Hugo-Jan Ruts 24 februari 2020 8 reacties Print Handhaaf eerst fiscale regels voor zzp. Kijk daarna of verbouwing nodig is.Er lekt veel te veel geld weg door oneigenlijk gebruik van fiscale voorzieningen voor zelfstandigen, zo wordt gesteld door onder andere Hans de Boer en Hans Borstlap. Maar moet daarvoor het hele zzp-huis verbouwd worden? Is het niet eenvoudiger als de Belastingdienst de kraan wat strakker aandraait?Hans de Boer gooide vorige week met een interview in het FD een knuppeltje in het zzp-hoederhok: Hij verklaarde manmoedig dat VNO-NCW wel bereid was te praten over de versobering van de zelfstandigenaftrek en MKB winstvrijstelling voor zzp’ers. In het Haagse gezelschapsspel van het uitruilen van verworvenheden, is het vrij eenvoudig om iets weg te geven wat je eigen achterban niet raakt. Sterker nog, het zzp-leger, met een groeiende onderhandelingsmacht, begint een steeds groter steentje in de schoen te worden van het grootbedrijf en het MKB.Oneigenlijke ondernemersTerug naar de argumenten van De Boer. Hij wil dat de fiscale voordelen niet meer gaan naar ‘oneigenlijke ondernemers’, zo zegt hij in het FD. Wie nu echte ondernemers zijn en wie oneigenlijke ondernemers zijn legt De Boer niet echt uit. Op BNR maakte hij iets meer onderscheid, door te wijzen op ondernemers die kapitaal investeren en ‘onderwijzers die op vrijdag ontslag nemen om maandag als zzp’ers voor de klas te staan’. Die laatste groep heeft voor De Boer sowieso geen recht op fiscale ondersteuning. Wat hij wil met kenniswerkers blijft onduidelijk.Lees/kijk ook: Deze video waarin Hugo-Jan Ruts in een half uurtje de politieke actualiteit rond zzp’ers en inhuur van zelfstandigen bespreekt.Los van het feit dat CBS-cijfers laten zien dat het aantal zzp’ers dat voor de klas staat in de periode tussen 2013 en 2018 alleen maar is gedaald, kan en mag je wat mij betreft best controleren of het fiscale kraantje lekt. Al was het maar vanwege de omvang van het totale bedrag. De Commissie Borstlap liet uitrekenen dat de Nederlandse schatkist in 2020 1,6 miljard euro minder ontvangt vanwege de zelfstandigenaftrek (overigens hetzelfde bedrag als in 2010) en iets meer dan 2 miljard minder vanwege de MKB winstvrijstelling. Dat komt toch neer op iets meer dan 3.000 euro per zelfstandige (met of zonder personeel, maar zonder BV).Bestaande regelsDe Boer werpt de vraag op of die fiscale voorzieningen wel bedoeld zijn voor iemand die één opdrachtgever heeft – namelijk de oud-werkgever – en daar langdurige werkzaamheden doet die hetzelfde zijn als iemand in loondienst. Ik kan me die vraag best voorstellen, al denk ik dat de kans dat je zo iemand tegenkomt een stuk groter is als je een IT afdeling van een gemiddeld VNO-lid binnenloopt dan een lagere school.Maar als je deze vraag met ‘nee’ beantwoordt, is de vervolgvraag of een aanpassing van de fiscale spelregels nodig is om ervoor te zorgen dat iemand inderdaad die fiscale voordelen niet krijgt.Immers, die fiscale voordelen ontvang je niet zomaar. De MKB winstvrijstelling is alleen voor zelfstandigen die door de Belastingdienst gezien worden als ‘IB-ondernemer’ en daar zijn heldere criteria voor. Voor de zelfstandigenaftrek geldt nog een aanvullend ‘urencriterium’ van 1225 uur per jaar.Wanneer de onderwijzer die op vrijdag ontslag genomen heeft om maandag als zzp’er weer terug te keren de online ondernemerscheck van de Belastingdienst invult (zie hier), dan wordt hem/haar al snel duidelijk dat hij/zij niet gezien wordt als IB-ondernemer. En dus geen aanspraak kan maken op die fiscale voorzieningen. Datzelfde geldt voor de verpleegsters die volgens Hans Borstlap dezelfde route naar het zzp-schap bewandelen.Draai eerst de kraan wat dichterKortom: vinden we dat het fiscale zzp-kraantje lekt? Laat dan de Belastingdienst eerst eens de bestaande regels handhaven en dus die kraan gewoon strakker aandraaien. Kom pas daarna eventueel met een voorstel om het zzp-huis te verbouwen (zoals De Boer doet) of om dat huis maar gelijk helemaal af te breken (zoals Borstlap wil).Een verkorte versie van dit opinieartikel is verschenen in het FD. aov-zzp, zelfstandigenaftrek, Zelfstandigenverklaring, zzp-wetgeving Print Over de auteur Over Hugo-Jan RutsHugo-Jan Ruts is 'editor-in-chief' en uitgever van ZiPconomy. Bekijk alle berichten van Hugo-Jan Ruts
Ik heb het even nagekeken, maar ik kwam het woord ‘oneigenlijk’ precies twintig keer tegen in het rapport van cie Borstlap. Oneigenlijk of onbedoeld is een zogenaamde pejoratief, een woord met een negatieve bijklank. Maar is, wat hier ‘oneigenlijk’ wordt genoemd wel automatisch slecht en ongewenst? Of zijn de schrijvers van het rapport misschien vooringenomen? Wellicht bang om de controle te verliezen, wanneer de wereld om ons heen ‘onbedoeld’ verandert? Willen ze misschien daarom terug naar vroeger toen alles nog simpel, begrijpelijk en voorspelbaar was?Ik vind dat we eerst moeten vaststellen waarom ‘oneigenlijk’ hier slecht is, en hoe erg dat dan is. Anders gaat de politiek straks allemaal vervelende maatregelen nemen, enkel omdat een commissie het woord oneigenlijk associeert met iets wat per definitie bestreden moet worden. Als veranderingsmanager kan ik adviseren om eerst tot de kern van een probleem door te dringen, voordat een veranderingstraject wordt ingezet. Volgens mij is die kern nog niet gevonden. Of zijn er misschien juist al met grote vaart voorbij geraasd? Had het niet iets van doen met schijnzelfstandigheid? Wilden we niet enkel een relatief kleine groep binnen de zzp-gemeenschap beschermen tegen uitbuiting?Het gebeurt wel vaker dat veranderingstrajecten dusdanig worden opgeblazen, dat een kans van slagen uitgesloten is. Laten we vooral gefocust blijven en geen problemen gaan oplossen die er niet zijn.Ik citeer nog even deze uit het rapport van Commissie Borstlap: “Het land waarin wij willen werken kent een ordelijke arbeidsmarkt met drie “rijbanen” voor werkenden: een rijbaan voor zelfstandigen, een rijbaan voor werknemers met een contract voor (on)bepaalde tijd en een rijbaan voor werknemers die op uitzendbasis tijdelijk werk verrichten dat qua duur en omvang van tevoren niet of moeilijk is te overzien. Er zijn geen prikkels meer om op oneigenlijke gronden te kiezen voor het ondernemerschap en er bestaan heldere criteria die de categorieën werkenden van elkaar onderscheiden. De regels daarom heen zijn voor iedereen duidelijk, beantwoorden aan hun doel en zijn goed te handhaven”.Ik krijg hier kippenvel van. Komt dit niet rechtstreeks uit het boek “1984” van George Orwell?
Ik snap wat je bedoelt met “1984”. Het gaat inderdaad die kant op dat het lijkt alsof je niet zelf mag bepalen hoe je in je levensonderhoud voorziet. Je moet dus in het systeem passen. Vroeger spraken we van het “vrije westen” en zagen 1984 als spookbeeld van het onvrije oosten. Het lijkt wel alsof er een rolwisseling heeft plaatsgevonden. Dat is de ene kant van het verhaal. Er zijn twee plaatsen waar je verzorgt kan worden. Je krijgt een bed, een ontbijt , een diner, je kunt er onder de douche etc. De ene plaats is een hotel en de andere is een gevangenis. Er van uitgaande dat er met goede bedoelingen (tegengaan van uitbuiting) allerlei regels opgesteld worden, lijkt die “zorg” toch wel teveel opgedrongen. Als je die zorg krijgt op een plaats die je gekozen hebt (hotel), dan voelt dat veel beter dan wanneer je op een plaats bent waar je gedwongen zit (gevangenis). De regels voelen als een gevangenis regime voor de “vrijwillige en echte ZZP-er”; het is opgedrongen zorg.Wat betreft “op vrijdag eruit en op maandag als ZZP-er er weer in” : dit heb ik in het bedrijfsleven (met name in de US, maar ook in NL) vaak gezien bij beursgenoteerde ondernemingen. Ter wille van de verlaging van de “headcount” (wat door investeerders gewaardeerd wordt) werden onmisbare mensen ontslagen om hen als “consultant/contractor” weer terug te huren. Ze verdwenen dan wel uit de “headcount”. Deze praktijk zou inderdaad aan de kant van de initiator (opdrachtgever dus) aangepakt moeten worden. Het probleem begint volgens mij bij een regelgeving die zo krakkemikkig is dat de doelstelling op grote schaal gemist wordt. Vervolgens wil men dan alle “uitwassen” bestrijden en alle gaten dichten, waarbij er onschuldige slachtoffers vallen. De politiek heeft kennelijk minder moeite met deze pechvogels dan met mogelijke “mazzelaars” van de regels. Liever tien pechvogels aan de kant, dan een mazzelaar in volle vlucht?
Richard, hier gaat het inderdaad om. Scherpe analyse! Ik hoop dat de Commissieleden hier nog steeds meelezen…. Verschillende (oneigenlijke) aannames die tot het rapport hebben geleid, zijn een eigen leven gaan leiden. Die rijbanen zijn allang met elkaar verweven omdat de nieuwe economie en de markt dit organisch heeft bepaald. Ze zijn niet meer te kaderen met hekken. Sterker nog, ik voorspel dat er dan nog veel meer rijbanen, paadjes, sluipwegen ontstaan.
De voorbeelden die genoemd worden met vrijdag ontslag nemen en maandag weer als zzp’er doorgaan, moeten niet zo letterlijk worden genomen. Dat is natuurlijk niet perse bij dezelfde werkgever, maar datzelfde geldt ook voor zzpers die exact hetzelfde werk doen of blijven doen als toen ze in loondienst waren, of hetzelfde werk doen als collega’s in loondienst. Ook voor deze groep is het dus overduidelijk dat ze in feite geen IB ondernemer zijn.
@Gerrit: Je haalt m.i. twee dingen door elkaar. Hetzelfde werk doen als collega’s in loondienst is een indicatie voor een gezagsrelatie en dus een dienstverband. Dit is (vooral) arbeidsrecht. Waar jij op doelt is fiscaal recht. Voor IB-ondernemer zijn, gelden namelijk andere regels, zoals het urencriterium, of je investeert, reclame maakt, of je ondernemersrisico loopt, enz.. De arbeidsrelatie en het IB-ondernemerschap zijn twee aparte onderwerpen.
Lees het artikel, daar wordt hetzelfde voorbeeld gegeven en duidelijk aangegeven dat het dan overduidelijk is dat je geen IB ondernemer bent. En dat lijkt me ook vrij logisch in die situatie.
