"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

Organisatievernieuwing: Neem eens een kijkje in de dierentuin!

Wat is het verschil tussen een dierentuin van 20 jaar geleden en veel organisaties in het heden? Richard van der Lee legt uit…

Stel jezelf eens de volgende vraag:

Wat is het verschil tussen een dierentuin van 20 jaar geleden en veel organisaties in het heden?

De kans is groot dat je na het lezen van deze blog het volgende antwoord geeft:

In nog (te)veel gevallen niets!

De dierentuinen van vroeger

In de dierentuinen van vDierentuinroeger waren dieren letterlijk en figuurlijk gekooid. De trotse leeuw liep als een verveelde geestelijk afgestompte patiënt in een te klein hok iedere keer dezelfde route. Fletse vogels zaten opgesloten in kleine kooien, waarin vliegen feitelijk onmogelijk was. Apen leefden op een saaie rots met hieromheen water zodat ontsnappen niet mogelijk was en ga zo nog maar even door. Op vaste tijden werd gevoederd en de ‘oohs’ en ‘aahs’ van het publiek waren niet van de lucht wanneer de zeehond in het te kleine bassin aan de oppervlakte kwam om een visje te halen. Kortom, zoveel mogelijk dieren op een te kleine oppervlakte in krappe hokken en kooien zonder enige uitdaging en toekomst. De dierenverzorgers waren feitelijk opzichters en veel klanten hadden het eigenlijk na één keer wel gezien.

Overleven

Hoe anders is dit nu! Veel dierentuinen hebben een omslag gemaakt en ruimte en uitdaging gecreëerd voor de bewoners. Minder dieren op dezelfde oppervlakte in een ruimere behuizing is de nieuwe norm. Het dierenwelzijn staat voorop en het faciliteiten voor de ontwikkeling van natuurlijk gedrag wordt waar nodig en mogelijk geboden. Dit laatste met behulp van gerichte professionele ondersteuning en faciliteiten. Fokprogramma’s voor bedreigde diersoorten zijn meer regel dan uitzondering en samenwerking over de organisatie- en landsgrenzen heen is de normaalste zaak van de wereld. En de klant? Die wordt iedere keer opnieuw verbaasd met innovatieve ontwikkelingen, attracties en educatieve inzichten, waarbij vooral extra aandacht wordt gegeven aan jonge en  nieuwsgierige (toekomstige) klanten! Op dit alles wordt ook ingespeeld middels doelgroepmarketing met als achterliggende visie de klanten te blijven boeien en binden voor het genereren van de benodigde cash. Dit alles is natuurlijk ook noodzaak om als dierentuin te overleven. Zie hier dus hoe het ook kan!

Klant staat niet op 1

Nu vanuit de dierentuinblik even een beeld zoals het er nog in te veel (traditionele) organisaties aan toe gaat. Het is dat tralies zetten rondom medewerkers niet is toegestaan want anders zouden hordes met managers en formele leiders hier nog steeds invulling aan willen geven. Dit bij voorkeur door het realiseren van een zo klein mogelijke geestelijke en fysieke ruimte, wat het makkelijker maakt om toezicht te houden en fouten te voorkomen. Althans, dat laatste is de gedachte! Uitdaging en ruimte geven en nemen om natuurlijk gedrag te vertonen en eventuele talenten te ontwikkelen is uit den boze. Dit wijkt namelijk af van de standaard en kan zorgen voor onnodige complicaties. Kortwieken dus en zorgen dat er geen mogelijkheden zijn om echt te gaan vliegen en andere werelden voor de medewerkers zelf of de organisatie te gaan verkennen.

Waar het uiteindelijk op neerkomt, is dat medewerkers het voorgeprogrammeerde kunstje moeten vertonen en daarna teruggaan in hun hok. In plaats van het eerder genoemde visjes krijgen de medewerkers hiervoor iets met de naam salaris, wat ook wel eens wordt gezien als de comfortabele ‘gouden ketenen’. En de andersdenkenden, die hier om moverende redenen niet aan meewerken of andere paden proberen te bewandelen, zijn te bezien als bedreigde diersoort maar dan in de organisatie zelf. Door dit alles oftewel de interne command & control-focus en het gebrek aan visie en vernieuwing komt het klantbelang niet op 1 te staan. Althans, wel in woord en in documenten maar niet in daad!

HNW als ondersteuning voor klantgerichte verandering

Panklare oplossingen zijn niet voorhanden maar initiatieven zoals Het Nieuwe Werken (HNW) of andere initiatieven met vaak drieletterige afkortingen kunnen wel degelijk een bijdrage kunnen leveren aan de benodigde ontwikkeling van organisaties en dus ook medewerkers. Neem nu HNW. Dit gaat niet slechts om het faciliteren van een thuiswerkplek voor de elite van organisaties of het inrichten van een nieuwe betonnen blokkendoos langs de snelweg met flexplekken en glazen wanden. Nee, het begint met leren en vooral durven loslaten door leidinggevenden en medewerkers oftewel een gedragsverandering die zijn weerga niet kent. Niet meer denken in traditionele patronen en juiste wel ruimte creëren voor innovatief en klantgerichtheid. Vergaderingen beperken en hiervoor gebruik maken van de nieuwste technieken en social media. En sowieso  talentontwikkeling en leiderschap niet koppelen aan functies met titels als ‘Manager’, ‘Executive’, etc. want leiderschap is persoonsgebonden en niet functiegebonden.

Deze veranderingen vanuit de bottom-up gedachte doorvoeren stimuleert in ieder geval de benodigde afbraak van muren in en tussen organisaties en draagt bij aan transparantie. Dit alles met de koppeling met roldenken en zelfsturende projectteams in vloeibare organisatievormen, waarbinnen andersdenkenden toegevoegde waarde kunnen bieden. Binnen deze vloeibare organisatievormen worden medewerkers en freelancers met de benodigde talenten op het goede moment ingezet, met een duidelijk relatie naar de vraag uit de markt. Denk hierbij qua vorm aan Barbapapa, die zich ook constant kon aanpassen aan de omstandigheden.

Deze verandering van denken en doen begint op de werkvloer en niet bij de bestuurders of stafunit in de ivoren toren die aan het afbrokkelen is! Verandering vanuit de top-down mindset is namelijk heel vaak geprobeerd en vrijwel even zo vaak niet geslaagd.

1 + 1 > 3

Uitgaande van dit alles is op het gebied van waardecreatie voor klant, werknemer en organisatie uiteindelijk ‘meer’ te bereiken met ‘minder’. Ontwikkelingen zoals HNW worden dan niet meer gezien als de ordinaire intern gerichte bezuinigingsoperatie maar juist een geweldige ondersteuning voor het realiseren van de noodzakelijke verandering. HNW in optima forma staat gelijk aan 1 + 1 > 3. En dit alles met als uitgangspunt de klant! Kortom, laat je inspireren! Ga eens naar de dierentuin en denk na over verandering, waarbij de vraag wel is wie nu eigenlijk wie bekijkt!

Richard van der Lee is founder van coöperatie en inspiratieplatform InVerbinding en oprichter van Visie op Talent Organisatieadvies en uitgeverij en auteursplatform De Alfabetboeken. Als CommunityBuilder en ContentMaker inspireert hij mensen en organisaties om dromen te realiseren met als uitgangspunt ‘Verandering begint met delen’.  Voor ZiPconomy schrijft hij artikelen over organisatievernieuwing en vloeibaar organiseren. Lees op Linkedin meer over Richard. Bekijk alle berichten van Richard Van der Lee

5 reacties op dit bericht

  1. Interessante insteek om van dierentuinen naar menselijke organisaties over te gaan. Ik zou daar aan toe willen voegen dat dat niet alleen voor het perspectief van de klant (de bezoeker van de dierentuin) opgaat, maar ook voor die van de dieren.
    Voorheen werden de dieren gezien als objecten om naar te kijken en van te leren. Dat eerste ging wel, maar dat tweede kwam nauwelijks van de grond, omdat de andere identiteiten van de dieren in die kunstmatige en inderdaad te benauwde omgeving verdrukt werden. Dan heb ik het ook over de sociale identiteiten, de identiteiten van een dier in connectie met andere dieren. Immers, een leeuw kan slechts ‘de koning der dieren’ zijn, als er enige vorm van interactie met andere dieren mogelijk is.
    In de meer natuurlijke habitat van de moderne dierentuinen komen die andere identiteiten meer (uiteraard nooit volledig) tot hun recht. Het is niet alleen veel leuker voor de bezoekers, maar ook aangenamer voor de dieren.
    Terug naar mensenorganisaties moeten mensen op de werkvloer dus ook toegestaan worden al hun identiteiten mee te nemen, zodat zij deze, wanneer dat het werk ten goede komt, kunnen gebruiken.
    Ik heb daar recentelijk al een blog op Het Nieuwe Werken over geschreven, dus in plaats van dat verhaal opnieuw in te toetsen, verwijs ik hier graag naar de betreffende pagina:
    http://hetnieuwewerkenblog.nl/het-nieuwe-werken-wel-zo-nieuw/

    • Beste Peter, bedankt voor jouw reactie en de aanvullingen mbt interactie en identiteit. Kan mij hier zeker in vinden. Ik ga de blog lezen en wanneer ik hier nog vragen over heb laat ik het zeker weten. Groeten en geniet van de dag, Richard van der Lee

  2. De dierentuin oude stijl als metafoor voor hoe het in veel organisaties aan toe gaat is treffend gekozen. Om maar in dezelfde stijl te blijven. De “apen” van deze tijd in organisaties zijn kenniswerkers geworden die zich niet meer laten opsluiten door oppassers die veelal minder zijn opgeleid dan de kenniswerkende “apen”.

    • Zeker. In mijn eigen omgeving, een universiteit, zien we geregeld dat de facilitaire staf niet echt als facilitair overkomt, omdat ze, soms letterlijk, heel anders in de wereld staan. Academici proberen dan voortdurend en nogal eens met success onder de door de staf opgestelde regels uit te komen.

      Aan de andere kant is het ook goed dat die cosmopolitische academici een zekere grens aangereikt krijgen door mensen die met beide benen op de grond staan. Dan ben ik toch weer bij mijn eerdere reactive op deze blog terug. Het is belangrijk dat in een organisatie alle identiteiten van alle mensen intact blijven, zodat niemand zich buiten gesloten voelt.
      Apen en oppassers moeten dus tot een vreedzame coexistentie zien te ontwikkelen.