"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU
broodfondsen

Nieuwe CBS-cijfers over zzp’ers geven ‘onvolledig beeld’: waar zijn de broodfondsen?

Slechts een heel kleine groep zzp’ers is via een AOV verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid, melden nieuwe cijfers van TNO en het CBS. Maar die cijfers geven een onvolledig beeld, zegt Pierre Spaninks.

De vandaag verschenen Zelfstandigen Enquête Arbeid 2017 (ZEA) van TNO en het CBS laat er geen twijfel over bestaan: voor de oude dag van zzp’ers hoeft minder gevreesd te worden dan vaak gesteld, voor arbeidsongeschiktheid echter wel. Zo zegt 3 op de 4 zelfstandig ondernemers zonder personeel ‘iets’ te hebben geregeld als pensioenvoorziening, variërend van pensioen opbouwen in de eigen woning tot een beleggingsrekening. Daarentegen is de arbeidsongeschiktheidsverzekering is echter nog steeds niet populair. Slechts 1 op de 5 betaalt er premie voor.

Waar zijn de broodfondsen?

Een opmerkelijk groot verschil? ZZP-expert Pierre Spaninks wil er wel een nuance bij plaatsen. ‘Het zou een vergissing zijn om uit dit onderzoek stellige conclusies te trekken’, zegt hij. ‘Zeker niet beleidsmatig. De cijfers in het onderzoek zijn slechts gemiddelden over een heel diverse groep zzp’ers: zowel fulltimers die veel belang hebben bij inkomensverzekeringen als parttimers voor wie die een stuk minder relevant zijn. Bovendien wordt als het over arbeidsongeschiktheid gaat alleen gekeken naar de gangbare verzekeringsproducten. Oplossingen zoals de snel opkomende broodfondsen blijven buiten beschouwing. Daardoor geven de cijfers een onvolledig beeld van de werkelijkheid.’

Een AOV? Liever niet!

Zelfstandigen die geen arbeidsongeschiktheidsverzekering hebben afgesloten, geven daarvoor in het onderzoek verschillende redenen op:

  • Ruim 70% vindt zo’n verzekering te duur, met name in de bouw en recreatie.
  • Bijna een kwart geeft aan het financiële risico zelf te kunnen dragen. Dat zijn vooral 55-plussers die nog maar een beperkte periode tot hun pensioen hoeven te overbruggen.
  • Daarnaast geeft ruim een vijfde als reden aan dat men kan terugvallen op het inkomen van de partner. Dat zijn met name vrouwelijke ondernemers zonder personeel.
  • Tot slot geeft 14% aan verzekeraars niet te vertrouwen. In de bouw speelt dat zelfs bij 25% van de onverzekerden.

Net als bij het pensioen hangt ook het afsluiten van een AOV samen met de financiële situatie van de onderneming. Hoe beter ze er financieel voorstaan, hoe vaker zelfstandig ondernemers zonder personeel zijn verzekerd tegen de gevolgen van arbeidsongeschiktheid.

Reactie Pierre Spaninks

De Zelfstandigen Enquête Arbeid 2017 komt op een politiek gevoelig moment, zegt Spaninks. ‘Er is veel te doen over de verzekeringen en de pensioenen van zzp’ers, en vanuit een somber beeld van de omstandigheden waarin zzp’ers zouden verkeren, dringen verschillende partijen aan op verplichte collectieve regelingen.’

Daarom is het belangrijk om deze (zoveelste) cijfers op hun juiste waarde te schatten, zegt hij. En dan komt hij toch wel een paar opmerkelijke dingen tegen. ‘Zo bevat de ZEA 2017 cijfers over het jaar 2015, voor de groep van bijna 900.000 zzp’ers voor wie het zzp-inkomen het hoofdinkomen was. Voor ongeveer 60% van die groep was dit zzp-inkomen ook het enige inkomen. Voor de overige 40% was het zzp-inkomen dus het voornaamste inkomen, naast neveninkomsten uit bijvoorbeeld loon, een uitkering, of een pensioen.

Zelfstandigen met alleen een zzp-inkomen hadden in 2015 een persoonlijk inkomen (omzet minus kosten, voor belastingen) van bijna 36.000 euro. Zelfstandigen met neveninkomsten hadden gemiddeld een zzp-inkomen van 26.000 euro en neveninkomsten van 7.500 euro.

Beide groepen zijn zeer heterogeen, met name wat betreft de tijd die ze aan de onderneming besteden. Voor de zuiverheid van de discussie was het beter geweest om het onderzoek nadrukkelijk te richten op de groep zzp’ers die fulltime werkt en voor wie het zzp-inkomen het enige inkomen is. Voor andere groepen zijn maatregelen om zzp-inkomen te beschermen immers minder relevant. Door die andere groepen wel mee te nemen, wordt het gemiddelde beeld van ongunstiger’, stelt hij.

‘Jezelf verzekeren kan op meerdere manieren’

En dan is er nog een belangrijke omissie aan het rapport, concludeert Spaninks. ‘De ZEA 2017 laat voor wat betreft de pensioenen van zzp’ers een positiever beeld zien dan andere onderzoeken. Dat beeld is in lijn met de bevindingen van de WRR in het recente rapport Voor de zekerheid. Interessant aan de cijfers die TNO en CBS presenteren over voorzieningen voor de oude dag, is dat ze niet alleen betrekking hebben op de gangbare pensioenproducten van financiële instellingen, maar ook op typische ondernemers-oplossingen zoals het opbouwen van waarde in de onderneming en het opbouwen van vermogen door aflossingen van de hypotheek op de eigen woning.

Des te meer valt op dat, als het gaat over maatregelen tegen de financiële gevolgen van arbeidsongeschiktheid, TNO en CBS alleen kijken naar één specifieke oplossing: de AOV. Maar net als bij voorzieningen voor de oude dag, zijn ook daar meerdere mogelijkheden voor. Denk alleen al aan de broodfondsen, die sterk in opkomst zijn. Dat de situatie van zzp’ers qua arbeidsongeschiktheid zoveel slechter lijkt dan die qua pensioenen, zal mede komen doordat daaraan geen aandacht is besteed. Juist nu in de politiek weer wordt aangedrongen op een verplichte AOV voor zzp’ers, was het verstandig geweest als de onderzoekers zich ook op dat terrein breder hadden georiënteerd. Nu geven de cijfers helaas een onvolledig beeld van de werkelijkheid.’

Pierre Spaninks is ZZP-expert. Hij onderzoekt de rol van zelfstandige professionals in economie en samenleving. Daar spreekt, schrijft en adviseert hij over.  www.pierrespaninks.nl  Bekijk alle berichten van Pierre Spaninks

5 reacties op dit bericht

  1. Als we praten over arbeidsongeschiktheid (dwz langere tijd of blijvend arbeidsongeschikt), waarom dan de broodfondsen erbij halen die maximaal 2 jaar uitkeren bij ziekte?
    Arbeidsongeschiktheid is een risico waar niet tegenop te sparen valt dat ook nog eens zeer onvoorspelbaar is (‘Iedereen kan een enge ziekte of een ongeluk krijgen). Daar hoort m.i. een verzekering bij. En als de premie dan voor veel zzp’ers te hoog blijkt te zijn en de voorwaarden slecht , dan is een verplichte collectieve verzekering een goed idee.
    Je zult maar zzp-bouwvakker zijn van 40 jaar of ouder……….

    • Als het over pensioenen gaat, haalt het CBS er sparen, beleggen etc bij. Als het over het over arbeidsongeschiktheid gaat, kijkt het niet naar andere vormen dan het gangbare verzekeringsproduct. Veel zzp’ers zien een broodfonds als een van de manieren om hun risico op inkomensverlies te beperken. Daarom noem ik het. Vervolgens kun je van dat alternatief van alles vinden.

      • Een broodfonds is ter vervanging van de ziektewet, dat is heel wat anders dan arbeidsongeschiktheid, daar heeft Mark helemaal gelijk denken ik. Ziekte kun je met een spaarpotje nog wel overbruggen, maar arbeidsongeschiktheid niet.
        Persoonlijk heb ik ook weinig vertrouwen in een AOV, ik denk dat als ik nog 1 arm over zou houden na een ongeval, dat ik nog steeds niet arbeidsongeschikt ben.

        • Arbeidsongeschiktheid is er in vele gradaties, evenzovele kan men ook uitsluiten van dekking. Echter Mark heft wel een punt: veel verzekeraars weigeren zgn. risicocategorieën te accepteren en zo wordt verzekeren niet zozeer duur alswel onmogelijk gemaakt. Bij een collectieve regeling, zoals voor ziektekosten al het geval is, is men verplicht iedereen te accepteren. Als dan ook iedereen gaat betalen kunnen de kosten voor een aov drastisch omlaag. Wel moet dan worden bedongen dat er geen winstoogmerk mag bestaan op deze verzekeringen, anders worden de premies alsnog torenhoog vanwege allerlei bonussen en winstuitkeringen aan aandeelhouders. Het beste is daarom misschien dat bijvoorbeeld het UWV deze taak gaat oppakken.

  2. @Erwin: Het UWV zou een AOV-regeling tegen drastisch lagere kosten kunnen aanbieden (als iedereen meebetaald), waarom kosten de regelingen van werknemers dan procentueel gezien meer dan een AOV voor een zelfstandige kost (waar een AOV een ruimere dekking biedt dan werknemers ontvangen)?