kunt ontplooien en ontwikkelen. Het voornaamste is echter dat je in deze kamer plezier beleeft aan wat je doet, want het is een hobby en geen verplichting. Hobby’s behoren tot de eerste dingen die mensen noemen wanneer je ze vraagt wat ze na hun pensioen gaan doen. ‘Ik hoef me niet te gaan vervelen, want ik heb zat hobby’s’ hoor je dan. Dat is een goed begin. Het zou nog mooier zijn wanneer hobby’s aansluiten bij de verschillende talenten waarover je beschikt, zodat je eventueel kan compenseren wanneer een bepaalde hobby met het ouder worden wegvalt door fysieke belemmeringen.  

Ga dus eens bij jezelf na welke sluimerende talenten je zoal tot je beschikking hebt en hoe je deze talenten desgewenst een plek kunt geven in je leven. Je doet dat bijvoorbeeld door de volgende vragen te beantwoorden:

• Waar ben je, naar je beste weten, eigenlijk best goed in? 
• Wat heb je van kinds af aan altijd met speels gemak gedaan? 
• Wat voor dingen pak je snel op, zonder dat het overdreven veel moeite kost? 
• Wat was je lievelingsvak op school?
• Wat vind je nu in deze fase van je leven echt leuk om te doen?

In mijn boek Het Pensioenkasteel vind je een vragenlijst om je talenten nader in kaart te brengen en voorbeelden hoe je deze kunt toepassen in het dagelijks leven.

De fitnesskamer

Het wekt misschien enige verbazing dat de fitnesskamer in het mentaal/ cognitieve domein staat. Dit komt door de onmiskenbare correlatie tussen een gezond lichaam en een scherpe geest. Je zou met enige nuance zelfs kunnen zeggen dat we niet oud worden, maar onszelf oud maken door een gebrek aan beweging en lichamelijke inspanning. 

We hebben al gesproken over de  teruggang in de ‘executieve functies’ van onze hersenen.  Dit komt onder meer doordat het stofje dat de communicatie tussen de hersencellen verzorgt, kwetsbaar is voor veroudering. Daarom gaan je hersenen langzaam achteruit als je ouder wordt. Door veel te bewegen en te sporten voorzie je het brein van voedingsstoffen die dit proces vertragen en de teruggang verminderen. Daarnaast helpt een goede lichamelijke conditie bij het beheersen van impulsen, het grip krijgen op negatieve gedachten en volgens sommige onderzoeken  zelfs  tot een verminderd risico op dementie. 

Wanneer je van nature niet zo sportief bent aangelegd, kan het een geruststelling zijn om te weten dat een relatief bescheiden inspanning al voldoende is. Een half uurtje achter elkaar wandelen of fietsen, stevig in de tuin werken, een flinke wandeling met hond: al dit soort activiteiten zijn hartslagverhogend en daarmee genoeg beweging voor de hersenen. Je hoeft jezelf dus niet elke dag naar de sportschool te sleuren, hoewel het sociale aspect van trainen in groepsverband zeker zo z’n voordelen heeft.

Tot zover de drie kamers in de mentaal / cognitieve vleugel van het pensioenkasteel. Ik hoop dat je er een aantal inzichten uithaalt om zowel geestelijk als lichamelijk fit en alert te blijven in je derde levensfase. De volgende keer betreden we het domein van de zingeving, waarin we bespreken hoe we ons pensioen een waardevolle invulling kunnen geven. 

Lees ook dit eerdere blog: met zzp-pensioen gaan is ingrijpend, wees je bewust van deze valkuilen