Economie groeit in Q1, flexibele schil krimpt, zzp’en het minst

Twee weken vroeger dan gebruikelijk kwam het Centraal Bureaus voor de Statistiek (CBS) al op de laatste dag van april met veel Q1-cijfers. Het leverde een verwarrende mêlee van feiten op, waarin de economie nog steeds mooi groeide, de werkgelegenheid nog een beetje, maar de werkloosheid ook, en de flexibele schil voor de derde keer op rij niet. En wat gebeurde daarbinnen met de zzp’ers? Dat blijkt ondanks de gestarte handhaving de flex-component met de kleinste krimp. En toch ook weer niet.

De Nederlandse economie is in het eerste kwartaal van 2025 met +2,0% gegroeid ten opzichte van een jaar eerder; de sterkste groei in twee jaar. De werkgelegenheid in termen van de werkzame beroepsbevolking (dus het aantal personen tussen 15 en 75 jaar oud) is met +0,1% gegroeid, en de werkloosheid is in Q1 heel licht opgelopen naar 3,8%. De inflatie kwam gemiddeld uit op 3,6%, en lijkt inmiddels ook nogal stabiel.

De werkloosheid groeide ondanks de nog steeds groeiende werkgelegenheid: omdat de potentiële beroepsbevolking (iedereen tussen 15 en 75 jaar oud, dus ook de niet-werkenden) nu nog steeds (een klein beetje) groeit plus de bruto arbeidsparticipatie (iedereen uit de potentiële beroepsbevolking die daadwerkelijk werkt of wil en kan werken maar geen werk heeft) die sinds oktober 2024 weer licht is gegroeid (nu 76,0%). Belangrijke kanttekening: de prognose is dat tot 2030 de nu al historisch kleine groei van de potentiële beroepsbevolking tot stilstand komt en dan gaat krimpen…

Meer binding, zzp’ers vluchten nog niet naar detachering

De werkzame beroepsbevolking groeide in Q1 naar 9,78 miljoen personen (niet-seizoensgecorrigeerd), en als je die bijna 10 miljoen mensen uitsplitst naar hun contractvormen, ontstaat het volgende beeld. Het aantal werkenden met een vast contract is gestegen naar 5,555 miljoen, de totale flexibele schil – die verschillende contractvormen omvat, zoals oproepkracht, uitzendkracht en zzp’er – is gekrompen naar 3,704 miljoen personen. Binnen die flexibele schil daalde het aantal zzp’ers eigen arbeid (ea) naar 1,056 miljoen; een jaar eerder waren dat er nog 1,073 miljoen, en het aantal piekte op 1,091 miljoen in Q4 van 2024.

Al met al had in Q1 van 2025 55,8% van alle werkenden een vast contract (dat is nog zelden voorgekomen, dus relatief hoog) en zat 37,9% in de flexschil.

Brengen we per kwartaal de jaar-op-jaar mutaties in beeld, dan ontstaat het volgende beeld. Het aantal werkenden met een vast contract is in Q1 met +96.000 gegroeid ten opzichte van een jaar eerder (ofwel +1,8%), het aantal werkenden in de interne flexibele schil (o.a. werknemers met een tijdelijk contract en oproepkrachten) is met -45.000 afgenomen (dat is -1,9%), het aantal uitzendkrachten & gedetacheerden (in de statistieken niet nader te splitsen) is met -12.000 afgenomen (dat is -3,4%) en het aantal zzp’ers ea met -17.000 (dat is -1,6%). Procentueel is het aantal zzp’ers ea dus het minst gekrompen, als onderdeel van de totale flexibele schil. Het was wel de eerste jaar-op-jaar krimp sinds Q3 2014.

Aan de tegengestelde ontwikkeling van het aantal vaste contracten en de flexibele schil te oordelen, gaven werkgevers er in Q1 de voorkeur aan een toenemend aantal werkenden aan zich te binden. Logisch, gezien de voortdurende krapte van de arbeidsmarkt; wellicht wat minder logisch, gegeven alle turbulentie in de wereld om ons heen.

Meer weten over dit onderwerp? Wim Davidse is een van de keynote sprekers op het FlexNieuws event voor ondernemers.

Het aandeel zzp’ers ea kwam in Q1 uit op 10,8%, na de historische piek van 11,1% in het laatste kwartaal van afgelopen jaar. Een trendbreuk? Zo’n kwartaal-op-kwartaal daling is duidelijk niet ongebruikelijk, maar het zou best kunnen, met alle politieke druk op zzp’en. Voorlopig kunnen we op grond van al deze cijfers nog niet concluderen dat zzp’ers voor de handhavende Belastingdienst in de flexibele armen van uitzend- en detacheringsbureaus vluchten. Het aandeel uitzendkrachten en gedetacheerden zakte juist, naar 3,5% van de werkzame beroepsbevolking, van 3,7% in Q4 en 3,7% een jaar eerder. In Q3 2021 was dat nog 4,8% en de piek lag ooit in het laatste kwartaal van 2016: 5,4%.

Waar het aantal zzp’ers eigen arbeid daalde

In de onderstaande grafiek zijn de zzp’ers ea gesplitst naar de beroepsgroepen waarin zij werkzaam zijn (de data over de sectoren waarin ze werken, is nog niet beschikbaar). De daling van het aantal zzp’ers ea zit vooral in de Dienstverlenende, Zorg- en Technische beroepen, en nauwelijks in de Pedagogische beroepen (Onderwijs).

In Techniek betreft het vooral minder ingenieurs en overige ambachten, niet de bouwvakkers. Het aandeel zzp’ers ea in Technische beroepen is nu nog 14,5% (was nog 15,3% een kwartaal eerder), in Zorg-beroepen nog 10,4% (was 11,2%). Het aandeel zzp’ers ea in IT-beroepen is juist nog wat gestegen, van 13,0% naar 13,3% van alle werkende IT’ers.

De krimp van de uren van zelfstandigen is iets heftiger, en toont een scherpe focus

De voorgaande cijfers betreffen de aantallen personen, en zeggen niets over de mate waarin zij full- of parttime werken. Daarom is het extra interessant om naar de ontwikkeling van de aantallen gewerkte uren te kijken, die van alle werkenden naast die van de zelfstandigen (dat waren er 1,577 miljoen in Q1, dus ruim een half miljoen meer dan zzp’ers ea – daarvan zijn geen gewerkte uren bekend). Al eerder schreven we dat zelfstandigen per persoon relatief veel uren maken, al was dat in 2024 iets minder dan in 2023. Maar hoeveel uren maken zij als totale groep? In 2023 waren dat volgens het CBS 3,244 miljard uren en in 2024 zelfs 3,266 miljard. Dat was 21,9% van alle gewerkte uren in 2023 en datzelfde percentage in 2024.

In Q1 van 2024 waren dat 815 miljoen zelfstandigen-uren, en in Q1 van dit jaar nog 797 miljoen – een urenkrimp van -2,2% ten opzichte van vorig jaar – en bovendien de sterkste jaar-op-jaar krimp sinds coronajaar 2020. Het aandeel van de zelfstandigen-uren in het totaal is daarmee gezegd naar 21,5%. Het totale aantal gewerkte uren werd -0,4% kleiner, de werknemers-uren groeiden (!) met een bescheiden +0,1%.

De urenkrimp van de zelfstandigen zit vooral in de Publieke sector (Overheid, Onderwijs en Zorg en welzijn), daar is het aantal door zelfstandigen gewerkte uren in de loop van 2024 elk kwartaal wat afgenomen, en naar Q1 2025 is in de onderstaande tabel een “sprong” naar beneden zichtbaar, naar 132 miljoen uren. De jaar-op-jaar krimp was liefst -10,8% in de Publieke sector in Q1, waar die in de gezamenlijke Profit sectoren maar -0,4% was. In de Profit sectoren nam het aantal uren van zelfstandigen minder af dan dat van werknemers (-0,8%), terwijl dat in de Publieke sector duidelijk heel anders was. Daar groeide het aantal door werknemers gewerkte uren.

Het aandeel van de door zelfstandigen gewerkt uren liep in de Profit sectoren dus zelfs iets op (naar 24,2%), terwijl dat in de Publieke sector al relatief laag was, en duidelijk zakte in de loop van 2024 en nog sterker in Q1 (naar 13,6%).

Afgaande op de tabel, is het goed voorstelbaar dat zelfstandigen in de Publieke sector zijn overgestapt naar werknemerscontracten: de daling van het aantal zelfstandigen-uren (-16 miljoen) wordt meer dan volledig gecompenseerd door de stijging van het aantal werknemers-uren (+18 miljoen).

Is dit het gevolg van de door de Belastingdienst gestarte handhaving? Of is dit vooral een reactie op de onzekere geopolitieke en economische vooruitzichten? Is dit pas het begin van een veel grotere krimp? Zullen de zelfstandigen-uren in de profit-sectoren ook serieus gaan afnemen?

Vooralsnog wijzen de cijfers niet op een trendbreuk, maar bijzonder zijn ze zeker. Wij blijven opletten.