Interimmers en freelancers hebben vaker iets geregeld voor arbeidsongeschiktheid. Maar dat is lang niet altijd een aov

In 2025 heeft een kwart van alle zelfstandigen die eigen arbeid verkopen (24,9%) een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov). Dat zijn ongeveer net zoveel interim-professionals en freelancers als in 2023 (24,7%), maar het aandeel zelfstandigen dat ‘iets’ geregeld heeft voor het geval zij arbeidsongeschikt raken is fors gestegen. In 2019 had 40% geen enkele voorziening, in 2023 daalde dat naar 34% en nu is het nog maar 26,9%.

Dat blijkt uit cijfers van de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA) 2025. Elke twee jaar doen TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) onderzoek naar de arbeidsomstandigheden en inzetbaarheid van zelfstandigen. ZiPconomy analyseert en vergelijkt de cijfers om tot meer inzichten te komen.

Spaargeld, broodfondsen of waarde van het huis

Zo’n 42,6% van de freelancers en interimmers heeft spaargeld of beleggingen om arbeidsongeschiktheid op te vangen. 12,1% verwacht dat de waarde van zijn koophuis genoeg is om het risico te dekken. Zo’n 8,3% zit bij een broodfonds, voorzieningenfonds of SharePeople.

Momentopnames

Het aantal zzp’ers met een voorziening tegen arbeidsongeschiktheid is toegenomen, maar het aandeel freelancers of interimmers met een aov is dus vrijwel even groot als in 2023. Hoe zit dat? “Het zijn momentopnames, maar wie goed kijkt naar de tussenliggende periode ziet een flinke toename van mensen die inmiddels iets hebben geregeld”, zegt Cosmas Blaauw, oprichter van de SharePeople Coöperatie.

SharePeople is een alternatief voor een aov, waarbij zelfstandigen elkaar financieel steunen via donaties tijdens ziekte. De voorziening kunnen zij aanvullen met een collectieve aov met een wachttijd van twee jaar. Blaauw vertelt dat er in 2024 een flinke toename was van het aantal zzp’ers dat zo’n aov afsloot.

Sterke toename in 2024, fors minder interesse in 2025

“Dat kwam door marketingcampagnes, meer aanbod en het nieuws dat de overheid met een verplichte zzp-aov zou komen”, vertelt hij. “In een jaar sloten we ineens 3000 polissen af en werden we marktleider. Maar toen de minister in september 2024 het wetsvoorstel Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen uitstelde, stortte de vraag naar aov’s als een plumpudding in elkaar.”

Zzp’ers die al een aov hadden afgesloten zijn gebleven, vertelt hij. “Maar er kwamen er nog maar weinig bij. Bovendien zijn er in 2025 veel meer zzp’ers gestopt dan andere jaren door de geïntensiveerde handhaving op schijnzelfstandigheid. Die zegden dus ook hun aov op.”

Hij verwacht binnenkort weer een stijging. “Als de demissionaire minister van Sociale Zaken woord houdt en het wetsvoorstel voor de aov voor zelfstandigen na deze zomer nog naar de Tweede Kamer stuurt, dan verwacht ik eind 2025 weer een grote nieuwe instroom van aanvragen.”

• Lees ook: Controversieel of niet? Wat betekent politieke crisis voor toekomst van zzp-wetgeving en arbeidsmarkthervorming?

Toename alternatieve voorzieningen

Volgens Blaauw is het in elk geval een goede stap vooruit dat meer mensen een of andere voorziening hebben om arbeidsongeschiktheid financieel op te vangen. “Maar het is niet altijd genoeg”, zegt hij. “Met een schenkkring of spaargeld kun je vaak wel de eerste twee jaar van arbeidsongeschiktheid financieel opvangen. Maar bij blijvende arbeidsongeschiktheid heb je ook daarna nog inkomen nodig. Als je ziek wordt op je veertigste, moet je een gigantisch financieel gat vangen tot je pensioen.”

Reden om wel of geen aov af te sluiten

Uit de enquête blijken ook de voornaamste redenen om een wel een aov af te sluiten (2025):

• 60,4% kan het financiële risico niet zelf dragen
• 28,9% kan niet terugvallen op het inkomen zijn de partner
• 12,3% ziet een hoog risico op arbeidsongeschiktheid in de branche
• 2,7% heeft of had gezondheidsproblemen
• 22,2% heeft een andere reden.

Redenen om juist geen aov te hebben:

• Baten wegen niet op tegen de kosten (43,3%, was 46,6% in 2021)
• Kwart kan het niet betalen (was 33% in 2023)
• 17% kan terugvallen op inkomen van de partner (was 20,5% in 2023)
• Sommigen worden niet geaccepteerd vanwege leeftijd (6,8%) of gezondheid (6,8%).
• Voor 10% is niet duidelijk wanneer een verzekeraar uitkeert.
• 9,4% vertrouwt de keuring van verzekeraars niet.

Traditionele rolpatronen

Zelfstandigen die hun eigen arbeid verkopen hebben over het algemeen vaker iets geregeld dan zelfstandigen die producten verkopen. Verder zijn er flinke verschillen tussen mannen en vrouwen. Vrouwelijke zzp’ers hebben vaker geen voorziening (31%) dan mannen (25%).

Blaauw ziet dat ook terug bij SharePeople. “58% van onze verzekerden is man, 42% vrouw. Dat heeft waarschijnlijk toch te maken met de traditionele rolverdeling: mannen zijn nog steeds vaker hoofdkostwinner dan vrouwen.”

Verschillen per beroep

Verder zijn er verschillen per beroepsgroep. Zo hebben zzp’ers in de zakelijke dienstverlening vaker geen voorziening (28%) dan bijvoorbeeld zelfstandigen in de landbouw (20%) of (bouw)nijverheid (24%).

“Ik denk dat zelfstandigen in de zakelijke dienstverlening het risico op arbeidsongeschiktheid onderschatten”, zegt Blaauw. “Ze denken: ik heb geen zware baan, wat kan mij nou overkomen? Dat is een domme gedachte. Bij ongeveer 30% van de arbeidsongeschiktheid spelen psychische klachten zoals burn-out een rol.”

Blaauw: ‘Verzekeraars, accepteer meer zzp’ers’

Blaauw denkt dat het percentage dat iets geregeld heeft zeker omhoog kan. Tot er een verplichte aov is, hoopt hij dat de politiek in elk geval in gesprek gaat met verzekeraars. “Er zijn nu namelijk te veel mensen die afgewezen worden door verzekeraars, bijvoorbeeld 55-plussers met een zwaar beroep, mensen met HIV of zzp’ers die in het verleden een burn-out hadden.”

Ook die zzp’ers moeten gewoon een aov kunnen afsluiten, benadrukt hij. “Daar strijden wij voor bij SharePeople. Ik denk dat als de eisen en kosten voor bepaalde groepen dalen, de verzekeringsgraad flink stijgt.”

Angst toeloop zzp’ers op sociale bijstand is ongegrond

Tot slot vraagt hij zich af hoeveel procent van de zzp’ers die niets geregeld heeft (26,9%) wel afhankelijk is van het inkomen als zelfstandig ondernemer.

“Die vraag is niet gesteld maar wel heel relevant”, zegt Blaauw. “Ik vermoed dat een aanzienlijk deel van de zzp’ers die niets geregeld heeft, helemaal niet afhankelijk is van zijn inkomen als zzp’er. Het is slechts een bijverdienste. Zij gaan in het geval van blijvende arbeidsongeschiktheid dus niet naar de bijstand.”

Een doel van het de verplichte aov is zorgen dat minder zelfstandigen in de bijstand terechtkomen als ze arbeidsongeschikt raken. Blaauw: “Maar de angst voor een grote toeloop op de sociale bijstand onder zzp’ers lijkt dus ongegrond.”