"Exploring the future of work & the freelance economy"
SLUIT MENU

De ZZP’er als commodity. Het is niet anders.

Commodity: ongedefinieerd product waar prijs wordt bepaald door vraag en aanbod. Een term die in het verleden alleen werd gehanteerd voor bulkproducten zoals olie en graan en later ook verschoof naar andere handelswaar zoals computers. Het begrip commodity wordt tegenwoordig ook steeds vaker gebruikt in de wereld van de (hogeropgeleide) zzp’er. Teksten als: ”zzp’er, onderscheidt u anders wordt u een commodity” kom je geregeld tegen.

Belangrijk kenmerk van een commodity is dat de kwaliteit eender is; onderscheid wordt niet gemaakt op kwaliteit maar op prijs, bepaald door de vraag en aanbod. Kortom, de zzp-er als handelswaar. De vraag is: is een zzp-er een commodity? Kan gesteld worden dat de kwaliteit eender is en dat de prijs alleen wordt bepaald door vraag een aanbod? Hieronder een aantal trends die ik met Interimpuls en als zzp-er waarneem die als gevolg lijken te hebben dat de zzp’er daadwerkelijk meer richting een commodity gaat.

Is kwaliteit van ZZP’ers gelijk?

Om te beginnen met de eerste deelvraag: is de kwaliteit van de zzp’ers gelijk?

Bij het kopen van commodities wordt eerst de gewenste kwaliteit bepaald. Zo ook bij het inhuren van een zzp’er. De gewenste kwaliteiten van een zzp-er zijn afhankelijk van het soort opdracht: moet er bijvoorbeeld op de winkel worden gepast of is speciale expertise nodig voor een turn-around, is er voor de marketing-opdracht kennis nodig van SEO. De gewenste kwaliteiten zijn vooraf goed te bepalen.

De selectie van zzp’ers voor een opdracht is in eerste instantie vrijwel altijd op basis van een aantal harde criteria die voor een belangrijk deel de gewenste kwaliteit bepalen: opleiding x, ervaring in branche y en met software z en kennis van methodiek x etc. Of er een persoonlijke klik is met de opdrachtgever volgt later in het traject. Harde criteria maken de behandeling van een zzp-er als een commodity eenvoudiger, net zoals een computer (18 inch scherm,  x geheugen, processor y). Interim jobboards ondersteunen een dergelijke eerste selectie door de opdrachtgever ook steeds beter.

Als men kijkt naar het grote aantal geschikte reacties die er komen op de wat meer generieke opdrachten zoals business controller, marketing manager etc. dan onderschrijft dat de tendens dat de kwaliteit van (groepen) zzp’ers gelijk zijn. Uiteraard zijn er bij het grote aantal reacties, zzp’ers bij die overgekwalificeerd zijn (zeker in deze tijd) maar de minimale gewenste kwaliteit is vaak eender. De prijs wordt dan vrijwel automatisch bepalend.

ZZP’er heeft unieke kwaliteiten, maar zit opdrachtgever daar op te wachten?

Zzp’ers die dit onzin vinden en zichzelf unieke kwaliteiten toedichten, zouden zich de vraag moeten stellen als zij op een opdracht reageren: ben ik de enige die deze opdracht kan uitvoeren en zijn al mijn unieke kwaliteiten relevant voor de opdracht? Ik denk dat het antwoord 8 van de 10 keer met ‘nee’ kan worden beantwoord. Uiteraard is elke zzp’er uniek met zijn eigen persoonlijke (sociale) vaardigheden, ervaring en kennis. De vraag is meer of alle kwaliteiten van een zzp-er relevant zijn voor een specifieke opdracht.  En bekijk de vraag eens vanuit de klant. Gechargeerd: een controller met ervaring x,y z is een controller met ervaring x,y,z. Eventuele extra eigenschappen en kennis zijn voor de klant niet relevant. De gevraagde kwaliteit wordt als eender ervaren door de klant waardoor prijs de boventoon gaat voeren.

Dat meerdere zzp-ers eenzelfde opdracht kunnen uitvoeren is ook niet vreemd met 728.000 zzp-ers in Nederland (2011, cijfers CBS). De groei in verscheidenheid van werk loopt achter bij de groei in aantal zzp-ers. Hierdoor kunnen meer en meer zzp-ers dezelfde opdracht uitvoeren.

En mijn mening is dat de door de klanten gewenste kwaliteiten voor een groot deel van de markt meer gelijk gaan worden. Organisaties streven naar een grotere flexibele schil. Meer en meer werk zal worden uitbesteed en dat zal veelal niet de core-business van organisaties zijn maar meer de staffuncties, zoals HR, Facilitair, finance etc. Zeker dit soort functies zijn vaker gelijk.

Tweede deelvaag: is vraag en aanbod bepalend voor de prijs? De crisis heeft pijnlijk duidelijk gemaakt dat dit zo is. Weinig vraag en veel aanbod hebben zich de laatste jaren vertaald in een aanzienlijke daling van de tarieven. Alleen specialisten hebben zich hieraan weten te ontrekken.

ZZP’ers als commodity, ‘t is (even?) niet anders

Samenvattend: ik ben van mening dat de zzp-er steeds meer een commodity aan het worden is. Is een zzp-er daarmee net zo weinig complex als een zak graan en geldt dat voor alle soorten opdrachten? Nee, zeker niet maar de trend is daar.

Is het erg dat een zzp-er meer en meer een commodity wordt? Is een markt waar vraag en aanbod de prijs bepalen niet gewoon prima? En hebben zzp-ers daar in de goede tijd (toegegeven, al weer even geleden) ook niet bijzonder van geprofiteerd met (te) hoge uurtarieven? Zover er geen er sprake is van irreële prijzen, lijkt het mij geen probleem. En wil je als zzp-er je hier aan onttrekken, start dan je activiteiten op niche-markten waar het aanbod beperkt is.

Wat spreekt het standpunt tegen dat zzp-ers meer richting gaan: de intermediairs die nog steeds 20% – 25% vragen voor het elkaar bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Maar is dat businessmodel inmiddels niet grotendeels achterhaald?

ZiPconomy geeft ruimte aan auteurs die eenmalig een artikel willen plaatsen op ZiPconomy. Naam en functie van deze gastbloggers worden onder het artikel vermeld. Bekijk alle berichten van Gastblogger

4 reacties op dit bericht

  1. Eens met bovenstaande analyse. Het staat wel erg ver af van wat vroeger heette ‘de juiste m/v op de juiste plek’ maar het is feitelijk wel wat er gebeurt op veel Marktplaatsen en inhuurplatforms. Opdrachtgevers zijn in de huidige economische situatie te weinig bereid om te betalen voor het selecteren van de beste kandidaat, men neemt genoegen met een goede goedkope……

    Voor ZP’ers geldt dat als je niet wilt worden gezien als commodity, je je ook niet moet gedragen als zodanig. Dus ga op zoek naar wat jou onderscheidt van al die anderen en profileer je daarmee. En zoek naar gaten in de markt, bepaal je passende tarief en onttrek je aan de markt….. ……

  2. Analyse ben ik mee eens. Zzp’ers zijn een commodity als ze zich zo gedragen. Als ze vanuit de klant denken en de oplossingen (de gaten zoals hierboven wordt genoemd) en zelfs een stap verder aanreiken dan leveren ze echt meerwaarde aan hun klant en zijn ze strategisch bezig ipv alleen maar een verlengde arm van uitvoering. Want dat is commodity….

    Soms wil een klant alleen een verlengde arm en uitvoerende inhuren, tja dan kom je in de zone van prijsgevechten….

  3. Dit lijkt op de filosofische discussie over de witte ijsbeer en de blauwe banaan.

    De witte ijsbeer gaat over evolutie, waarin een groep met bijna gelijke eigenschappen in een bijzondere omgeving haar bestaanrecht toont en ondanks allerlei doorlopende bedreigingen andersoortigen overleeft. Wellicht vergelijkbaar met het ontstaan van de zzp-er en de teloorgang van de traditionele interim manager? Hoogstwaarschijnlijk zal er door de verdergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt doorlopende behoefte aan witte ijsberen blijven bestaan. Ongetwijfeld kiest een groot aantal bemiddelingsburo’ s er daarom voor om hieraan mee te doen, gedreven door het juk van de markt en de behoefte aan kostenbeheersing, schaalvergroting en procesoptimalisatie van hun klanten.

    De blauwe banaan is de professional die zich aan het gedrag van de groep ontrekt, om zich te onderscheiden. De lastige weg, gedreven door overtuiging, een bijzonder talent, doorzettingsvermogen of misschien wel door niets anders dan overlevingsdrang. Ongetwijfeld zullen er ook buro’s zijn die er voor kiezen alleen die witte ijsberen te bemiddelen, die het ook in zich hebben om blauwe banaan te worden. Dit om zich weer van andere buro’s te onderscheiden, werkend voor kandidaten en klanten die niet uitsluitend in witte ijsberen geloven.

    Maar wat te doen als alle witte ijsberen blauwe banaan zijn geworden?

  4. Ik ben het eens met Manoli. Hoe meer je jezelf onderscheidt, hoe minder je hoeft te prijs vechten. Al blijft de vraag natuurlijk wel altijd of er wel vraag is naar hetgeen waar jij je in onderscheidt. Zo niet, dan moet je alsnog prijsvechten 😉