SCP-onderzoek: werkgevers bieden vaker meer uren en vaste contracten aan

Vrouwen krijgen relatief vaak deeltijdbanen aangeboden, jongeren en mensen met een migratieachtergrond vaker flexibele contracten. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) onder werkgevers. Deze verschillen komen niet alleen voort uit de aard van het werk, maar ook uit verwachtingen van werkgevers: vrouwen zouden vanwege zorgtaken de voorkeur geven aan deeltijd, jongeren en mensen met een migratieachtergrond aan flexibiliteit. In de praktijk blijken deze aannames niet altijd te kloppen.

Arbeidsmarktkrapte als kans

Door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt zijn werkgevers vaker bereid om werknemers meer uren én sneller een vast contract aan te bieden. Dat biedt kansen voor beide partijen: betere arbeidsvoorwaarden voor werknemers en minder personeelstekorten voor werkgevers.

• Lees ook: Deeltijdwerkers langer laten werken, helpt maar een klein beetje

Tot nu toe is weinig bekend over de rol van werkgevers bij de totstandkoming van arbeidsvoorwaarden, zoals deeltijdwerk en flexwerk. Het SCP-onderzoek ‘De krapte als kans: werkgevers over deeltijd- en flexwerk in het licht van arbeidsmarktkrapte’ dat vandaag verschijnt wil daar verandering in brengen. In het onderzoek is gekeken welke arbeidsvoorwaarden werkgevers aanbieden aan hun werknemers en welke arbeidsvoorwaarden (en andere maatregelen) zij inzetten om de arbeidsmarktkrapte te bestrijden.

Nederland kampioen deeltijd en flexwerk

Internationaal staat Nederland bekend om het hoge aandeel deeltijdwerk en flexibele contracten. Sectoren waarin veel vrouwen werken, zoals de zorg, kinderopvang en het basisonderwijs, bieden relatief veel deeltijdbanen. Flexibele contracten zijn gangbaar in sectoren als de landbouw, horeca en schoonmaak, waar relatief veel jongeren en mensen met een migratieachtergrond werken.

• Lees ook: Nieuwe flexwet naar Tweede Kamer. Nulurencontracten verdwijnen.

Welke contractvorm werkgevers aanbieden heeft vaak te maken met de verwachtingen die zij hebben van medewerkers. Uit het SCP-onderzoek blijkt dat werkgevers denken dat vrouwen vanwege zorgtaken minder willen werken en jongeren flexibiliteit zouden verkiezen. Deze verwachtingen sluiten vaak niet aan bij wat werknemers willen. Lang niet alle vrouwen met een deeltijdbaan hebben die vanwege zorgtaken. Daarnaast wil het overgrote deel van de werknemers, ook jongeren, het liefst een vast contract.

Werk anders organiseren 

In sectoren als thuiszorg en schoonmaak is het werk vaak geconcentreerd rond piekmomenten, wat deeltijdwerk stimuleert. Toch zien werkgevers door de krapte op de arbeidsmarkt ruimte om taken anders te organiseren en zijn ze vaker bereid het aantal contracturen uit te breiden en vaste contracten aan te bieden. Extra arbeidsvoorwaarden (zoals een hoger salaris) bieden is volgens de werkgevers vaak lastig, vanwege de beperkingen van cao’s.

Werkgevers zetten steeds vaker in op het aantrekken van nieuwe doelgroepen, zoals zij-instromers of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Ook het behoud van personeel krijgt meer aandacht, bijvoorbeeld door ziekteverzuim aan te pakken en uitstroom te beperken.

Meer uren werken loont vaak wél

Een veelgehoorde misvatting is dat meer uren werken weinig oplevert of zelfs kan leiden tot een inkomensachteruitgang. Toch blijkt uit het onderzoek dat vrijwel alle deeltijdwerkers er financieel op vooruitgaan als ze meer uren gaan werken. Tools zoals de UrenWerkBerekenaar kunnen werknemers helpen om dit inzichtelijk te maken. De overheid én werkgevers kunnen het gebruik van zulke tools actief stimuleren zodat werknemers een weloverwogen keuze kunnen maken om meer uren te gaan werken.

Ondanks de kansen blijkt uit het onderzoek dat het gesprek over het gewenste aantal uren en eventuele urenuitbreiding zelden wordt gevoerd tussen werkgever en werknemer. Terwijl dat juist belangrijk is. De wensen van werknemers kunnen veranderen, bijvoorbeeld als zorgtaken verminderen. Het jaarlijkse functioneringsgesprek is volgens het SCP een goed moment om dit onderwerp aan te snijden.