ATR brengt advies uit: dien Besluit VBAR niet in

In een brief aan minister Mariëlle Paul (SZW) wordt uitgelegd hoe en waarom de ATR tot dit advies is gekomen. ‘Het ATR heeft op 8 november 2023 geadviseerd dit wetsvoorstel niet in te dienen (dictum 4)1, omdat de probleemafbakening en doelstelling onvoldoende waren. Het voorstel bevatte open normen die weinig rechtszekerheid boden. Er waren geen minder belastende alternatieven onderzocht. ‘En de werkbaarheid en regeldruk gevolgen waren onvoldoende onderbouwd.’ 

• Lees ook: nadere invulling wet VBAR moet extra duidelijkheid brengen, maar ‘toetsingskader is geen afvinklijst’

Ook in de aanvullende zienswijze van 2 juni 2025 is geconcludeerd dat de tekortkomingen grotendeels in stand bleven, aldus het ATR. Het ATR is een adviesorgaan dat de regering en het parlement adviseert over het verminderen van regeldruk bij nieuwe wetten en regelgeving. 

Probleemafbakening en doelstelling

In de brief aan de minister wordt uitgelegd waarom de ATR tot het advies is gekomen om het Besluit VBAR niet in te dienen. ‘Het ATR heeft op 8 november 2023 geadviseerd dit wetsvoorstel niet in te dienen (dictum 4)1, omdat de probleemafbakening en doelstelling onvoldoende waren. Het voorstel bevatte open normen die weinig rechtszekerheid boden. Er waren geen minder belastende alternatieven onderzocht. ‘En de werkbaarheid en regeldruk gevolgen waren onvoldoende onderbouwd.’ Ook in de aanvullende zienswijze van 2 juni 2025 is geconcludeerd dat de tekortkomingen grotendeels in stand bleven, aldus het ATR. 

Eerder deze maand, om precies te zijn op 10 september, is Het Besluit verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties (VBAR) voor advies voorgelegd aan het ATR. Hier ging een internetconsultatie aan vooraf. Het besluit bevestigt, zo schrijft het ATR in het hernieuwde advies, dat de beoordeling van arbeidsrelaties plaatsvindt via een “holistische toets”, waarbij steeds het geheel van omstandigheden wordt gewogen en geen enkel criterium doorslaggevend is. ‘Het bevat een lijst met gezichtspunten, zoals gezag of instructiebevoegdheid, organisatorische inbedding, ondernemerschap en verantwoordelijkheid voor het werkresultaat. Deze opsomming wordt niet als afvinklijst gehanteerd maar als open normen die in samenhang moeten worden beoordeeld.’ 

Het besluit baseert zich op jurisprudentie, waaronder uitspraken tot oktober 2024 en het Uber-arrest van de Hoge Raad (februari 2025), en heeft tot doel de rechtspraktijk meer structuur te geven door bestaande criteria te codificeren, aldus het adviescollege. Het ATR ‘signaleert dat de toelichting bij de AMvB (Algemene Maatregel van Bestuur, red.) selectief is in de weergave van jurisprudentie en dat gekozen is voor de zogenoemde “rode draden”.’ 

Niet overtuigend

Het doel van het besluit is om de praktijk meer duidelijkheid te geven en zo de naleving van de arbeidsrechtelijke kwalificatie te verbeteren. Maar die toelichting overtuigt niet, vindt het adviescollege. Er wordt in de toelichting op het besluit rond de wet VBAR naar slechts twaalf uitspraken verwezen die zijn gedaan na het Deliveroo-arrest, waarvan elf rechtbankuitspraken, aldus het adviesorgaan. ‘Dat is een wankele basis voor de term codificatie (het in één wet bijeenbrengen van het bestaande recht dat is verspreid in jurisprudentie), zeker gezien het feit dat het om 11 lagere rechters gaat, terwijl er ook een arrest van de Hoge Raad en een Hofuitspraak niet aangehaald zijn.’ 

Het college adviseert de onderbouwing van het voorliggende voorstel te verstevigen, enerzijds door de selectie van jurisprudentie te actualiseren en anderzijds door ‘te verbreden naar de laatste stand van de rechtspraak’.

Recept voor meer onduidelijkheid

Joost van Ladesteijn, advocaat bij Vertex Legal, kan zich wel vinden in het ATR-advies. ‘Een selectieve codificatie op basis van één rechtsbron met nieuwe begrippen is recept voor meer onduidelijkheid,’ zegt hij over het besluit VBAR. Volgens hem illustreert dit wetgevingstraject in optima forma dat tegenmachten dienen te worden geformeerd, juist in de politiek waar het om macht draait, te beginnen met onderkenning van de belangrijkheid van onafhankelijke adviezen.’ 

Van Ladesteijn uit kritiek op de politiek en in het bijzonder het kabinet. Wanneer een kabinet stelselmatig vergaande onafhankelijke adviezen negeert en de Rijksoverheid goede voorbeeld niet geeft, dan gaat dit ten koste gaan van hun geloofwaardigheid, vindt hij. ‘Op enig moment zal dan het algemene belang niet meer als rechtvaardiging kunnen dienen. Ter voorkoming dat harmoniemodellen veranderen in conflictmodellen zal de Rijksoverheid intrinsiek dienend en menselijk drastisch breder moeten luisteren.’